• Autor: Marcin Sądej
Żona ma założoną jednoosobową działalność gospodarczą – handel motocyklami oraz częściami zamiennymi. Chcielibyśmy firmę przepisać na mnie - męża. Jak to najlepiej zrobić: przepisywać, czy zamknąć jedną i otworzyć drugą? Jak przekazać zgromadzony towar? Ponadto chcielibyśmy się upewnić, czy na pewno możemy być zwolnieni z VAT, jeżeli nie osiągamy 200 tys. zł przychodu rocznie.
W opisanym przypadku najlepszą opcją będzie przekazanie firmy w formie darowizny. W myśl art. 888 Kodeksu cywilnego (K.c.) – przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Celem darowizny jest dokonanie nieodpłatnego przysporzenia na rzecz obdarowanego kosztem majątku darczyńcy.
Na gruncie prawa dopuszczalne jest przekazanie przedsiębiorstwa pomiędzy małżonkami pozostającymi we wspólności majątkowej małżeńskiej. Na podstawie art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.) – z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Zgodnie z art. 31 § 2 pkt 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – w przypadku gdy między małżonkami istnieje ustrój ustawowej wspólności majątkowej, dochody z działalności zarobkowej małżonków należą o majątku wspólnego. Przy czym – zgodnie z art. 43 § 1 K.r.o. – oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.
Zobacz też: Przekazanie środka trwałego między małżonkami a VAT
Jak czytamy w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 10.12.2008r. nr IBPB2/436-167/08/MCZ:
„Tym samym – z uwagi na okoliczność, iż zarówno przed, jak i po zawarciu umowy darowizny przedsiębiorstwa między wnioskodawczynią a jej mężem istnieje ustrój ustawowej wspólności majątkowej – fakt nieodpłatnego przekazania wnioskodawczyni przedsiębiorstwa spowoduje przysporzenie jej majątku, kosztem uszczuplenia majątku wspólnego małżonków, w którym mąż wnioskodawczyni ma swoje udziały.
W konsekwencji, stwierdzić należy, że nieodpłatne otrzymanie przez wnioskodawczynię przedsiębiorstwa w części odpowiadającej udziałowi męża w majątku wspólnym małżonków stanowi dla niej darowiznę.”
Przekazanie przedsiębiorstwa pomiędzy małżonkami w formie darowizny jest również najbardziej korzystny rozwiązaniem pod względem prawa podatkowego. Darowizna przedsiębiorstwa wywołuje określone skutki na gruncie kilku podatków. Poniżej przedstawię szczegółową analizę.
Umowa darowizny stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W takim przypadku obowiązek podatkowy spoczywa na osobie obdarowanej. Jednakże w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn określono całkowite zwolnienie od podatku w przypadku darowizn dokonywanych pomiędzy członkami najbliższej rodziny. Warunkiem jest, aby obdarowany zgłosił fakt otrzymania darowizny do urzędu skarbowego na druku SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od dnia otrzymania darowizny. W takim przypadku darowizna całego przedsiębiorstwa będzie całkowicie zwolniona od podatku.
Niewiele osób ma świadomość, że darowizny mogą również powodować konieczność zapłaty podatku PCC. Otóż zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy PCC – podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają darowizny tylko w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.
Jeżeli więc w skład przedsiębiorstwa wchodzą takie zobowiązania, to będą one opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Potwierdził to w interpretacji Minister Finansów w piśmie z dnia 29.04.2010r., nr ILPB2/436-37/10-2/MK. Obowiązek podatkowy w takim przypadku ciąży na obdarowanym, a podstawę opodatkowania stanowi wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego. Stawka podatku to 1%. W tym zakresie należy złożyć zeznanie PCC-3 w ciągu 14 dni od dnia dokonania darowizny.
Najprościej sprawa przedstawia się w zakresie podatku od towarów i usług. Zgodnie bowiem z art. 6 pkt. 1 ustawy VAT – przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Poprzez pojęcie zbycia rozumie się także dokonanie darowizny. W rezultacie darowizna przedsiębiorstwa nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
Sama czynność darowizny nie wywołuje skutków podatkowych w zakresie podatku PIT. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT – przepisów nie stosuje się do czynności, które są regulowane ustawą o podatku od spadków i darowizn. W konsekwencji sama darowizna przedsiębiorstwa jest neutralna na gruncie podatku PIT. Potwierdził to Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 25.05.2015r., nr IPPB1/4511-327/15-2/ES:
„Zatem niezależnie od tego, który z małżonków wykorzystuje składniki majątku objęte majątkową wspólnością ustawową w swojej działalności gospodarczej, oboje małżonkowie pozostają ich właścicielami.
Jednocześnie stwierdzić należy, że w przypadku, gdy następuje przekazanie przedsiębiorstwa żony na rzecz męża nie dochodzi do jego zbycia, gdyż współwłaścicielami nadal pozostają te same osoby (małżonkowie).
Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należy, iż przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zaliczają do żadnej z kategorii źródeł przychodów czynności nieodpłatnego przekazywania przedsiębiorstwa, stanowiącego współwłasność łączną małżeńską. Zatem opisana powyżej czynność jest dla Wnioskodawczyni obojętna podatkowo, co oznacza, że nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.”
Jednakże należy zwrócić uwagę, że skutki podatkowe powstaną w zakresie nieodpłatnego przekazania materiałów, towarów, wyposażenia oraz środków trwałych.
