• Autor: Michał Berliński
Chciałbym zapytać o odpowiedzialność członka zarządu spółki z o.o. Na ile realne jest ryzyko uszczerbku na majątku osobistym oraz w jaki sposób można to ryzyko zniwelować przy uwzględnieniu informacji podanych poniżej? Wiem, że zgodnie z Kodeksem spółek handlowych członek zarządu ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki majątkiem osobistym, w razie gdyby wierzyciele spółki nie mogli skutecznie wyegzekwować od niej swoich wierzytelności. W moim przypadku majątek praktycznie w całości jest współdzielony z małżonką. Nieruchomości, które posiadamy, zostały wniesione po ślubie. Oszczędności, jakie posiadamy w gotówce, pochodzące głównie z moich zarobków, również (jak sądzę) stanowią majątek wspólny. Czy powyższe może być przedmiotem dochodzenia ze strony wierzycieli spółki z o.o.? Czy warto, aby ograniczyć ryzyko, przepisać (dokonać darowizny) nieruchomości na dzieci? I tak planowałem to zrobić po uzyskaniu przez nie pełnoletniości, ale w zasadzie mógłbym to zrobić już teraz. Proszę też o info, czy koszt darowizny (opłaty notarialnej) będzie taki sam niezależnie od czasu, kiedy to zrobię? Czy warto dokonać z żoną rozdzielności majątkowej i przepisać majątek na nią? A może w związku z tym, że majątek jest wspólny, to najlepiej nic nie zmieniać?
Często spotykam się z takimi problemami, które opisuje Pan w pytaniu. Bardzo wiele osób prowadzących indywidualną działalność gospodarczą na co dzień boryka się z problemem ryzyka finansowego oraz konsekwencji, które mogą się ziścić w przypadku nietrafionych inwestycji, zatorów finansowych czy też nie uczciwych kontrahentów. Dotyczy to również odpowiedzialności członka zarządu, prezesa zarządu czy też wspólników spółki jawnej.
Zobacz też: Członek zarządu odpowiedzialność majątkowa
Bardzo wielu przedsiębiorców ubezpiecza się zatem od tego typu sytuacji zawczasu. Należy pamiętać o tym, że zaciąganie zobowiązań czy to wobec banków, instytucji finansowych lub też innych firm bądź zwykłych osób. Najprostszym rozwiązaniem byłoby oczywiście dokonywanie wszelkich inwestycji za gotówkę, lecz w dzisiejszym systemie jest to wręcz nie możliwe. Niemożliwe jest również prowadzenie działalności gospodarczej bez ryzyka – nie wiem, w jakiej branży Pan działa, jednakże zawsze istnieje ryzyko czy to popełnienia błędu przez nas, przez naszych pracowników i konieczności wykonania napraw, wypłaty rekompensaty czy też odszkodowania. Jak rozumiem te zobowiązania, których ewentualnie się Pan boi, jeszcze nie powstały? Czy już aktualnie spółka ma problemy z wypłacalnością?
Przejdźmy wobec tego do kwestii najważniejszych.
W sytuacji, w której Pan się znajduje, najbezpieczniej będzie przekazać cały swój majątek, tj. nieruchomości, o których pisze Pan w zapytaniu oraz inne wartościowych ruchomości – o których Pan nie wspomina, ale należeć do nich będą przede wszystkim pojazdy mechaniczne i inne dobrodziejstwa, które przedstawiają wartość handlową. W przypadku, gdy główne składniki Pańskiego majątku stanowią nieruchomości, konieczna będzie wizyta u notariusza i przekazanie nieruchomości w formie darowizny. Najczęściej darowizna nie wymaga zachowania szczególnej formy, jednak dla celów dowodowych najlepiej, by pomiędzy stronami została sporządzona umowa darowizny. Darowizna nieruchomości (tak jak w Pana przypadku) jest jednak wyjątkiem, bowiem w każdym przypadku wymagane jest zachowanie formy aktu notarialnego. Wizyta u notariusza zwalnia podatników z obowiązku zgłoszenia darowizny nieruchomości do urzędu skarbowego, ponieważ obowiązek przechodzi w tej sytuacji na notariusza. Dodatkowo, bezpośrednio u notariusza można dokonać wszystkich innych ważnych czynności takich jak dokonanie zmian w księdze wieczystej, a dokładniej dokonania wpisów w dziale II księgi wieczystej lub jej założenie w przypadku gdy nigdy nie była założona. W tym miejscu należy również pamiętać o kwestii podatkowej.
