• Autor: Marcin Sądej
Przez ok. 3 lata mieszkałem i pracowałem w Anglii jako sole trader (tworzenie stron internetowych). 2 lata temu postanowiłem wrócić do Polski, ale nie zamknąłem działalności i kontynuowałem pracę z angielskim klientem, wysyłając faktury jako sole trader oraz rozliczając się z HMRC. Byłem przekonany, że taka forma pracy jest dopuszczalna. Od roku prowadzę jednak również jednoosobową działalność gospodarczą (wymóg do pracy z polskim kontrahentem) i postanowiłem zamknąć działalność w Anglii. Przy tej okazji przeczytałem na jednym z forów, że jako sole trader nie mogę pracować poza granicami UK. Chciałem potwierdzić, czy jest to prawdą? Jeżeli tak, to co z dotychczas uzyskanymi dochodami z mojej działalności w Anglii? Czy powinienem je dodatkowo rozliczyć w Polsce? Jak powinienem się zachować z perspektywy prawno-podatkowej, żeby nie narobić sobie problemów?
W pierwszej kolejności należy odnieść się do kwestii rezydencji podatkowej. Zgodnie z art. 3 ust. 1–1a ustawy PIT „osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym”.
W konsekwencji w przypadku, gdy osoba przeprowadza się na terytorium Polski, może ona zostać uznana za polskiego rezydenta podatkowego w dwóch przypadkach:
O ile przesłanka przebywania na terenie RP dłużej niż 183 dni w roku jest oczywista, o tyle problemy mogą być z interpretacją warunku posiadania w Polsce ośrodka interesów życiowych. Jak czytamy w wyroku WSA w Łodzi z 5.10.2017 (sygn. akt I SA/Łd 493/17):
„Oceniając, w którym z państw znajduje się centrum życiowych i zawodowych interesów osoby fizycznej, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim związki osobiste i ekonomiczne osoby fizycznej z danym państwem, wśród których istotne są więzi rodzinne, towarzyskie, zatrudnienie, działalność polityczna, kulturalna i wszelka inna działalność, miejsce wykonywania działalności gospodarczej i miejsce, z którego osoba zarządza swoim mieniem”.
Zobacz też: Praca w Polsce dla angielskiej firmy
Z przedstawionej przez Pana sytuacji wynika natomiast, że od dwóch lat na stałe przebywa Pan w Polsce. W rezultacie, jak wnioskuję, przebywa Pan na terenie kraju dłużej niż 183 dni w roku oraz jednocześnie w RP znajduje się Pana ośrodek interesów życiowych. Oznacza to, że na gruncie prawa polskiego, od momentu przeprowadzki na stałe do Polski, jest Pan traktowany jaki polski rezydent podatkowy, który ma obowiązek rozliczenia się w Polsce zarówno z dochodów osiągniętych w kraju jak i za granicą.
Dodatkowo trzeba pamiętać, że zgodnie z art. 4a ustawy PIT polskie przepisy podatkowe należy stosować z uwzględnieniem zawartych umów międzynarodowych.
W przedmiotowej sprawie należy sięgnąć do Konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych, podpisana w Londynie dnia 20 lipca 2006 r.
Na temat sposobu opodatkowania przedsiębiorcy wypowiada się art. 7 konwencji. Zgodnie z tym przepisem zyski przedsiębiorstwa polskiego podlegają opodatkowaniu tylko w Polsce, chyba że przedsiębiorstwo prowadzi w Wielkiej Brytanii działalność poprzez położony tam zakład. Jeżeli przedsiębiorstwo wykonuje działalność w ten sposób, to zyski przedsiębiorstwa mogą być opodatkowane w Wielkiej Brytanii, jednak tylko w takiej mierze, w jakiej można je przypisać temu zakładowi.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 lit. f i g Konwencji określenie „przedsiębiorstwo” ma zastosowanie do prowadzenia jakiejkolwiek działalności gospodarczej. Natomiast określenia „przedsiębiorstwo Umawiającego się Państwa” i „przedsiębiorstwo drugiego Umawiającego się Państwa” oznaczają odpowiednio przedsiębiorstwo prowadzone przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w jednym Umawiającym się Państwie i przedsiębiorstwo prowadzone przez osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim Umawiającym się Państwie.