Po stronie darczyńcy w pierwszej kolejności należy wskazać na treść art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy PIT, który stanowi, że nie są kosztem uzyskania przychodu darowizn i ofiary wszelkiego rodzaju. Zatem wydatki poniesione na nabycie towarów handlowych i materiałów, od chwili przekazania ich w formie darowizny nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów dla darczyńcy. Darczyńca musi zatem wyksięgować ich wartość w dacie faktycznego przekazania i dokonać stosownych zapisów w kolumnie 10 tej księgi „Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu” – na czerwono albo ze znakiem minus. Tak też uznają organy podatkowe, np. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 31 lipca 2014 r., nr IPTPB1/415-247/14-5/MD, który wyjaśnił, że:
„(...) wydatki na nabycie towarów nie będą stanowić z chwilą ich przekazania w formie darowizny kosztów uzyskania przychodów u darczyńcy.
Z chwilą przekazania towarów w drodze darowizny, wydatki poniesione na ich nabycie nie będą miały związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. W związku z powyższym, niezbędne będzie dokonanie korekty kosztów uzyskania przychodów o wydatki poniesione na nabycie towarów będących przedmiotem darowizny. (...)”
Obowiązek korygowania kosztu na szczęście nie powstanie przy darowiźnie wyposażenia oraz środków trwałych. W konsekwencji darczyńca nie musi korygować dokonanych odpisów amortyzacyjnych. Trzeba też pamiętać, że ewentualna niezamortyzowana wartość środka trwałego przekazanego w darowiźnie nie stanowi dla darczyńcy kosztu podatkowego.
Niestety, u osoby obdarowanej ani wartość towarów i materiałów, ani też wartość wyposażenia czy środków trwałych nie może stanowić kosztu podatkowego. W zakresie otrzymanych w darowiźnie towarów i materiałów liczne interpretacje podatkowe (interpretacja Dyrektora KIS z 21 grudnia 2017 r., nr 0115-KDIT3.4011.388.2017.1.PSZ. Stanowisko to potwierdzono również w interpretacjach Dyrektora KIS z 20 grudnia 2017 r., nr 0113-KDIPT2-3.4011.297.2017.1.JŚ oraz z 18 grudnia 2017 r., nr 0112-KDIL3-1.4011.315.2017.1.IM.) potwierdzają, że otrzymane w darowiźnie towary nie mogą stanowić kosztu uzyskania przychodu u obdarowanego, ponieważ zostały one przekazane nieodpłatnie, co oznacza, że nie poniósł on żadnego wydatku na te darowizny (podobnie sprawa ma się z wyposażeniem).
Otrzymane w darowiźnie środki trwałe obdarowany może amortyzować na zasadzie kontynuacji, tzn. z uwzględnieniem metody i dotychczas dokonanych odpisów przez darczyńcę. Stanowi o tym art. 22h ust. 3 ustawy PIT.
Na zakończenie słowo komentarza co do formy przekazania. W takim przypadku konieczne będzie sporządzenie umowy darowizny.
Jeżeli w skład przedsiębiorstwa wchodzą nieruchomości, koniecznie trzeba będzie sporządzić akt notarialny. Jeśli natomiast nie ma nieruchomości w firmie, to umowa darowizny może zostać sporządzona w zwykłej formie pisemnej. Do umowy darowizny należy dołączyć protokół obejmujący wykaz wszelkich firmowych składników, które podlegają darowiźnie.
Całą operację można podsumować w następujących krokach:
Odnośnie zwolnienia z podatku VAT, to zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy VAT zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Trzeba jednak pamiętać, że zgodnie z art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. b) ustawy zwolnienia nie stosuje się do podatników dokonujących dostaw towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym.
Motocykle, w przeciwieństwie do samochodów osobowych, nie są objęte akcyzą, w związku z czym w tym zakresie można korzystać ze zwolnienia, chyba że motocykl kwalifikuje się jako nowy środek transportu.
Zgodnie z art. 113 ust. 13 pkt. 1 lit. e) – zwolnienia nie stosuje się do dostaw nowych środków transportu. W myśl art. 2 pkt 10 ustawy PIT przez nowy środek transportu rozumie się pojazdy lądowe napędzane silnikiem o pojemności skokowej większej niż 48 centymetrów sześciennych lub o mocy większej niż 7,2 kilowata, jeżeli przejechały nie więcej niż 6000 kilometrów lub od momentu dopuszczenia ich do użytku upłynęło nie więcej niż 6 miesięcy; za moment dopuszczenia do użytku pojazdu lądowego uznaje się dzień, w którym został on pierwszy raz zarejestrowany w celu dopuszczenia do ruchu drogowego lub w którym po raz pierwszy podlegał on obowiązkowi rejestracji w celu dopuszczenia do ruchu drogowego w zależności od tego, która z tych dat jest wcześniejsza; jeżeli nie można ustalić dnia pierwszej rejestracji pojazdu lądowego lub dnia, w którym podlegał on pierwszej rejestracji, za moment dopuszczenia do użytku tego pojazdu uznaje się dzień, w którym został on wydany przez producenta pierwszemu nabywcy, lub dzień, w którym został po raz pierwszy użyty dla celów demonstracyjnych przez producenta.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marcin Sądej
Prawnik, absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ukończone studia podyplomowe z zakresu Przeciwdziałania Przestępczości Gospodarczej i Skarbowej oraz z zakresu Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Współpracuje z kancelariami doradców podatkowych oraz biurami rachunkowymi. Na co dzień zajmuje się obsługą prawną spółek handlowych. Publikuje artykuły o tematyce podatkowej. Udziela porad z zakresu prawa podatkowego, handlowego oraz cywilnego.
Zapytaj prawnika