Darowizna na ogół opodatkowana jest podatkiem od spadków i darowizn, w której możemy wyróżnić 3 grupy podatkowe. W każdej z tych grup określona jest kwota wolna od podatku, do wysokości której podatnicy są zwolnieni z płacenia podatku do urzędu skarbowego. Pan, dokonując darowizny nieruchomości na rzecz swoich dzieci zalicza się do I grupy podatkowej. W I grupie podatkowej kwota wolna od podatku wynosi 9637 zł. Wśród grupy podatkowej nr I wyróżniamy również grupę nr 0 – tam właśnie znajduje się Państwa miejsce. W tej sytuacji Pańska darowizna będzie zwolniona od podatku. Zgodnie bowiem z art. 4a pkt 1 ustawy o spadkach i darowiznach „zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka czy też dzieci, jeżeli:
1) zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych za pomocą formularza SD-Z2 właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego z wyjątkiem nabycia w drodze dziedziczenia. W tej sytuacji nabycie rzeczy należy zgłosić w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku,
2) w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza 9.637 zł – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym”.
W Pańskiej sytuacji z uwagi na konieczność dokonania darowizny w drodze aktu notarialnego obowiązki zgłoszenia dokonania darowizny do urzędu skarbowego przechodzą na notariusza.
Tutaj należy wskazać, że wysokość kosztów taksy notarialnej nie jest uzależniona od tego w jakim wieku są dzieci. Podstawą obliczenia wysokości taksy notarialnej jest wartość przedmiotu czynności notarialnej. Maksymalna taksa notarialna 2020 przedstawia się następująco:
W tym miejscu warto również wspomnieć o kwestii późniejszego prawa do mieszkania. Przekazując mieszkanie w formie darowizny, utraci Pan prawo do korzystania z tego mieszkania, dlatego mając na uwadze Pańskie bezpieczeństwo – warto pomyśleć o ustanowieniu służebności osobistej lub prawa dożywocia, czyli prawa do dożywotniego zamieszkiwania w danej nieruchomości oraz korzystania z określonych pomieszczeń. Jednakże w przypadku ustanowienia tej służebności na rzecz niepełnoletnich dzieci może być potrzebna zgoda sądu opiekuńczego.
Przekazując taką nieruchomość żonie, można ustanowić taką służebność, dla Pana bezpieczeństwa.
Jednocześnie z dokonaniem darowizny, również u notariusza należy ustanowić rozdzielność majątkową. Rozdzielność może zostać ustanowiona u notariusza w przypadku zgodnego wniosku obu stron lub sądownie- w przypadku gdy strony nie godzą się na tego typu umowę. Wraz z zawarciem związku małżeńskiego powstaje wspólność ustawowa majątkowa małżeńska – ta sytuacja może zostać zmieniona, a w Pańskiej sytuacji będzie to bardzo korzystne. W wypadku rozdzielności majątkowej zarówno mąż jak i żona mogą brać na siebie poważne zobowiązania. Po ustanowieniu rozdzielności zarówno mąż, jak i żona będą mogli wziąć na siebie np. kredyt. Dobra strona rozdzielności objawia się także w przypadku takich małżeństw jak Państwa, w których mąż i żona, albo tylko jedno z nich, prowadzi działalność gospodarczą.