W konsekwencji powyższych przepisów zyski osiągnięte w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę wykonującą jednoosobową działalność gospodarczą i mającą miejsce zamieszkania w Polsce podlegają opodatkowaniu w Polsce. Chyba że posiada Pan w Wielkiej Brytanii zakład.
Wyjaśnijmy zatem, czym jest zakład przedsiębiorstwa. Zgodnie z art. 5 konwencji „określenie »zakład« oznacza stałą placówkę, przez którą całkowicie lub częściowo prowadzona jest działalność przedsiębiorstwa. Określenie »zakład« obejmuje w szczególności:
a) siedzibę zarządu,
b) filię,
c) biuro,
d) fabrykę,
e) warsztat,
f) kopalnię, źródło ropy naftowej lub gazu, kamieniołom, albo każde inne miejsce wydobywania zasobów naturalnychæ.
Podobnie pojęcie zagranicznego zakładu zostało wyjaśnione na gruncie ustawy PIT. Zgodnie z art. 5a pkt 22 „zagraniczny zakład oznacza:
a) stałą placówkę, poprzez którą podmiot mający miejsce zamieszkania na terytorium jednego państwa wykonuje całkowicie lub częściowo działalność na terytorium innego państwa, a w szczególności oddział, przedstawicielstwo, biuro, fabrykę, warsztat albo miejsce wydobywania bogactw naturalnych,
b) plac budowy, budowę, montaż lub instalację, prowadzone na terytorium jednego państwa przez podmiot mający miejsce zamieszkania na terytorium innego państwa,
c) osobę, która w imieniu i na rzecz podmiotu mającego miejsce zamieszkania na terytorium jednego państwa działa na terytorium innego państwa, jeżeli osoba ta ma pełnomocnictwo do zawierania w jego imieniu umów i pełnomocnictwo to faktycznie wykonuje
– chyba że umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, stanowi inaczej”.
Przeczytaj też: Trading jako działalność gospodarcza
Z przedstawionego przez Pana opisu sprawy nie wynika, aby posiadał Pan stałą placówkę (zakład) w Wielkiej Brytanii. Jak wywnioskowałem z opisu, cała Pana działalność gospodarcza wykonywana dla kontrahenta z Wielkiej Brytanii odbywa się z terytorium Polski. Biorąc zatem pod uwagę fakt, iż od dwóch lat jest Pan polskim rezydentem podatkowym, a na terenie Wielkiej Brytanii nie posiada Pan stałej placówki do prowadzenia działalności, to w świetle art. 3 ust. 1 ustawy PIT oraz art. 7 ust. 1 polsko-brytyjskiej umowy zyski z działalności powinny zostać w całości opodatkowane w kraju miejsca zamieszkania, tj. w Polsce. Jeżeli nie posiada Pan stałej placówki w Wielkiej Brytanii, to nie powinien Pan płacić tam podatku od działalności wykonywanej z terytorium Polski.
Na marginesie wskazać należy, że zarówno w świetle ustawy, PIT jak i międzynarodowej konwencji istotna jest wyłącznie okoliczność miejsca zamieszkania podatnika. Nie ma znaczenia, gdzie formalnie jest zarejestrowana działalność gospodarcza. Na gruncie prawa podatkowego fakt, iż firma jest zarejestrowana w Wielkiej Brytanii, podczas gdy Pana miejsce zamieszkania znajduje się w Polsce, nie oznacza, że ma firma ma brytyjską rezydencję podatkową.
W zakresie ustalania miejsca opodatkowania prowadzonej działalności warto sięgnąć do komunikatu Ministerstwa Finansów z 12.06.2017 r., nr 003/2017. Dokument dotyczy wprawdzie osób prawnych, jednak na zasadzie analogi postawione tam tezy można odnieść do jednoosobowej działalności gospodarczej. W piśmie tym czytamy:
„Ministerstwo Finansów wyjaśnia, że ustalenie miejsca wykonywania zarządu nie ma charakteru wyłącznie formalnego. Pod uwagę muszą być brane zarówno istotne decyzje podejmowane przez przedsiębiorcę jak i codzienne, bieżące decyzje dotyczące podmiotu zarządzanego. Na przykład: gdzie odbywa się zlecanie zadań i wydawanie poleceń pracownikom spółki oraz gdzie odbywa się składanie zamówień jej zleceniobiorcom, gdzie znajdują się pracownicy i zleceniobiorcy.
