Przekazanie firmy mężowi i dalsza realizacji usług

Działalność gospodarcza żony

W pytaniu nie wskazano formy prawnej prowadzonej przez żonę działalności gospodarczej. Po opisie sprawy wnioskuję, iż małżonka prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, zarejestrowaną w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (w skrócie CEiDG). W tym miejscu pragnę zaznaczyć, że działalność wpisana w ww. rejestrze jest ściśle powiązana z konkretną osobą – jej właścicielem. Innymi słowy, jednoosobowa działalność gospodarcza prowadzona jest pod nazwiskiem właściciela „firmy”. Numer NIP jednoosobowej działalności gospodarczej jest jednocześnie numerem NIP jej właściciela. Wobec tego, co do zasady, nie można takiej działalności zbyć. Pana małżonka natomiast może przekazać Panu przedsiębiorstwo. Zgodnie z Kodeksem cywilnym (art. 551 K.c.), pod pojęciem przedsiębiorstwa należy rozumieć zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. „Obejmuje ono w szczególności:

1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

5) koncesje, licencje i zezwolenia;

6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;

7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

8) tajemnice przedsiębiorstwa;

9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.”

Zwracam uwagę, iż wyliczenie zawarte w powyższym przepisie ma charakter jedynie przykładowy i nie ma charakteru wyczerpującego.

Zbycie przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwo może zostać zbyte odpłatnie (np. sprzedaż) lub nieodpłatnie (darowizna).

Zgodnie z art. 552 k.c. czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych. Oznacza to, że przedsiębiorstwo może być zbyte na podstawie jednej czynności prawnej. Taka czynność, co do zasady, obejmuje wszystko, co wchodzi w zakres przedsiębiorstwa. Oczywiście, pewne składniki majątkowe mogą być wyłączone z zakresu takiej czynności prawnej. Podstawą takiego wyłączenia może być treść umowy albo szczególny przepis prawa. W literaturze przedmiotu jako przykład takiego wyłączenia, którego źródłem jest ustawa, wskazuje się prawa o charakterze niezbywalnym, np. użytkowanie (tak: m.in. A. Lichorowicz, Stosowanie…, s. 205).

Zobacz też: Powiązania między firmami

Darowizna firmy

W mojej ocenie dla Państwa korzystne byłoby rozważenie przekazania przedsiębiorstwa w drodze darowizny.

W tym aspekcie muszą Państwo mieć na uwadze charakter ustroju majątkowego obowiązującego w Państwa związku. Jeżeli między Państwem obowiązuje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej, a przedsiębiorstwo powstało w trakcie trwania małżeństwa oraz składniki majątkowe wchodzące w skład przedsiębiorstwa nie stanowią wyłącznej własność małżonki (np. zostały otrzymane przez nią w drodze spadku albo darowizny lub nabyte przed ślubem), to wówczas nie ma konieczności zawierania umowy darowizny, a wystarczy sporządzić protokół z przekazania, w którym powinno się oznaczyć wszystkie przekazywane składniki oraz wyraźnie wskazać, że od momentu przekazania Pan będzie sprawował zarząd nad tymi składnikami majątku. Wynika to z faktu, iż wspólność majątkowa obejmuje również składniki majątku przedsiębiorstw prowadzonych przez małżonków. W konsekwencji składniki przedsiębiorstwa należą do majątku wspólnego małżonków bez względu na to, że jeden z nich nimi wyłącznie zarządza.

Natomiast jeżeli między Państwem obowiązuje rozdzielność majątkowa albo spośród przekazywanych elementów przedsiębiorstwa są rzeczy stanowiące wyłączną własność Pana małżonki oraz zdecydują się Państwo na dokonanie przeniesienia działalności gospodarczej na podstawie umowy darowizny, należy pamiętać o formie prawnej zbycia przedsiębiorstwa. Zgodnie art. 751 Kodeksu cywilnego zbycie, wydzierżawienie lub ustanowienie użytkowania przedsiębiorstwa wymaga formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Wskazana formę uznać należy za zastrzeżoną pod rygorem nieważności. Jeżeli w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość albo inne prawo, do przeniesienia którego wymagana jest forma aktu notarialnego, w takim przypadku dokonanie czynności w formie pisemnej z podpisami notarialnymi nie będzie wystarczające dla przeniesienia takiego prawa. Wobec tego, strony powinny wówczas zawrzeć umowę w formie aktu notarialnego. Forma aktu notarialnego zastępuje formę pisemną z podpisami notarialnie poświadczonymi.

