• Autor: Michał Kowalski
Wspólnik i jednocześnie członek zarządu spółki z o.o. zmarł – spółka chciała wykreślić go w KRS z zarządu, ale nie ma poświadczenia przyjęcia spadku. Wspólnik miał długi i kolejni spadkobiercy zrzekają się spadku. KRS zwrócił wniosek z adnotacją o konieczności wykreślenia zmarłego wspólnika i wpisania spadkobiercy (którego nie ma!). W umowie spółki nie ma zapisów o umorzeniu udziałów i ewentualnej spłacie spadkobierców. Co można w tej sytuacji zrobić?
Zgodnie z art. 183 § 1 Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.) w umowie spółki z o.o. można zastrzec ograniczenie lub wyłączenie wstąpienia do spółki spadkobierców zmarłego wspólnika. W przypadku wyżej wskazanych restrykcji umowa spółki musi przewidywać warunki spłaty spadkobierców, którzy nie mogą wstąpić do spółki. W razie braku spłaty przez spółkę spadkobierców, obostrzenia i wyłączenia są bezskuteczne i spadkobiercy na ogólnych zasadach mogą przystąpić do spółki jako udziałowcy. Umowa spółki powinna w szczególności przewidywać termin na zapłatę spadkobiercom wartości udziałów. W razie braku możliwości przejęcia udziałów przez spadkobiercę z powodu ograniczeń lub wyłączeń, udziały te są automatycznie umarzane.
Zobacz też: Kurator spółki
Domyślam się, że umowa spółki nie wyłącza wejścia spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika. Zatem jego śmierć powoduje, że spółka zyska nowego wspólnika. Udziały są dziedziczone na zasadach ogólnych.
Stosownie do art. 188 K.s.h. – zarząd spółki z o.o. jest obowiązany prowadzić księgę udziałów, do której należy wpisywać nazwisko i imię, firmę (jej nazwę) i siedzibę wspólników, adres, liczbę i wartość nominalną posiadanych przez nich udziałów oraz ustanowienie zastawu lub użytkowania i wykonywania głosu przez zastawnika. Przepis ten nakazuje uwzględniać w księdze udziałów wszelkie zmiany dotyczące wspólników oraz posiadanych przez nich udziałów w zakresie ujawnionych w księdze danych. Po każdej zmianie danych o udziałowcach figurujących w księdze udziałów zarząd spółki zobowiązany jest do złożenia sądowi rejestrowemu zaktualizowanej listy wspólników.
Przepisy K.s.h. nie nakładają na spółkę obowiązku poszukiwania wspólników czy ustalania aktualnego składu udziałowców w inny sposób niż zapisy w księdze udziałów. Nie dają też spółce prawa do poszukiwania udziałowców i wymuszania na nich prawidłowego zawiadomienia spółki o przejściu udziałów.
Spółka kontroluje poprzez zapisy w księdze udziałów skład osobowy udziałowców oraz ilości posiadanych przez nich udziałów, ale jeżeli zmiany w tym zakresie odbywają się bez jej zgody i wiedzy (nie docierają do niej w jakiejkolwiek formie lub docierają w nieodpowiedni sposób), to spółka nie ponosi z tego tytułu żadnej odpowiedzialności. Jest to bardzo istotne z punktu widzenia art. 17 ustawy o KRS, ponieważ zgodnie z tym przepisem domniemywa się, że dane wpisane do KRS są prawdziwe. Domniemanie to jest możliwe do obalenia, gdyż osoba twierdząca, że rzeczywisty stan prawny jest odmienny od tego, który wynika z danych wpisanych do rejestru, musi udowodnić tę okoliczność. Domniemanie nie dotyczy danych znajdujących się w aktach rejestrowych, jeżeli nie zostały one wpisane do rejestru.
Jak wynika z przepisów ustawy o KRS do rejestru wpisuje się wspólnika mającego co najmniej 10% udziałów w kapitale zakładowym. Oznacza to, że zmarły wspólnik miał co najmniej 10% udziałów w kapitale zakładowym spółki. Jeżeli zmarły miałby mniej niż 10% udziałów w kapitale zakładowym, to nie byłoby go w KRS i nie pojawiłaby się potrzeba jego wykreślenia oraz wpisania w jego miejsce nowego wspólnika (spadkobiercy).