Istotne może być także miejsce wykonywania czynności zarządczych członka organu zarządzającego, na przykład czy członek organu zarządzającego dysponuje za granicą stałym biurem lub innym miejscem dla wykonywania czynności, personelem obsługującym, czy miejsce to jest jedynie adresem formalnym wykorzystywanym równolegle przez wiele niepowiązanych ze sobą podmiotów, czy członek organu zarządzającego zazwyczaj przebywa w tym miejscu w godzinach pracy.
Jednakże dla ustalenia, gdzie istotnie podejmowane są te decyzje liczy się także to, gdzie zostały faktycznie przygotowane przez fachowy personel i gdzie zostały zebrane i przetworzone dane lub dokonane analizy do podjęcia tych decyzji. W każdym przypadku indywidualna ocena miejsca zarządu będzie należała do organów kontrolnych, które mogą dokonywać ustaleń z wykorzystaniem wszelkich dostępnych środków dowodowych.
Jeżeli więc przedsiębiorstwo – formalnie zarejestrowane za granicą – w rzeczywistości posiada zarząd w Polsce, to zgodnie z przepisami podatkowymi podlega ona opodatkowaniu od całości jej dochodów w Polsce”.
Podobnie kwestia prezentowana jest przez brytyjski urząd skarbowy. Uznaje się, że spółka, która jest brytyjskim rezydentem, powinna płacić podatek od całości dochodów w UK (z uwzględnieniem umów o unikaniu podwójnego opodatkowania). Natomiast spółka, która nie jest rezydentem, podlega opodatkowaniu w zakresie dochodu uzyskiwanego na terenie Zjednoczonego Królestwa przez zakład (oddział).
Zgodnie z instrukcją INTM120060 opracowaną na podstawie ustawy o podatku od spółek oraz dwóch precedensów: sprawy 5TC213 z 1905 r. De Beers Consolidated Mines Ltd v Howe oraz 38TC712 Bullock v Unit Construction Co Ltd. Wielka Brytania uznaje, że spółka posiada rezydencję podatkową tam gdzie znajduje się jej ośrodek zarządzania i kontroli, czyli zarząd lub wspólnik, który faktycznie sprawuje kontrolę nad spółką (https://www.gov.uk/hmrc-internal-manuals/international-manual/intm120060)
Ponadto w powoływanym ostrzeżeniu Ministerstwa Finansów wskazano okoliczności które mogą świadczyć, że miejsce zarządu/siedziby nie znajduje się w kraju jej formalnej rejestracji:
„Mając na uwadze znane Ministerstwu Finansów stany faktyczne, w szczególności wystąpienie kilku z poniższych okoliczności może świadczyć o braku miejsca zarządu spółki zagranicznej w państwie jej formalnej siedziby:
Pod uwagę brane są również czynniki, np.:
Podsumowując powyższe, skoro Pana stałe miejsce zamieszkania i jednocześnie miejsce zarządzania firmą znajduje się w Polsce i tu są podejmowane wszelkie bieżące decyzje związane z funkcjonowaniem firmy, tu też odbywa się zarządzanie cały procesem logistycznym, obsługą zamówień itp., to prowadzona działalność powinna być opodatkowana w Polsce. Podatek w Wielkiej Brytanii byłby należny wyłącznie w przypadku, gdy posiadał Pan tam stałą placówkę (zakład), poprzez którą prowadzona byłaby działalność gospodarcza.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marcin Sądej
Prawnik, absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ukończone studia podyplomowe z zakresu Przeciwdziałania Przestępczości Gospodarczej i Skarbowej oraz z zakresu Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Współpracuje z kancelariami doradców podatkowych oraz biurami rachunkowymi. Na co dzień zajmuje się obsługą prawną spółek handlowych. Publikuje artykuły o tematyce podatkowej. Udziela porad z zakresu prawa podatkowego, handlowego oraz cywilnego.
Zapytaj prawnika