Przeczytaj też: Przepisanie firmy na żonę

Podatek po przekazaniu przedsiębiorstwa

Należy także pamiętać o konsekwencjach podatkowych. W pierwszej kolejności należy wziąć pod uwagę podatek od spadków i darowizn. Kluczowe znaczenie w Państwa sprawie ma art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z art. 4a ust. 1 ww. ustawy zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, czyli dnia dokonania darowizny. Zgłoszenie takie dokonuje się poprzez złożenie druku SD-Z2. Jeżeli umowa darowizny zostanie zawarta w formie aktu notarialnego, nie trzeba samodzielnie zgłaszać fakt darowizny do urzędu skarbowego. Czynności tej dokonuje płatnik, czyli notariusz.

Z uwagi na zbycie przedsiębiorstwa w drodze umowy darowizny, co do zasady, nie powstanie obowiązek zapłaty podatku PCC. Darowizna rzeczy ruchomych, nieruchomości, środków pieniężnych czy określonych praw nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile nie jest z nią związane przejęcie długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy, co wynika z art. 1 ust. 1 pkt d ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Podobnie jest z podatkiem dochodowym. Z uwagi na przekazanie przedsiębiorstwa w drodze nieodpłatnej czynności prawnej, po żadnej ze stron umowy nie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu. Ponadto, zgodnie z art. 2 ust.1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przepisów rzeczonej ustawy nie stosuje się do: przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.

Z kolei, na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu nie podlega zbycie przedsiębiorstwa oraz zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Umowa cesji wierzytelności – przepisanie umów na męża

Przechodząc do odpowiedzi na Pana pytanie dotyczące zawartych umów, to biorąc pod uwagę podniesione na wstępie okoliczności, a zwłaszcza, że jednoosobowa działalność gospodarcza przyporządkowana jest konkretnej osobie, która to ponosi odpowiedzialność za wszelkie zaciągnięte zobowiązania, to zbycie na Pana rzecz przedsiębiorstwa nie powoduje wejście przez Pana w zawarte uprzednio stosunki zobowiązaniowe. Konieczne jest sporządzenie umowy cesji wierzytelności, czyli przeniesienie praw i obowiązków z Pana małżonki na Pana. Co do zasady, w przypadku przelewu wierzytelności nie jest wymagana zgoda Pana żony kontrahenta. Wystarczy jak po dokonaniu cesji strona umowy zostanie o tym poinformowana. Niemniej, z uwagi na fakt, iż zawarta umowa o świadczenie usług jest tzw. umową wzajemną, co oznacza, że strony są zarówno względem siebie zobowiązane, wówczas zalecam, przed zbyciem przedsiębiorstwa, również uzyskać zgodę tego kontrahenta.

Słowem podsumowania, ze względu na szczególny związek między prowadzoną działalnością a jej właścicielem, przekazanie takiej działalności sprowadza się do dokonania darowizny przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego. Po dokonaniu darowizny, nowy właściciel prowadzi działalność gospodarczą pod własnym nazwiskiem oraz numerem NIP. Z uwagi na to, że w skład nazwy jednoosobowej działalności gospodarczej wchodzi imię i nazwisko przedsiębiorcy, należy się liczyć ze zmianą nazwy prowadzonej działalności. Oczywiście, tylko w zakresie imienia i nazwiska przedsiębiorcy. Warto również pamiętać, że jeżeli Pan nie prowadzi działalności gospodarczej, tj. nie jest Pan wpisany do rejestru przedsiębiorców (CEiDG), przed dokonaniem przekazania przedsiębiorstwa koniecznie musi Pan zarejestrować działalność gospodarczą. Czynności tej dokonuję się w urzędzie miasta lub gminy właściwym dla miejsca zamieszkania. Wpisanie do rejestru nie podlega żadnej opłacie. Należy również zgłosić firmę do ZUS-u oraz uzyskać numer REGON. W międzyczasie najlepiej uzyskać zgody od kontrahentów na przejście Pana w prawa i obowiązki żony z tytułu zawartej umowy o usługi. Następnie udać się do notariusza w celu zawarcia umowy darowizny mającej za przedmiot przedsiębiorstwo oraz dokonanie umowy cesji, czyli przeniesienia umów na Pana.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.