Przekazanie majątku firmy żony do firmy męża

Wspólność majątkowa małżeńska

W celu odpowiedzi na zadane pytanie w pierwszej kolejności należy sięgnąć do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – zakładam bowiem, iż pozostają Państwo we wspólności majątkowej małżeńskiej. Zgodnie z art. 31 „z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków”.

Zgodnie z art. 34 „każdy z małżonków jest uprawniony do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka”.

Zobacz też: Przekazanie firmy między małżonkami pozostającymi we wspólnocie majątkowej

Brak zmiany właściciela przedsiębiorstwa przy przekazaniu w małżeństwie

W konsekwencji powyższego w przypadku, gdy do przekazania przedsiębiorstwa dochodzi między małżonkami, między którymi obowiązuje ustrój wspólności majątkowej, w ten sposób, że jeden z małżonków przekazuje nieodpłatnie składniki majątku wykorzystywane w swojej działalności gospodarczej, a drugi małżonek przyjmuje je do wykorzystywania we własnej działalności gospodarczej i składniki te objęte są wspólnością majątkową, nie dochodzi do zmiany właściciela tych składników majątku. Zmienia się jedynie sposób ich wykorzystywania. W konsekwencji nie ma konieczności sporządzania umowy darowizny, ponieważ nie zmienia się właściciel tych składników.

Jak czytamy w interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 20.09.2018 r., nr 0112-KDIL3-3.4011.275.2018.5.MC:

„Zatem niezależnie od tego, który z małżonków wykorzystuje składniki majątku objęte majątkową wspólnością ustawową w swojej działalności gospodarczej, oboje małżonkowie pozostają ich właścicielami. Jednocześnie należy stwierdzić, że w przypadku, gdy następuje przekazanie przedsiębiorstwa żony na rzecz męża, nie dochodzi do jego zbycia, gdyż współwłaścicielami nadal pozostają te same osoby (małżonkowie)”.

Przesunięcie majątku nie podlega pod podatek dochodowy

W przypadku wspólności małżeńskiej nie wyodrębnia się udziałów. W związku z tym z cywilnego punktu widzenia nie jest możliwa sprzedaż czy darowizn składników majątkowych pomiędzy małżonkami, ponieważ każdy z nich jest już ich właścicielem. W konsekwencji przekazanie przedsiębiorstwa mężowi nie spowoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem PIT, ponieważ takie przesunięcie nie będzie wiązało się z odpłatnym zbyciem.

Takie stanowisko potwierdza m.in. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 26.08.2015 r., nr IBPB-1-1/4511-249/15/ZK:

„W przypadku nieodpłatnego przekazania przedsiębiorstwa przez Wnioskodawcę na rzecz jego żony po stronie Wnioskodawcy nie powstaje przychód podatkowy, bowiem w wyniku tego przekazania w jego majątku nie dojdzie do przysporzenia (zwiększenia aktywów, czy też zmniejszenia zobowiązań)”.

Brak problemów z amortyzacją i kosztami zakupu wyposażenia

W związku z dokonanym przeniesieniem nie wystąpi konieczność korygowania odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych. Potwierdza to choćby interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 15.02.2017 r., nr 1061-IPTPB1.4511.1050.2016.1.MM:

„W przypadku darowizny środków trwałych – darowizna jako jedna z form zbycia wyznacza datę zakończenia dokonywania odpisów amortyzacyjnych. Nie powoduje jednak konieczności jakichkolwiek ich korekt w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Odpisy naliczone w okresie używania składnika majątku na potrzeby działalności pozostają kosztem uzyskania przychodu u darczyńcy. Ostatniego odpisu amortyzacyjnego dokonywanego od wartości początkowej amortyzowanego środka trwałego, który następnie zostaje darowany, można dokonać za miesiąc w którym darowizna została dokonana”.

Otrzymane środki trwałe mąż może amortyzować na zasadzie kontynuacji, tzn. z uwzględnieniem metody i dotychczas dokonanych odpisów (o ile pozostały jakieś niezamortyzowane ŚT). Stanowi o tym art. 22h ust. 3 ustawy PIT.

