• Autor: Adam Dąbrowski
Żona pracuje zdalnie dla firmy angielskiej, która nie ma przedstawicielstwa ani oddziału w Polsce. Jej praca polega na zdalnym dzwonieniu przez telefon internetowy do pacjentów w Anglii. Serwery firmy, z którymi łączy się żona, są zlokalizowane w Anglii. Przeprowadziliśmy się do Polski. Co z podatkami i ZUS-em?
W praktyce żona stanie się pracownikiem wykonującym pracę zdalną wykonywana w Polsce na mocy umowy zawartej w GB. Problem opodatkowania regulują dwa akty prawne:
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT).
Konwencja między Rzecząpospolitą Polską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych, podpisana w Londynie dnia 20 lipca 2006 r.
Zasadą prawa polskiego jest, iż „osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy) – za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym”.
Ustawodawca zatem wymaga spełnienia tylko jednego z powyższych warunków, by w Polsce podlegać nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.
„Osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, tzn. nie spełniają ani jednego z powyżej wymienionych warunków, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy), a za takie dochody (przychody) uznaje się w szczególności dochody (przychody) z:
pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia;
działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia;
działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości
– powyższe zasady stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska”.
Umowy między poszczególnymi krajami są do siebie bardzo zbliżone i większość z nich stanowi, iż pensje, płace i inne podobne wynagrodzenia, które osoba mająca miejsce zamieszkania w Polsce otrzymuje za pracę najemną, podlegają opodatkowaniu tylko w Polsce, chyba że praca wykonywana jest w drugim państwie. Jeżeli praca jest wykonywana w drugim Państwie, to otrzymywane za nią wynagrodzenie może być opodatkowane w drugim państwie.
Umowy te na ogół wskazują również, iż zwrot „osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie” oznacza każdą osobę, która według prawa tego Państwa podlega tam opodatkowaniu, z uwagi na jej miejsce zamieszkania – zatem jest to odesłanie do prawa wewnętrznego, w naszym przypadku do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Stosownie do umowy z GB o zapobieganiu podwójnego opodatkowania; art.14.
Zatem zgodnie z powyższym, gdy uznać, że praca zdalna (telepraca) wykonywana jest w Polsce (odbiorca wynagrodzenia przebywa w drugim Państwie (Polsce) przez okres lub okresy nieprzekraczające łącznie 183 dni w okresie dwunastu miesięcy rozpoczynającym się lub kończącym w danym roku podatkowym; wynagrodzenie jest wypłacane przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w drugim Państwie( Polsce). Z wynagrodzeń, od których nie pobrano podatku w państwie, w którym siedzibę ma pracodawca( GB), osoba mająca miejsce zamieszkania w Polsce ma obowiązek rozliczyć się w Polsce.
To, czy podatek pracodawca pobrał, czy nie, wynika z powyższych zasad i udokumentowane jest w rozliczeniu, które pracownik dostaje od pracodawcy. Przykładowo na payslipach otrzymywanych od pracodawców z Wielkiej Brytanii, gdy podatku nie pobrano, widnieje TAX CODE – NT. Wszystkie tego typu wynagrodzenia należy opodatkować w Polsce.
Dochód w ten sposób osiągnięty (bez opodatkowania w GB) jest dochodem osiągniętym bez pośrednictwa płatnika, a podatnicy osiągający dochody bez pośrednictwa płatników ze stosunku pracy z zagranicy są obowiązani bez wezwania wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy do właściwego urzędu skarbowego.
Artykuł 44 ust. 3a ustawy o PIT stanowi, iż „podatnicy uzyskujący dochody bez pośrednictwa płatników są obowiązani w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dochód był uzyskany, a za grudzień – w terminie złożenia zeznania podatkowego, wpłacać zaliczki miesięczne, stosując do uzyskanego dochodu stawki określone w skali podatkowej”.
Dochodem w omawianej sytuacji jest przychód po odliczeniu miesięcznych kosztów uzyskania w wysokości określonej w art. 22 ust. 2 lub 9 oraz zapłaconych w danym miesiącu składek określonych zgodnie z ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych:
Stosownie do umowy z GB o zapobieganiu podwójnego opodatkowania Artykuł 22. Postanowienia o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Możliwe, że podatek będzie potrącany w GB. A to oznaczałoby konieczność zastosowania umowy z GB o podwójnym opodatkowaniu.
