• Autor: Paula Dąbrowska
Prowadzę działalność gospodarczą jako osoba fizyczna, zatrudniłam na umowę-zlecenie obywatela Turcji, który w innej firmie w Polsce jest również zatrudniony na umowę o pracę (firma ta wystąpiła o pozwolenie na zatrudnienie). Pracownik przekazał mi do wglądu paszport i wizę, na kartę pobytu w Polsce jeszcze czeka, dostarczył wszystkie wymagane dokumenty, ale procedury trwają. Moja księgowa ma problem z rejestracją pracownika w ZUS, twierdzi, że nie mam prawa go zatrudnić. Proszę o analizę tej sytuacji i informację, jakich formalności powinnam dopełnić, aby wszystko było zgodnie z prawem? Pierwsze wynagrodzenie z umowy-zlecenia już wypłaciłam pracownikowi przelewem.
Co do zasady obywatel Turcji powinien posiadać zezwolenie na wykonywanie pracy, o które występuje każdorazowo pracodawca (też zleceniodawca), bowiem zezwolenie obejmuje zezwolenie na pracę u konkretnego pracodawcy (pracodawców). W tym przypadku należało wystąpić o wydanie zezwolenia na pracę przed zatrudnieniem.
Zgodnie z art. 87 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli spełnia jeden z poniższych warunków:
„1) posiada status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej;
2) udzielono mu ochrony uzupełniającej w Rzeczypospolitej Polskiej;
3) posiada zezwolenie na pobyt stały w Rzeczypospolitej Polskiej;
4) posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej w Rzeczypospolitej Polskiej;
4a) posiada zgodę na pobyt ze względów humanitarnych;
5) posiada zgodę na pobyt tolerowany w Rzeczypospolitej Polskiej;
6) korzysta z ochrony czasowej w Rzeczypospolitej Polskiej;
7) jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej;
8) jest obywatelem państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego, nienależącego do Unii Europejskiej;
9) jest obywatelem państwa niebędącego stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, który może korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umowy zawartej przez to państwo ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi;
10) jest członkiem rodziny cudzoziemca, o którym mowa w pkt 7-9, lub jest zstępnym małżonka tego cudzoziemca, w wieku do 21 lat lub pozostającym na utrzymaniu tego cudzoziemca lub jego małżonka lub jest wstępnym tego cudzoziemca lub jego małżonka, pozostającym na utrzymaniu tego cudzoziemca lub jego małżonka;
11) jest osobą, o której mowa w art. 19 ust. 2-3 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. z 2014 r. poz. 1525 oraz z 2015 r. poz. 1274);
11a) posiada zezwolenie na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 114 ust. 1, art. 126, art. 127 lub art. 142 ust. 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach – na warunkach określonych w tym zezwoleniu;
12) posiada zezwolenie na pracę oraz przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
a) na podstawie wizy, z wyjątkiem wizy wydanej w celu, o którym mowa w art. 60 ust. 1 pkt 1, 22 lub 23 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub
b) na podstawie art. 108 ust. 1 pkt 2 lub art. 206 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach lub na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku był uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lub
c) na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy, z wyjątkiem zezwolenia udzielonego w związku z okolicznością, o której mowa w art. 181 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub
d) na podstawie wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen, lub
e) na podstawie dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen, lub
f) w ramach ruchu bezwizowego.”
Zobacz też: Nauczanie języków obcych a VAT
Warto zaznaczyć, że na mocy wyżej zacytowanego art. 87 ust. 1 ustawy – pracę bez zezwolenia mogą w Polsce wykonywać obywatele wszystkich krajów Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (oprócz państw UE do obszaru tego należą jeszcze Islandia, Liechtenstein i Norwegia) oraz Szwajcarii.
Ponadto, stosownie do art. 87 ust. 2 powołanej ustawy, z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę zwolniony jest cudzoziemiec:
„1) posiadający w Rzeczypospolitej Polskiej zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznościami, o których mowa w art. 144, art. 151 ust. 1 lub 2, art. 158 ust. 2 pkt 1 lub 2, art. 161 ust. 2, art. 176 lub art. 186 ust. 1 pkt 3 lub 4 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach;
2) będący małżonkiem obywatela polskiego lub cudzoziemca, o którym mowa w pkt 1 i ust. 1 pkt 1-6, posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone w związku z zawarciem związku małżeńskiego;
3) będący zstępnym, o którym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 8 lit. b, obywatela polskiego lub cudzoziemca, o którym mowa w pkt 1 i 2 oraz ust. 1 pkt 1-6, posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
4) posiadający zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone na podstawie art. 159 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach;
5) przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 108 ust. 1 pkt 2 lub art. 206 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach lub na podstawie umieszczonego w dokumencie podróży odcisku stempla, który potwierdza złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku był zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę na podstawie pkt 1-4;
6) posiadający ważną Kartę Polaka;
7) ubiegający się o udzielenie ochrony międzynarodowej lub będący małżonkiem, w imieniu którego został złożony wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, pod warunkiem posiadania zaświadczenia wydanego na podstawie art. 35 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
8) uprawniony do przebywania i wykonywania pracy na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależącego do Unii Europejskiej lub Konfederacji Szwajcarskiej, który jest zatrudniony przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium tego państwa oraz czasowo delegowany przez tego pracodawcę w celu świadczenia usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
9) w stosunku do którego umowy międzynarodowe lub odrębne przepisy dopuszczają wykonywanie pracy bez konieczności posiadania zezwolenia.”