W razie śmierci wspólnika to na spadkobiercach ciąży obowiązek wykazania, iż przysługują im prawa wynikające z tytułu dziedziczenia. Spadkobiercy powinni zatem okazać spółce dokumenty potwierdzające ich prawa do udziałów zmarłego wspólnika. Dokumentami takimi są: akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza albo sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.
Dokumenty te są bardzo istotne dla spółki. One potwierdzają prawa danej osoby do spadku po zmarłym wspólniku oraz wielkość udziału w spadku. Bez jednego z tych dokumentów spadkobierca nie potwierdzi swych praw do spadku po danej osobie, a spółka nie może uznać, że osoba X jest spadkobiercą po zmarłym wspólniku. A skoro nie wiadomo, kto dziedziczy, to jednocześnie nie wiadomo, kto jest nowym wspólnikiem.
Sąd ma już wiedzę o zgonie wspólnika oraz o potrzebie dokonania zmian we wpisie do KRS.
Najpierw, zgodnie z art. 24 wymienionej ustawy o KRS, sąd rejestrowy wzywa do złożenia odpowiednich dokumentów, mimo upływu terminu. Będzie na to dodatkowe 7 dni. Jeżeli nie wykonamy tego w terminie, grozi nam grzywna, którą sąd – jeżeli dalej będziemy zwlekać – może ponawiać.
Gdy spółka nie zastosuje się do wezwania, sąd może z urzędu wykreślić spółkę z rejestru.
Gdy spółka mimo dwukrotnego wezwania sądu rejestrowego nie wykona innych obowiązków, o których mowa w art. 24 ust. 1, Sąd rejestrowy wszczyna z urzędu postępowanie o rozwiązanie podmiotu wpisanego do Rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego.
Ponadto może dojść do powołania kuratora. Jeżeli nie dojdzie do wyboru lub powołania władz spółki w terminie trzech miesięcy od dnia ustanowienia kuratora, może on podjąć czynności zmierzające do jej likwidacji. Likwidacja podjęta przez kuratora grozi również wtedy, gdy powołane władze spółki nie wypełniają obowiązku dostarczenia niezbędnych dokumentów do sądu rejestrowego, bądź gdy nie ma władz spółki albo nastąpi inna ważna przyczyna.
W obecnym stanie prawnym i faktycznym, dopóki nie będzie ustalone w sposób przewidzimy prawem, kto jest spadkobiercą:
Każdy wniosek o wykreślenie wspólnika i wpisanie nowego spotka odrzucenie z uwagi na braki formalne: brak potwierdzenia zgonu; brak potwierdzenia spadkobrania po zmarłym wspólniku; brak nowej listy wspólników. Wniosek zostanie zwrócony, gdy braki nie zostaną uzupełnione we wskazanym przez sąd terminie. A wniosek zwrócony nie wywiera żadnych skutków.
Co do prezesa zarządu wskażę, że można powołać nowego w miejsce zmarłego i będzie on prezesem od dnia powołania. Wpis w KRS nie jest potrzebny do uznania, że dana osoba jest prezesem. Oczywiście byłoby nieco kłopotliwe wykazywanie przez nowego prezesa, że nim jest, że został na to stanowisko powołany – musiałby mieć zawsze przy sobie uchwałę o powołaniu i jakieś pismo od wspólników.
Aby zapobiec ujemnym dla spółki konsekwencjom, należałoby napisać do sądu pismo z wyjaśnieniem powstałej sytuacji. W ten sposób sąd miałby wiedzę o sytuacji, a być może i jakieś dokumenty nie z wniosku o zmianę, ale pozyskane w inny sposób.
Podsumowując – wniosek o zmianę wpisów w zakresie wspólników nie będzie możliwy do czasu prawomocnego ustalenia spadkobierców zmarłego wspólnika.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Michał Kowalski
Radca prawny, ukończył aplikację radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Kielcach. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Specjalizuje się w prawie oświatowym, prawie pracy i ubezpieczeń społecznych. Prowadzi własną kancelarię, a w zakresie swojej praktyki zawodowej świadczy usługi w szczególności dla nauczycieli i szkół, ale także dla innych grup pracowników i pracodawców. Z powodzeniem udziela pomocy prawnej w systemie elektronicznym.
Autor licznych publikacji z zakresu prawa oświatowego. Prowadzi również szkolenia dla nauczycieli i pracowników.
Zapytaj prawnika