Nie powstaje również konieczność korekty kosztu zakupu wyposażenia. Potwierdza to interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 21 kwietnia 2017 r., nr 0461-ITPB1.4511.117.2017.1.PSZ:

„Również przekazanie w drodze darowizny składników majątku niezaliczonych do środków trwałych (tj. wyposażenia) wykorzystywanych w działalności, nie skutkuje koniecznością skorygowania kosztów uzyskania przychodów w związku z uprzednim zaliczeniem do tych kosztów, poniesionych wydatków na nabycie tych składników. Jeżeli podatnik wykaże, iż darowane składniki majątku były faktycznie wykorzystywane w działalności gospodarczej i przyczyniły się do osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, to ma prawo wydatki na ich nabycie pozostawić w kosztach uzyskania przychodów, pomimo nieodpłatnego przekazania ich innej osobie”.

Korekta kosztów zakupu materiałów oraz towarów handlowych

Wystąpi natomiast konieczność skorygowania u żony kosztu zakupu materiałów oraz towarów handlowych. Korekty należy dokonać w dacie przekazania w kolumnie 10 podatkowej księgi przychodów i rozchodów ze znakiem (-) lub kolorem czerwonym. Ponadto korektą należy objąć także zapisy w kolumnie 11 „Koszty uboczne zakupu”, jeżeli takowe wystąpiły w momencie nabywania towarów.

Potwierdza to interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 08.12.2016r., nr 2461-IBPB-1-1.4511.554.2016.1.BK:

„Mając zatem na względzie, że o ile w istocie dojdzie do nieodpłatnego przekazania małżonkowi Wnioskodawczyni środków trwałych stanowiących składniki majątku jej firmy, to Wnioskodawczyni nie będzie zobowiązana do skorygowania zaliczanych w ciężar kosztów podatkowych odpisów amortyzacyjnych od ich wartości początkowej. Skoro bowiem jej prawo do dokonywania dalszych odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych zostało ograniczone datą przekazania składnika majątku do działalności drugiego z małżonków (art. 22f ust. 12 w zw. z art. 22f ust. 13 pkt 5 tej ustawy), to a contrario, odpisy dotychczas zaliczone w ciężar kosztów podatkowych nadal koszt podatkowy stanowić mogą.

Natomiast wydatki poniesione z tytułu zakupu towarów handlowych, które uprzednio zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej przez Wnioskodawczynię działalności gospodarczej (a które podlegają faktycznemu zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów w momencie uzyskania przychodu z ich sprzedaży) w momencie ich nieodpłatnego przekazania na rzecz męża, tracą u Wnioskodawczyni cechę poniesienia ich w celu osiągnięcia, zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, o której mowa w art. 22 ust. 1 ww. ustawy. W związku z powyższym, przekazanie towarów handlowych na rzecz męża Wnioskodawczyni spowoduje, że wydatki poniesione na ich zakup, należy wyksięgować z tych kosztów”.

Likwidacja działalności i sporządzenie spisu z natury

Ponadto trzeba zauważyć, że likwidacja działalności przez podatnika, który prowadzi księgę przychodów i rozchodów, oznacza konieczność sporządzenia na dzień likwidacji i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów.

Jeżeli żona przed likwidacją przekaże cały majątek na rzecz męża, to jej spis z natury na dzień likwidacji będzie wynosił zero. W takim przypadku, do podatkowej księgi przychodów i rozchodów należy wpisać „zerową” wartość remanentu na dzień likwidacji działalności gospodarczej.

Wątpliwości interpretacyjne dotyczą możliwości ujęcia w kosztach podatkowych wydatków na zakup materiałów i towarów w działalności męża. W tym zakresie organy podatkowe nie mają niestety jednolitego stanowiska. Z jednego strony możemy odnaleźć interpretacje wskazujące, że dochodzi bowiem do nieodpłatnego nabycia, w związku z czym trudno mówić o poniesieniu jakiegokolwiek wydatku, zatem nie ma możliwości ponownego odliczenia tego samego wydatku w działalności męża. Tak też wypowiedział się Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 18.12.2017r., nr 0112-KDIL3-1.4011.315.2017.1.IM:

„Reasumując, skoro nabycie towarów handlowych nastąpiło nieodpłatnie, wartość ich nie może być zaliczona przez Wnioskodawcę do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, albowiem nie została spełniona przesłanka wynikająca z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”.