Zgodnie z art. 88 ustawy zezwolenie na pracę jest wymagane, jeżeli cudzoziemiec:
„1) wykonuje pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy z podmiotem, którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) w związku z pełnieniem funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez okres przekraczający łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy;
3) wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego albo podmiotu powiązanego, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z pracodawcą zagranicznym;
4) wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego, nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy zorganizowanej działalności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu realizacji usługi o charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa);
5) wykonuje pracę u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczający 30 dni w ciągu kolejnych 6 miesięcy w innym celu niż wskazany w pkt 2-4.”
Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy:
Cudzoziemcy, którzy są zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę zgodnie z przepisami szczególnymi: Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz. U. z 2015 r., poz. 588):
Na podstawie wymienionego wyżej pkt 19 w związku z treścią wydanej decyzji nr 1/80 Rady Stowarzyszenia z dnia 19 września 1980 r. w sprawie rozwoju stowarzyszenia, tureccy pracownicy legalnie zatrudnieni i zarejestrowani jako tacy na rynku pracy państwa członkowskiego mają w tym państwie prawo:
Jeśli żadne z powyżej wskazanych przesłanek umożliwiających wykonywanie pracy bez zezwolenia nie została spełniona, oznacza to, że powinno zostać wydane zezwolenie na pracę obejmujące Panią jako „pracodawcę”.
Zgodnie z art. 120 ustawy za nielegalne powierzanie pracy pracodawca podlega karze grzywny od 3 do 5 tys. zł, cudzoziemiec podlega karze grzywny od 1 tys. zł.
Jednak zgodnie z art. 120a ustawy nie podlega karze za wykroczenie określone w art. 120 ust. 1, polegające na powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi nieposiadającemu ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, kto powierzając wykonywanie pracy cudzoziemcowi, spełnił łącznie następujące warunki:
„1) wypełnił obowiązki, o których mowa w art. 2 i art. 3 ustawy z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. poz. 769), (żądanie od cudzoziemca przedstawienia przed rozpoczęciem pracy ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i przechowywania przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca kopii tego dokumentu), chyba że wiedział, że przedstawiony dokument uprawniający do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej został sfałszowany;
2) zgłosił cudzoziemca, któremu powierzył wykonywanie pracy, do ubezpieczeń społecznych, o ile obowiązek taki wynika z obowiązujących przepisów.”
Powyższe wskazuje na to, że należy moim zdaniem wszcząć procedurę uzyskania zezwolenia na pracę u konkretnego pracodawcy i zgłosić cudzoziemca do ubezpieczeń społecznych w celu doprowadzenia do stanu zgodności z prawem.
Procedura ubiegania się o zezwolenie na pracę rozpoczyna się w urzędzie wojewódzkim, w wydziale zezwoleń na pracę właściwym ze względu na siedzibę pracodawcy w Polsce. Jeżeli praca będzie wykonywana w Polsce, to w takim wypadku należy ubiegać się o zezwolenie na prace typu A. Aby uzyskać zezwolenie na pracę typu A pracodawca powinien złożyć następujące dokumenty:
a) wniosek o wydanie zezwolenia na pracę cudzoziemca – wniosek jest dostępny w urzędzie lub na stronie internetowej urzędu;
b) kopię dokumentu podróży cudzoziemca, którego dotyczy wniosek (wypełnione strony z danymi);
c) kopię dokumentów potwierdzających spełnienie przez cudzoziemca wymagań koniecznych do wykonywania zawodu, do którego potrzebna jest zgoda właściwego organu (dotyczy to m.in. zawodów regulowanych – są to zawody, które można wykonywać dopiero po spełnieniu określonych wymagań, np. po zdaniu określonego egzaminu lub uzyskania certyfikatu poświadczającego posiadane kwalifikacje.
d) w wypadku gdy pracodawca nie składa wniosku osobiście – oryginał pełnomocnictwa lub upoważnienia dla składającego wniosek;
e) kopię dowodu opłaty skarbowej za wydanie zezwolenia (50 zł – w przypadku powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi na okres nieprzekraczający 3 miesięcy, 100 zł – w przypadku powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi na okres dłuższy niż 3 miesiące).
f) w wypadku, gdy pracodawca jest:
g) informację starosty dotyczącą wyniku testu rynku pracy. Test rynku pracy to informacja starosty na temat braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry osób bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy, która sporządzona jest z uwzględnieniem pierwszeństwa dostępu do rynku pracy dla obywateli polskich.
