• Data: 2024-03-04 • Autor: Marcin Sądej
Przekazanie przedsiębiorstwa w rodzinie może wydawać się skomplikowanym procesem, zwłaszcza gdy chodzi o aspekty prawne i podatkowe. Artykuł przedstawia praktyczne rozwiązania dla ojców pragnących przekazać swoje biznesy synom. Omawia korzyści podatkowe wynikające z dokonania darowizny całego przedsiębiorstwa, w tym uniknięcie podatku VAT i podatku dochodowego, oraz szczegółowo opisuje procedury prawne, które należy zastosować, by proces ten był jak najbardziej korzystny i zgodny z obowiązującym prawem.
Z problemem przekazania firmy w postaci darowizny zwrócił się do nas Pan Mariusz. Oto problem jaki opisał:"Tata prowadzi firmę zajmującą się dystrybucją gazu butlowego, ma też sklep wielobranżowy. Pod koniec roku przechodzi na emeryturę i chciałby przekazać firmę mnie, swojemu synowi. Obecnie jestem u niego zatrudniony. Jak najkorzystniej przekazać (przepisać) taką firmę?"
W takim przypadku najkorzystniejszym podatkowo rozwiązaniem będzie dokonanie darowizny całego przedsiębiorstwa.
W myśl przepisów Kodeksu cywilnego (K.c.) poprzez przedsiębiorstwo rozumie się zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej. W kwestii przekazania takiego przedsiębiorstwa członkowi najbliższej rodziny najkorzystniejszym rozwiązaniem będzie darowizna.
Po pierwsze wskazać należy, że taka darowizna nie będzie opodatkowana podatkiem VAT. Jak bowiem stanowi art. 6 ust. 1 ustawy o VAT przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Czynność darowizny nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, lecz co do zasady podatkiem od spadków i darowizn.
Zobacz też: Przepisanie firmy na inną osobę
Jednak darowizna przedsiębiorstwa synowi korzystać będzie ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Przepis ten stanowi, że nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę podlega zwolnieniu od tego podatku pod warunkiem powiadomienia urzędu skarbowego o dokonanej transakcji. W celu skorzystania z tego zwolnienia należy pamiętać o dopełnieniu obowiązku zgłoszenia nabycia przedsiębiorstwa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.
Jeżeli w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość, to darowizna będzie musiała zostać przeprowadzona w formie aktu notarialnego. W takim przypadku zgłoszenia do urzędu skarbowego dokonuje notariusz. Potwierdzają to organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach. Tytułem przykładu wskazać można interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 16 maja 2011 r., IPPB2/436-82/11-2/AF, w której czytamy, że: „W przypadku, gdy umowa darowizny przedsiębiorstwa zostanie sporządzona w formie aktu notarialnego na wnioskodawcy nie będzie ciążył obowiązek zgłoszenia jej do urzędu skarbowego”.
Pierwszym krokiem jest sporządzenie umowy darowizny.
O ile w skład przedsiębiorstwa nie wchodzą nieruchomości, możliwe jest zawarcie umowy darowizny w zwykłej formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi oraz jej wykonanie. Jeżeli w skład przedsiębiorstwa wchodzą nieruchomości, należy udać się do notariusza i sporządzić umowę darowizny w formie aktu notarialnego.
Po sporządzeniu umowy darowizny należy udać się do urzędu skarbowego i zgłosić darowiznę na druku SD-Z2. Należy tego dokonać w ciągu 6 miesięcy od dnia sporządzenia umowy darowizny. Spowoduje to całkowite zwolnienie z podatku od spadków i darowizn. Jeżeli umowa darowizny będzie sporządzona u notariusza, nie trzeba nic zgłaszać do urzędu skarbowego. Wszystkie czynności załatwia notariusz.
Darowizna nie podlega również podatkowi dochodowemu od osób fizycznych, ponieważ jak stanowi art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT – podatku dochodowego nie stosuje się do przychodów uzyskanych z tytułu darowizny.
Przyjmujący darowiznę przedsiębiorstwa musi również dopełnić koniecznych formalności, które umożliwią dalsze prowadzenie firmy. W pierwszej kolejności osoba przejmująca przedsiębiorstwo, która wcześniej nie prowadziła firmy, powinna zarejestrować działalność. W tym celu należy uzyskać wpis w ewidencji działalności gospodarczej (w urzędzie miasta lub gminy według miejsca zamieszkania).
