• Autor: Małgorzata Zegarowicz
Posiadam udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (50%). Jeżeli nie uczestniczę w życiu gospodarczym spółki (posiadam tylko udziały), to czy grozi mi odpowiedzialność karna lub finansowa za nieprawidłowości w działalności spółki?
Cechą spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jako spółki kapitałowej jest to, że to spółka jako osoba prawna, nie zaś wspólnicy, ponosi odpowiedzialność za swoje zobowiązania. Ponosi ona tę odpowiedzialność samodzielnie i całym swoim majątkiem.
Zgodnie z art. 151 § 4 Kodeksu spółek handlowych (dalej K.s.h.) wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki.
Jednakże wspólnicy ponoszą ryzyko wniesionymi do spółki wkładami. Wspólnicy są więc obciążeni ryzykiem gospodarczym, związanym z wniesieniem do spółki wkładów oraz ewentualnie dodatkowych świadczeń (dopłaty, powtarzające się świadczenia niepieniężne).
Każdy ze wspólników w razie dużych długów spółki będzie pociągnięty do odpowiedzialności jedynie do wysokości wniesionego do spółki wkładu. Wierzyciele nie mogą zaspokajać się z osobistego majątku wspólnika.
Zobacz też: Czy prokurent odpowiada swoim majątkiem
Odpowiedzialność osobista wspólników spółki z o.o. jest przewidziana wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach.
Dla przykładu wspólnik jest odpowiedzialny z tytułu otrzymania nienależnych wypłat. Ponadto, zgodnie z art. 13 K.s.h., wspólnicy mogą ponosić odpowiedzialność wobec osób trzecich lub wobec spółki za czynności podejmowane przed zarejestrowaniem spółki, na etapie spółki z o.o. w organizacji (a więc w okresie między zawarciem umowy spółki a jej rejestracją w Krajowym Rejestrze Sądowym). Odpowiedzialność ta jest zróżnicowana w zależności od tego, czy wspólnik działał osobiście w imieniu spółki, czy też nie. Jeżeli działał osobiście w imieniu spółki, ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za zaciągnięte w tym okresie zobowiązania solidarnie wraz ze spółką i innymi podmiotami działającymi w jej imieniu (art. 13 § 1 K.s.h.). Jeżeli wspólnik nie podejmował żadnych działań osobiście, odpowiada jedynie do wartości niewniesionego wkładu (art. 13 § 2 K.s.h.).
Kolejnym przykładem odpowiedzialności wspólników jest wniesienie do spółki wkładu niepieniężnego (aportu) obciążonego wadą prawną lub fizyczną (art. 14 § 2 K.s.h.) albo o znacznie zawyżonej wartości (art. 175 K.s.h.).
Pierwszy dotyczy sytuacji, gdy wspólnik wniósł aport mający wady. Mogą one mieć charakter fizyczny lub prawny. Wspólnik jest zobowiązany do wyrównania spółce różnicy między wartością określoną w umowie a wartością zbywczą wkładu, chyba że umowa spółki przewiduje inne uprawnienia dla spółki.
W drugim przypadku wspólnik ponosi odpowiedzialność także w sytuacji, gdy wartość wniesionego przez niego aportu, czyli wkładu niepieniężnego, została znacznie zawyżona w stosunku do jego wartości zbywczej. W takim przypadku wspólnik jest zobowiązany do wyrównania tej różnicy. Odpowiedzialność ta wynika z bezwzględnego obowiązku wniesienia wkładów odpowiadających wartości obejmowanych udziałów.
Kodeks spółek handlowych przewiduje także solidarną odpowiedzialność zbywcy i nabywcy udziału za niespełnione świadczenia należne spółce ze zbytego udziału lub zbytej części udziału (art. 186 § 1 K.s.h.) oraz współuprawnionych z udziału lub udziałów (art. 184 § 1 K.s.h.). Odpowiedzialność ta dotyczy świadczeń związanych z udziałem, np. powtarzających się świadczeń niepieniężnych lub dopłat. W przypadku określonym w art. 186 K.s.h. możliwe jest umowne wyłączenie odpowiedzialności jednej ze stron. Jest ono jednak skuteczne tylko pomiędzy stronami umowy, natomiast nie wobec spółki. Zgodnie z art. 198 § 1 K.s.h. wspólnik, który wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowy spółki otrzymał wypłatę, ma obowiązek ją zwrócić. Jest to jednak odpowiedzialność solidarna wraz z członkami organów spółki, którzy odpowiadają za taką wypłatę.