Jednakże z drugiej strony możemy wskazać także na korzystne dla podatników interpretacje. W interpretacji indywidualnej z 29.08.2017 r., 0115-KDIT3.4011.195.2017.1.DP:

„Mąż Wnioskodawczyni, z końcem 2017 r. zamierza nieodpłatnie przekazać Wnioskodawczyni całe prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo (w rozumieniu art. 551 ustawy - Kodeks cywilny) tj. z wyposażeniem, środkami trwałymi, należnościami, zobowiązaniami, towarami handlowymi, a następnie zlikwidować prowadzoną przez siebie działalność gospodarczą. Przekazanie przedsiębiorstwa nastąpi na podstawie sporządzonego protokołu przekazania podpisanego przez oboje małżonków.

Z uwagi na przytoczone przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, koszt nabytych towarów przekazanych z działalności męża Wnioskodawczyni do działalności Wnioskodawczyni spełni przesłankę wymienioną w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ będzie można uznać, że został poniesiony w celu uzyskania przychodu w firmie Wnioskodawczyni. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie określa, w jakim czasie od dnia poniesienia kosztu musi być osiągnięty z tego tytułu przychód.

Mając na uwadze informacje przedstawione we wniosku uznać należy, że wydatki poniesione na zakup towarów handlowych, które Wnioskodawczyni zostały przekazane z działalności prowadzonej przez jej męża będą stanowiły koszt uzyskania przychodów w działalności gospodarczej Wnioskodawczyni”. Tak samo korzystnie w interpretacji indywidualnej z 20.09.2018 r., 0112-KDIL3-3.4011.275.2018.5.MC:

„Należy również wskazać, że poniesione wydatki mogą stanowić koszt uzyskania przychodów tylko raz. W niniejszej sprawie koszty zakupu sprzętu niezbędnego do prowadzenia działalności gospodarczej, który następnie zostanie przekazany Wnioskodawcy, rozliczyła żona Wnioskodawcy. W związku z tym nie będą one stanowić kosztów uzyskania przychodów Wnioskodawcy.

Reasumując – przekazanie całości przedsiębiorstwa nie niesie ze sobą dla Wnioskodawcy obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych”.

Przyjmując tę korzystną wykładnię przepisów, towary handlowe przejęte z przedsiębiorstwa żony – przejmujący mąż powinien ująć w kolumnie 10 podatkowej księgi „Zakup towarów handlowych …”, a jeżeli nie zostaną przez nią sprzedane – w spisie z natury na koniec roku.

Udokumentowania przekazania przedsiębiorstwa

Na zakończenie odnieśmy się jeszcze do kwestii prawidłowego udokumentowania przekazania przedsiębiorstwa.

Zgodnie z ogólnie przyjętą praktyką przekazanie przedsiębiorstwa pomiędzy małżonkami powinno się to odbyć w formie protokołu. Z ostrożności sugeruję aby protokół był opatrzony podpisami notarialnie poświadczonymi, bowiem zgodnie z art. 751 § 1 Kodeksu cywilnego zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo ustanowienie na nim użytkowania powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Choć de facto nie mamy tu do czynienia z klasycznym przypadkiem zbycia, to jednak dla bezpieczeństwa sugeruję aby podpisy pod protokołem były notarialnie poświadczone.

Poprawność stosowania takiej praktyki potwierdzają organy podatkowe (np. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 2.12.2014 r., IBPP4/443-417/14/BP; interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 20.03.2013 r., ILPP1/443-1/13-2/NS). W tej ostatniej możemy przeczytać:

„W związku z planowanym wyjazdem za granicę Wnioskodawca zamierza przekazać całe przedsiębiorstwo żonie na podstawie protokołu przekazania przedsiębiorstwa wraz ze spisem z natury oraz wykazem składników majątku przedsiębiorstwa. Następnie Zainteresowany zamierza zlikwidować swoją działalność gospodarczą. Pomiędzy Wnioskodawcą i żoną występuje ustawowa małżeńska wspólność majątkowa. Wszystkie objęte prowadzonym przez Zainteresowanego przedsiębiorstwem składniki majątkowe zostały nabyte w trakcie trwania małżeństwa i stanowią one wspólną współwłasność łączną małżonków, w myśl art. 31 i art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Przedmiotem przekazania na podstawie protokołu techniczno-organizacyjnego będzie przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, zgodnie z którym przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej.