Formalne przekazanie przedsiębiorstwa należy udokumentować protokołem przekazania będącym załącznikiem do umowy darowizny. Taki protokół zawiera szczegółową specyfikację poszczególnych składników majątku tego przedsiębiorstwa w ujęciu ilościowym i wartościowym, m.in. towarów handlowych (z podaniem cen zakupu), wyposażenia (z podaniem wartości początkowej), środków trwałych (z podaniem wartości początkowej i dokonanych odpisów amortyzacyjnych).
Towary handlowe otrzymane przez Pana w sposób nieodpłatny (w drodze darowizny) nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej.
Powyższe potwierdził w interpretacji indywidualnej z 15 stycznia 2009 r. nr ILPB1/415-862/08-4/AA, Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu: „skoro nabycie towarów handlowych nastąpiło nieodpłatnie, tj. zostały przejęte po przedsiębiorstwie zmarłej żony, to wartość tych towarów nie może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, albowiem nie została spełniona jedna z przesłanek wynikająca z ww. art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.”.
Oznacza to, że nie może Pan otrzymanych w darowiźnie towarów uznać za koszt podatkowy.
Podsumowując, darowizna przedsiębiorstwa jest bardzo korzystnym rozwiązaniem, ponieważ nie podlega pod podatek VAT ani pod podatek dochodowy, a dzięki zwolnieniu całkowitemu możliwe jest również uniknięcie zapłaty podatku od spadków i darowizn.
Przykład z branży gastronomicznej
Pan Krzysztof, właściciel rodzinnej restauracji w Krakowie, planował przejść na emeryturę. Jego syn, Marek, od lat pracował u boku ojca, poznając tajniki prowadzenia biznesu. Aby przekazać restaurację bez dodatkowych obciążeń podatkowych, Pan Krzysztof zdecydował się na darowiznę całego przedsiębiorstwa. Dzięki temu Marek mógł kontynuować działalność bez obaw o duże koszty związane z przejęciem firmy, a cała procedura odbyła się szybko i sprawnie, z korzyścią dla obu stron.
Przykład z sektora usług IT
Pani Agata, założycielka małej firmy IT w Warszawie, chciała przekazać swoje przedsiębiorstwo córce, Julii, która od kilku lat aktywnie angażowała się w rozwój firmy. Zamiast sprzedaży czy formalnego przekazania udziałów, wybrały darowiznę przedsiębiorstwa. Proces ten pozwolił na uniknięcie wielu formalności i opłat, a Julia mogła w pełni skupić się na innowacjach i rozwoju biznesu, nie martwiąc się o aspekty finansowe przejęcia.
Przykład z branży budowlanej
Pan Tomasz prowadził rodzinny biznes budowlany w Poznaniu. Jego syn, Adam, po ukończeniu studiów budowlanych, zdecydował się dołączyć do przedsiębiorstwa rodzinnego. Zbliżająca się emerytura Pana Tomasza skłoniła go do przekazania firmy synowi. Wybór darowizny jako formy przekazania okazał się strzałem w dziesiątkę – Adam objął prowadzenie firmy bez dodatkowego obciążenia podatkowego, co pozwoliło na płynne przejście generacji i kontynuację rodzinnej tradycji w branży.
Przekazanie przedsiębiorstwa w ramach darowizny stanowi efektywne i korzystne podatkowo rozwiązanie dla rodzinnego biznesu. Umożliwia to kontynuację działalności przez kolejne pokolenia bez dodatkowych obciążeń finansowych, jednocześnie zapewniając zgodność z przepisami prawa. Kluczowe jest jednak odpowiednie przygotowanie i dopełnienie formalności, aby cały proces przebiegł sprawnie i z korzyścią dla obu stron.
Potrzebujesz wsparcia w prawidłowym przekazaniu przedsiębiorstwa? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online oraz profesjonalnego sporządzania pism. Zadbamy o to, aby cały proces darowizny przebiegł sprawnie, zgodnie z prawem i bez niepotrzebnych obciążeń podatkowych. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535
3. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207
4. Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 16 maja 2011 r., IPPB2/436-82/11-2/AF
5. Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 15 stycznia 2009 r. nr ILPB1/415-862/08-4/AA
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marcin Sądej
Prawnik, absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ukończone studia podyplomowe z zakresu Przeciwdziałania Przestępczości Gospodarczej i Skarbowej oraz z zakresu Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Współpracuje z kancelariami doradców podatkowych oraz biurami rachunkowymi. Na co dzień zajmuje się obsługą prawną spółek handlowych. Publikuje artykuły o tematyce podatkowej. Udziela porad z zakresu prawa podatkowego, handlowego oraz cywilnego.
Zapytaj prawnika