Stosownie do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2014 r., sygn. akt I UK 275/13:
„Określenie ustawodawstwa właściwego wskazującego na instytucję miejsca świadczenia pracy najemnej wyłącza możliwość dokonania oceny przez instytucję miejsca zamieszkania, czy stosunek prawny będący podstawą objęcia ubezpieczeniem społecznym w kraju świadczenia pracy jest ważny według prawa miejsca zamieszkania ubezpieczonego”.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2013 r., sygn. akt II UK 333/12.
ZUS stoi na stanowisku, że zgodnie z art. 17 polskiej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Praca zdalna yo wykonywana za pomocą łącza internetowego serwera pracodawcy. A te znajduje się na terenie BG. Przy zdalnym wykonywaniu pracy poprzez łącze internetowe z wykorzystaniem serwera pracodawcy znajdującego się na terenie GB mogą istnieć wątpliwości, gdzie w istocie wykonywana jest praca.
Ponieważ jak na razie GB jest jeszcze w UE, najistotniejszymi aktami prawnymi, które regulują kwestię koordynacji przepisów zabezpieczenia społecznego na terytorium UE, EOG i Szwajcarii, są:
Przepisy obu rozporządzeń mają bezpośrednie zastosowanie w każdym państwie z wymienionych wyżej obszarów.
Kluczowe zasady wynikające ze wspólnotowych przepisów dotyczących koordynacji systemów ubezpieczeń społecznych są następujące:
Dana osoba podlega ustawodawstwu z zakresu ubezpieczeń społecznych i jest zobowiązana płacić składki na ubezpieczenia społeczne tylko w jednym państwie członkowskim w tym samym czasie.
Zasady podlegania systemom ubezpieczeń społecznych wynikają z przepisów unijnych oraz potwierdzane są przez instytucje zabezpieczenia społecznego poszczególnych krajów członkowskich. Ubezpieczony nie wybiera samodzielnie właściwego dla siebie systemu ubezpieczeń.
Regułą wskazującą na kraj, którego ustawodawstwo ubezpieczeniowe należy stosować, jest zasada miejsca wykonywania pracy.
Ogólnie – każda osoba podlegająca ustawodawstwu unijnemu w zakresie ubezpieczeń powinna podlegać ubezpieczeniom społecznym w tym kraju, w którym fizycznie wykonuje pracę. Jednak od tej reguły istnieją określone wyjątki. Dotyczą one m.in. pracowników delegowanych i osób wykonujących pracę w kilku państwach.
Jak wynika z cytowanego art. 17 składki na ubezpieczenie społeczne płaci płatnik, czyli pracodawca zarejestrowany w polskim ZUS-ie w takim charakterze. Płatnikiem jest każdy pracodawca.
W przypadku pracodawcy zagranicznego zatrudnieni przez niego pracownicy mieszkający w Polsce podlegają ubezpieczeniom w Polsce. Płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy za te osoby jest pracodawca, czyli firma zagraniczna. Dlatego to firma zagraniczna ma obowiązek zgłosić te osoby do polskich ubezpieczeń oraz obowiązek rozliczania i opłacania składek.
UWAGA Obowiązki pracodawcy zagranicznego jako płatnika mogą także przejąć zatrudnieni pracownicy. W tym celu należy zawrzeć na piśmie umowę (może to być odrębna umowa albo paragraf dodany do zawartej umowy o pracę), z której w sposób niebudzący wątpliwości będzie wynikać, że pracownik w zastępstwie zagranicznego pracodawcy zobowiązuje się opłacać i rozliczać składki na swoje ubezpieczenia społeczne. Pracownik powinien o zawartym porozumieniu powiadomić właściwą jednostkę ZUS-u, w której ma obowiązek złożyć odpowiednie dokumenty zgłoszeniowe.
Art. 21 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 987/2009:
Według polskiego Kodeksu pracy „praca może być wykonywana regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków
komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną (telepraca)”. Kodeks stanowi: Art. 6714.
Zatem skoro praca będzie wykonywana w domu (miejscu zamieszkania), a miejsce to znajduje się w Polsce, to w Polsce ma ona miejsce zamieszkania.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Adam Dąbrowski
Radca prawny.
Zapytaj prawnika