Wskazać należy, iż zbycie przedsiębiorstwa ma miejsce wówczas, gdy cały majątek przedsiębiorstwa przechodzi na własność jednego nabywcy, który kontynuuje działalność gospodarczą zbywcy. O tym czy doszło do wyodrębnienia przedsiębiorstwa decyduje pełen zakres przekazywanego majątku, praw i zobowiązań, wyodrębnienie to musi dotyczyć przedsiębiorstwa jako całości. Nie może ono obejmować dowolnej części danego przedsiębiorstwa, żeby można było uznać, iż doszło do powstania zespołu składników, które mogłyby stanowić niezależne przedsiębiorstwo.

Biorąc pod uwagę przytoczone przepisy prawa oraz przedstawiony opis zdarzenia przyszłego stwierdzić należy, że jeżeli przedsiębiorstwo przekazane przez Wnioskodawcę żonie będzie stanowiło przedsiębiorstwo w rozumieniu w art. 551 Kodeksu cywilnego, to czynność taka wyłączona będzie spod działania ustawy o podatku od towarów i usług, tj. nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem”.

Wymogi dotyczące protokołu przekazania przedsiębiorstwa

Protokół przekazania powinien zawierać: datę przekazania, wymienienie poszczególnych elementów przedsiębiorstwa w ujęciu ilościowym oraz wartościowym a w szczególności:

• ilość i wartość towarów handlowych,
• ilość i wartość wyposażenia,
• ilość środków trwałych z podaniem wartości początkowej oraz wysokości dokonanych odpisów amortyzacyjnych.

Dodatkowo istotne jest, aby protokół przekazania spełniał wymogi dokumentu będącego podstawą księgowania dlatego też powinien on spełniać wymogi określone w § 12 ust. 3 pkt 2 rozporządzenia sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów i zawierać co najmniej:

1. wiarygodne określenie wystawcy lub wskazanie stron (nazwę i adresy) uczestniczących w operacji gospodarczej, której dowód dotyczy,
2. datę wystawienia dowodu oraz datę lub okres dokonania operacji gospodarczej, której dowód dotyczy, z tym że jeżeli data dokonania operacji gospodarczej odpowiada dacie wystawienia dowodu, wystarcza podanie jednej daty,
3. przedmiot operacji gospodarczej i jego wartość oraz ilościowe określenie, jeżeli przedmiot operacji jest wymierny w jednostkach naturalnych,
4. podpisy osób uprawnionych do prawidłowego udokumentowania operacji gospodarczych
   – oznaczone numerem lub w inny sposób umożliwiający powiązanie dowodu z zapisami księgowymi dokonanymi na jego podstawie.

Podsumowując, należy sporządzić protokół przekazania całego przedsiębiorstwa z podpisami notarialnie poświadczonymi i na tej podstawie dokonać wyksięgowania kosztów zakupu materiałów i towarów z działalności żony. Ten sam protokół jest podstawą do księgowania tychże kosztów w działalności męża. Pamiętajmy, że:

• samo przekazanie przedsiębiorstwa nie rodzi żadnego przychodu podatkowego,
• żona nie musi korygować odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych ani wydatków na zakup wyposażenia,
• w dacie przekazania żona koryguje natomiast wartość przekazanych towarów i materiałów,
• po przekazaniu sporządza zerowy spis z natury i likwiduje działalność,
• mąż nie może ponownie amortyzować już całkowicie zamortyzowanych ŚT, jak również nie może ująć w kosztach wydatków na zakup wyposażenia,
• przyjmując natomiast korzystną wykładnię przepisów w dacie przekazania, mąż może wpisać do KPIR wartość otrzymanych materiałów i towarów handlowych.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.