W celu wykonania testu rynku pracy pracodawca zgłasza ofertę pracy na stanowisko, na którym będzie zatrudniony cudzoziemiec do powiatowego urzędu pracy właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca. W przypadku, gdy specyfikacja pracy wykonywanej przez cudzoziemca nie pozwala na wskazanie głównego miejsca jej wykonywania, informację wydaje starosta właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi.
Informacja starosty wydawana jest na wniosek podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi (pracodawcy) w terminie:
W zezwoleniu na pracę wskazany zostaje podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi oraz stanowisko lub rodzaj pracy, którą cudzoziemiec ma wykonywać. Praca jest zatem uważana za legalną tylko wówczas, gdy cudzoziemiec wykonuje tę pracę, która została wskazana w zezwoleniu.
Cudzoziemiec powinien zostać zgłoszony do polskiego systemu ubezpieczeń społecznych w ciągu 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń (data rozpoczęcia wykonywania zlecenia). Zgłoszenia należy dokonać na formularzu ZUS ZUA. Nie wiem, z czym ma problem biuro księgowe, ale wskazuję prawidłowy sposób wypełnienia druku zgłoszeniowego.
Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów (Dz. U. 2009 r. Nr 186, poz. 1444) – dokument zgłoszeniowy ZUS ZUA powinien zostać wypełniony podobnie jak w przypadku pracownika – obywatela polskiego. W bloku I „Dane organizacyjne” należy zaznaczyć „x” pole 01 „Zgłoszenie do ubezpieczeń”. Następnie należy wypełnić blok II „Dane identyfikacyjne płatnika składek”, wpisując odpowiednie dane pracodawcy. W bloku III „Dane identyfikacyjne osoby zgłaszanej do ubezpieczeń” należy wpisać numery identyfikacyjne pracownika – NIP, PESEL, w polu 03 wpisać „2” (kod oznaczający, że pracownik legitymuje się paszportem), a w polu 04 należy wpisać serię i numer paszportu. Jeżeli numer jest dłuższy niż liczba kratek na formularzu, trzeba wpisać tylko mieszczące się cyfry i liczby.
W bloku IV druku ZUS ZUA „Dane ewidencyjne osoby zgłaszanej do ubezpieczeń” trzeba podać jej imię, nazwisko, obywatelstwo (w tym przypadku tureckie) oraz płeć. W bloku V „Tytuł ubezpieczenia” trzeba podać kod tytułu ubezpieczenia, taki sam jak przy zatrudnieniu obywatela polskiego – jeżeli zatrudniamy pracownika bez prawa do emerytury i renty oraz bez stopnia niepełnosprawności, jest to kod 01 10 00. Następnie w blokach VI-IX wpisuje się dane dotyczące daty powstania obowiązku ubezpieczeń oraz zakres podlegania ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym.
Kolejne bloki druku ZUS ZUA (XI-XIII) są przeznaczone do podania adresu zameldowania, zamieszkania i do korespondencji. Jeżeli jeden z tych adresów jest zagraniczny, nie należy wpisywać kodu pocztowego w polu 01. W takiej sytuacji należy wypełnić pole 08, podając w nim dwuliterowy symbol państwa i zagraniczny kod pocztowy. Dwuliterowy symbol państwa nie jest określony w rozporządzeniu razem z innymi kodami używanymi przy wypełnianiu dokumentów zgłoszeniowych, lecz w załączniku nr 2 do poradnika „Zasady wypełniania dokumentów ubezpieczeniowych”. W blokach XIV i XV są składane oświadczenia płatnika i osoby zgłaszanej do ubezpieczeń.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Paula Dąbrowska
Radca prawny, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Świadczy pomoc prawną przede wszystkim z zakresu prawa autorskiego, prawa IT, gospodarczego a także prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, handlowego i podatkowego. Zajmuje się sporządzaniem i opiniowaniem umów, regulaminów, pism przedprocesowych, procesowych i innych dokumentów, w tym dla branży e-commerce. Doświadczenie zdobywała współpracując z renomowanymi kancelariami, spółką z branży IT, startupami oraz twórcami i artystami.
Zapytaj prawnika