W myśl założenia zaprezentowanego w art. 292 K.s.h. wspólnik biorący udział w tworzeniu spółki, jeśli wbrew przepisom prawa z winy swojej wyrządzi spółce szkodę, ma obowiązek ją naprawić.
Musi tu więc wystąpić zawinione działanie wspólnika, a spółka musi wykazać, że poniosła szkodę w związku z bezprawnym i zawinionym działaniem wspólnika, a pomiędzy szkodą a działaniem wspólnika zachodzi związek przyczynowo-skutkowy.
Jeśli wspólnik pełni równolegle funkcję członka zarządu spółki z o.o., status wspólnika nie wyłącza jego odpowiedzialności za zobowiązania spółki przewidzianej w art. 299 K.s.h., co zostało potwierdzone wyrokiem Sądu Najwyższego z 14 lutego 2003 (IV CKN 1779/00), w którym stwierdził on, że przepis art. 159 § 3 K.h. (art. 151 § 4 K.s.h.) nie wyłącza przewidzianej w art. 298 § 1 K.h. (299 § 1 K.s.h.) odpowiedzialności w stosunku do członków zarządu będących zarazem wspólnikami spółki z o.o. Członek zarządu będący zarazem wspólnikiem spółki może być zatem pociągnięty do odpowiedzialności na podstawie art. 298 § 1 K.h. (299 § 1 K.s.h.).
Wspólnik może odpowiadać także na zasadzie winy za swoje własne działania, jeśli spełniają one przesłanki działania na szkodę spółki albo osób trzecich lub wypełniają znamiona przestępstwa (np. przestępstwa oszustwa czy prania brudnych pieniędzy).
W wyroku z dnia 24 listopada 2009 r. (V CSK 169/09, Pr. Sp. 2010, nr 6, s. 3) Sąd Najwyższy podkreślił, że nie ma podstaw do wyłączenia bezpośredniej, osobistej odpowiedzialności wspólnika spółki z o.o. za szkody wyrządzone osobom trzecim. Nie jest to jednak odpowiedzialność wspólnika za zobowiązania spółki, a jego odpowiedzialność osobista.
Zarząd spółki ponosi odpowiedzialność za jej zobowiązania, w tym również zobowiązania podatkowe. Zgodnie z art. 116 Ordynacji podatkowej za zobowiązania podatkowe spółki całym majątkiem odpowiada zarząd spółki. W przypadku, gdyby spółka nie posiadała zarządu za jej zobowiązania odpowiadają wspólnicy lub pełnomocnik o ile został powołany. Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe będą ponosić wspólnicy w sytuacji, gdy są lub byli jednocześnie członkami zarządu, w okresie, w którym te zobowiązania powstały. Organ podatkowy orzeka w formie decyzji o odpowiedzialności osób trzecich za cudze zaległości podatkowe. W przypadku spółki z o.o. w organizacji nieposiadającej zarządu, za zaległości podatkowe odpowiada jej pełnomocnik, ale jeżeli nie został on powołany – wspólnicy. Ponoszą oni odpowiedzialność na analogicznych zasadach jak członkowie zarządu.
Tak więc w wymienionych wyżej sytuacjach wspólnicy spółki z o.o. mogą ponosić odpowiedzialność za jej zobowiązania. Niezależne jest przy tym, czy uczestniczenie w życiu gospodarczym spółki jest aktywne, czy też bierne.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Małgorzata Zegarowicz
Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II w Lublinie. Aplikację radcowską ukończyła przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Białymstoku. Jako radca prawny pragnie rozwijać się zawodowo oraz służyć pomocą klientom. Interesuje się prawem rodzinnym, spadkowym, prawem pracy, spółdzielczym, mieszkaniowym, a także prawem karnym. Prowadzi własną kancelarię prawną w Suwałkach, a prywatnie pasjonuje się kuchnią, dekoracją wnętrz oraz poznawaniem nowych krajobrazów.
Zapytaj prawnika
