• Autor: Marcin Sądej
Prowadzimy spółkę cywilną z mężem od 1998 r., w trakcie trwania spółki kupiliśmy nieruchomość na działalność gospodarczą, na którą zaciągnęliśmy kredyt na firmę (zresztą do tej pory spłacany). Chcemy rozwiązać spółkę, a nieruchomość wycofać i przekazać na cele osobiste. W jakiej formie mamy dokonać wycofania nieruchomości (w akcie notarialnym kupna jest zapisane: żona, mąż X, wspólnicy spółki cywilnej)?
W pierwszej kolejności należy odnieść się do zasad funkcjonowania spółki cywilnej. Otóż zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego spółka cywilna to umowa, poprzez którą wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług. Rzeczy wnoszone do spółek cywilnych jako wkłady, jak również rzeczy nabywane przez spółki cywilne stanowią współwłasność wspólników tych spółek. Co istotne, jest to współwłasność łączna, a nie współwłasność udziałowa – wspólnik nie może bowiem rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku.
W rezultacie wniesiony do spółki cywilnej budynek nie stanowi własności spółki, ale współwłasność łączną wszystkich wspólników. Wynika to bowiem z tego, że spółka cywilna nie ma osobowości prawnej, tzn. że nie może być osobnym podmiotem w obrocie gospodarczym i nie może posiadać własnego majątku. W rezultacie wspólnicy spółki cywilnej posiadają dwie odrębne masy majątkowe – swój majątek prywatny oraz współwłasność łączna składników majątku w spółce cywilnej. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 20.06.2007 r., sygn. aktV CSK 132/07: „w przypadku zawiązania spółki prawa cywilnego funkcjonują równolegle obok siebie odrębne masy majątkowe należące do poszczególnych wspólników oraz spółki (wspólność łączna wspólników), przy czym ustawa nie wyklucza przesunięć majątkowych pomiędzy tymi masami”.
Zobacz też: Wycofanie nieruchomości z działalności gospodarczej
Powyższe oznacza, że wycofanie nieruchomości ze spółki cywilnej na prywatne potrzeby oznacza tak naprawdę przekształcenie współwłasności łącznej nieruchomości (w ramach spółki) w współwłasność ułamkową w ramach majątku prywatnego wspólników (chociaż jeżeli są Państwo we współwłasności małżeńskiej, to składnik ten ponownie wejdzie do wspólnoty małżeńskiej jako współwłasność łączna).
W konsekwencji na gruncie podatku dochodowego wycofanie nieruchomości ze spółki cywilnej do majątku wspólników nie podlega opodatkowaniu, ponieważ udział w nieruchomości stanowił już współwłasność wspólników. W rezultacie brak tu przysporzenia majątkowego czy powstania nowych aktywów, które można by opodatkować. Potwierdza to interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 26 kwietnia 2011 r., ITPB1/415-102/11/WM:
„W świetle ww. przepisów, samo wycofanie wskazanych we wniosku składników majątku stanowiących środki trwałe z »majątku« spółki cywilnej, t.j. w istocie z majątku wspólników tej spółki, objętego współwłasnością łączną do majątku osobistego tych wspólników (t.j. majątku nie związanego z działalnością gospodarczą), nie powoduje powstania przychodu.
W takiej bowiem sytuacji dochodzi, co prawda, do przekazania ww. składników majątku wspólników, wykorzystywanych w prowadzonej w formie spółki cywilnej działalności gospodarczej do ich majątku osobistego, brak jest jednakże odpłatności takiego przesunięcia majątkowego.
Skoro zatem, ze złożonego wniosku wynika, iż planowana operacja wycofania składników majątku z działalności gospodarczej i przeznaczenia ich na potrzeby osobiste nie nosi cech zbycia, jak również pozbawiona jest przymiotu odpłatności, to wycofanie to nie spowoduje powstania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”.
Przeczytaj też: Przeniesienie nieruchomości ze spółki cywilnej na wspólników
Warto również odnieść się do skutków w zakresie podatku VAT. W pierwszej kolejności wskazać należy, że inaczej niż na gruncie podatku PIT spółka cywilna jest osobnym podatnikiem podatku VAT. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na treść art. 7 ust. 2 ustawy VAT, który stanowi, że opodatkowaniu podlega nieodpłatne przekazanie składnika majątkowego jeżeli podmiot przy zakupie tego składnika miał prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu tego nabycia.
Oznacza to, że jeżeli przy nabyciu nieruchomości nie przysługiwało Państwo prawo do odliczenia podatku naliczonego VAT z tytułu zakupu, to nieodpłatne przekazanie takiej nieruchomości do majątku wspólników pozostaje poza zakresem opodatkowania VAT. Natomiast jeżeli takie prawo przysługiwało, to nieodpłatne jej przekazanie podlega opodatkowaniu. Tutaj jednak należy zastrzec, że istnieje możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku VAT na mocy art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy VAT.
Wspomniany przepis wskazuje, że zwalnia się od podatku dostawę towarów, jeżeli od oddania do użytkowania lub od ostatniego ulepszenia nieruchomości powyżej 30% jej wartości upłynęło więcej niż 2 lata. Jeżeli zatem w ciągu ostatnich dwóch lat nie było ulepszenia tej nieruchomości przekraczającego 30% wartości nieruchomości, to nawet pomimo odliczenia podatku naliczonego z tytułu zakupu w 1998 r. można przekazać nieruchomość spółki cywilnej do majątku wspólników bez podatku (tak też Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w piśmie z 05.04.2018r., nr 0111-KDIB3-2.4012.84.2018.2.MN).
Na zakończenie warto jeszcze wskazać, w jakiej formie musi odbyć się przeniesienie nieruchomości ze spółki cywilnej do majątku wspólników. Zgodnie z wyrokiem SN z 11 maja 2004 r. (sygn. akt II CK 267/03):
"Dla »przekształcenia« współwłasności łącznej nieruchomości we współwłasność w częściach ułamkowych, niezbędne jest złożenie oświadczenia woli o przeniesieniu własności nieruchomości. Bez takiego oświadczenia, złożonego w formie aktu notarialnego, nie wystąpi skutek w postaci wyjścia prawa własności nieruchomości z majątku wspólnego wspólników spółkicywilnej i jego przejścia, w postaci udziałów wyrażonych ułamkami, do majątków odrębnych wspólników; formułując to inaczej można stwierdzić, że nie nastąpi przesunięcie majątkowe pomiędzy poszczególnymi masami majątkowymi. W sytuacji zatem, gdy wolą wspólników jest, aby określone prawo przestało być składnikiem majątku wspólnego, a stało się składnikiem majątku odrębnego lub majątków odrębnych, niezbędne jest dokonanie stosownej czynności prawnej lub rozwiązanie umowy spółki”.
Wycofania należy zatem dokonać w formie aktu notarialnego.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marcin Sądej
Prawnik, absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ukończone studia podyplomowe z zakresu Przeciwdziałania Przestępczości Gospodarczej i Skarbowej oraz z zakresu Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Współpracuje z kancelariami doradców podatkowych oraz biurami rachunkowymi. Na co dzień zajmuje się obsługą prawną spółek handlowych. Publikuje artykuły o tematyce podatkowej. Udziela porad z zakresu prawa podatkowego, handlowego oraz cywilnego.
Zapytaj prawnika