Rozdzielność majątkowa chroni przed zobowiązaniami finansowymi współmałżonka. Należy pamiętać, że gdy dojdzie do egzekucji komorniczej, komornik nie będzie mógł zająć majątku współmałżonka. W tej sytuacji, formułując umowę o rozdzielności majątkowej można również określić sposób korzystania z nieruchomości Jeśli jednak po ustanowieniu rozdzielności majątkowej własność mieszkania przysługuje jednemu z małżonków, drugi małżonek może z tego mieszkania korzystać w takim zakresie, w jakim wynika to z zaspokajania potrzeb rodziny. Wprawdzie prawo do mieszkania nie przysługuje drugiemu z małżonków, ale w tym określonym celu może korzystać z mieszkania współmałżonka. Dlatego doradzam ustanowienie np. odpowiedniej służebności. Jeśli chodzi o koszt sporządzenia umowy notarialnej w tej materii, koszt wynosić będzie 400 zł, o czym stanowi Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej „§ 8. Maksymalna stawka wynosi za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego: umowę majątkową małżeńską – 400 zł”. Wierzyciel może często uzyskać klauzulę wykonalności na współmałżonka, szczególnie jeśli dług powstał w wyniku wykonywania działalności gospodarczej.
Jednakże musi Pan również pamiętać o możliwości cofnięcia niekorzystnych dla wierzyciela czynności. W polskim prawie w dalszym ciągu istnieje instytucja skargi pauliańskiej. Instytucja ta regulowana przez art. 527 Kodeksu cywilnego:
„§ 1. Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.
§ 2. Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.
§ 3. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.
§ 4. Jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskał przedsiębiorca pozostający z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych, domniemywa się, że było mu wiadome, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli”.
Wobec tego należy mieć na uwadze, że wszelkie czynności opisane powyżej, tj. ustanowienie rozdzielności majątkowej, przepisanie majątku w tym, nieruchomości na inną osobę, także małżonka, mogą być uznane za nieskuteczne względem wierzyciela. Skarga pauliańska wymaga skierowana do sądu powództwa jednakże jest to częsty sposób reakcji wierzyciela na uszczuplanie majątku przez dłużnika. Aby wierzyciel nie mógł podważyć ww. czynności, należy ich dokonać przed zaciągnięciem zobowiązań. Przekazywanie części składowych swojego majątku po powstaniu zobowiązania, np. zaciągnięciu kredytu może powodować, że czynność zostanie uznana przez sąd jako czynność pozorna i komornik będzie mógł prowadzić postępowanie egzekucyjne przeciwko Pańskiej małżonce czy dzieciom. Oczywiście skarga pauliańska możliwa jest tylko do 5 lat wstecz.
Na marginesie dodam tylko, że wszelkie czynności u notariusza obciążone są podatkiem od towarów i usług, wobec tego wszystkie opłaty będą powiększone o wartość podatku VAT.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Michał Berliński
Prawnik, absolwent Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II w Lublinie. Studia ukończył w 2015 roku obroną pracy magisterskiej w Katedrze Prawa Pracy o temacie „Zakaz konkurencji w trakcie i po ustaniu stosunku pracy”. Podczas studiów praktykował w kancelariach adwokackich i radcowskich oraz w prokuraturze, udzielał również porad prawnych w Uniwersyteckiej Poradni Prawnej głównie z zakresu prawa cywilnego oraz rodzinnego. Ukończył aplikację komorniczą w Izbie Komorniczej przy Sądzie Apelacyjnym w Lublinie. W 2018 roku uzyskał pozytywny wynik z egzaminu komorniczego i został powołany na stanowisko asesora komorniczego przez Prezesa Sądu Apelacyjnego w Lublinie. Nieprzerwanie od 2015 roku pracuje jako asystent komornika, aplikant, asesor komorniczy i kierownik kancelarii. Aktualnie prowadzi własną kancelarię komorniczą, Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Radomiu. Specjalizuje się głównie w prawie cywilnym, rodzinnym, postępowaniu cywilnym oraz egzekucyjnym. Interesuje się również prawem pracy, nieruchomości i ich obrotem, a także prawem nowych technologii i rynkiem e-commerce.
Zapytaj prawnika
