• Autor: Katarzyna Nosal
Posiadam 50% udziałów w spółce z o.o. podobnie jak i drugi wspólnik, ponieważ spółka jest dwuosobowa. Oboje jesteśmy członkami zarządu i posiadamy zapisane w umowie spółki prawo do jednoosobowej reprezentacji spółki. W umowie spółki znajduje się zapis o konieczności uzyskania zgody zarządu na zbycie lub zastawienie udziałów. Zamierzam zbyć wszystkie moje udziały ale wspólnik nie chce wyrazić na to zgody. Czy w opisanej sytuacji mogę w imieniu spółki wyrazić zgodę na sprzedaż udziałów „sobie samemu”, jako udziałowcowi i w jakiej formie? Czy istnieje w tej kwestii jakieś orzecznictwo na które mógłbym się w razie potrzeby powołać?
Pana problem nie jest łatwy do rozwiązania. Rozpocznę od analizy przepisów, które dotyczą spraw ujętych w pytaniu, a następnie udzielę konkretnej odpowiedzi.
Zgodnie z art. 182 K.s.h. zbycie udziału, jego części lub ułamkowej części udziału oraz zastawienie udziału umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć. Jeżeli zbycie uzależnione jest od zgody spółki, stosuje się przepisy § 3-5, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Zgody udziela zarząd w formie pisemnej. W przypadku gdy zgody odmówiono, sąd rejestrowy może pozwolić na zbycie, jeżeli istnieją ważne powody.
Takie też ograniczenie macie Panowie wprowadzone do swojej umowy spółki. Powszechnie uważa się, że zgoda powinna zostać wyrażona w formie uchwały zarządu (w przypadku zarządu wieloosobowego), można jednak spotkać się także z twierdzeniem, że wystarczy zwykła forma pisemna. W komentarzu do art. 182 K.s.h. Wojciecha Pyzioła czytamy: „Jak się wydaje, również odmowa wyrażenia zgody powinna następować z zachowaniem formy pisemnej. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zgody może udzielić samodzielnie każdy z członków zarządu (art. 204). W zasadzie zarząd może swobodnie decydować o wyrażeniu zgody; umowa spółki może jednak określać kryteria podejmowania decyzji w omawianym przedmiocie. Zgoda powinna być udzielona w zasadzie przed dokonaniem czynności; doktryna dopuszcza jednak również następcze wyrażenie zgody (tak m.in. A. Kidyba, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością…, s. 308).”
Można zatem przyjąć, że każdy z członków zarządu, skoro taki zapis zawarty jest w umowie spółki, mógłby samodzielnie wyrazić zgodę na piśmie na zbycie udziału. Jednak trzeba pamiętać, że po pierwsze w tej sytuacji mamy do czynienia z wyrażeniem zgody na dokonanie czynności przez jednego z członków zarządu, na złożenie oświadczenia woli (bo tym jest wyrażenie zgody) przez członków zarządu członkowi zarządu. W tej sytuacji Kodeks spółek handlowych wprowadza dość istotne ograniczenia.
Przede wszystkim należy mieć na uwadze art. 209 K.s.h., zgodnie z którym w przypadku sprzeczności interesów spółki z interesami członka zarządu, jego współmałżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osób, z którymi jest powiązany osobiście, członek zarządu powinien wstrzymać się od udziału w rozstrzyganiu takich spraw i może żądać zaznaczenia tego w protokole. Już ten przepis wskazuje, że członek zarządu nie powinien decydować w sprawach swoich interesów. Gdyby Pan dokonał sprzedaży na podstawie sobie samemu udzielonej zgody można by zakwestionować także umowę, jako bezskuteczną wobec spółki. Potwierdza to także art. 108 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonywa w imieniu mocodawcy, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy. Przepis ten stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy pełnomocnik reprezentuje obie strony. Zgodnie z art. 109 K.c. przepisy działu niniejszego stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy oświadczenie woli ma być złożone przedstawicielowi.
Zarząd jest przedstawicielem spółki, reprezentuje ją, w związku z tym należy bezwzględnie uznać istnienie zakazu czynienia czynności prawnych samemu ze sobą przez członków zarządu i jednocześnie wspólników spółki.
W mojej ocenie nie może Pan sam sobie zgody na zbycie udziałów wyrazić. W tej sytuacji zgodę powinien wyrazić drugi członek zarządu. Jeśli nie uzyska Pan od niego zgody (przy czym odmowa wyrażenia zgody również winna zostać sporządzona na piśmie), wówczas musi Pan zastosować procedurę opisaną w art. 182 § 3 zd. 2 K.s.h. i zwrócić się o wyrażenie zgody do sądu rejestrowego.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Katarzyna Nosal
Radca prawny od 2005 roku, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Udziela porad z prawa cywilnego, pracy oraz rodzinnego, a także z zakresu procedury cywilnej i administracyjnej. Ma wieloletnie doświadczenie w stosowaniu prawa administracyjnego i samorządowego. Ukończyła również aplikację sądową. Obecnie prowadzi własną kancelarię prawną.
Zapytaj prawnika
