• Data: 2024-10-12 • Autor: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Spółka jawna jest w trakcie likwidacji. Jeden ze wspólników jest winien spółce 130 tys. zł, co zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu i została wszczęta przez komornika egzekucja, która jak dotąd nie jest skuteczna. W międzyczasie zapadł wyrok w sprawie wypłaty dywidendy w wysokości ok. 30 tys. zł dla tego właśnie wspólnika – wyrok jest już prawomocny i uzyskał klauzulę wykonalności. Wspólnik, będący dłużnikiem spółki, również skierował sprawę do komornika, a ten zajął konto bankowe spółki. Po porozumieniu się w tej sprawie obu komorników, ten z nich, który zajął konto spółki, poinformował o zajęciu wierzytelności wspólnika będącego dłużnikiem spółki. Czy taka sytuacja jest prawnie dopuszczalna? Czy nie można było tego zrobić bez zajęcia konta, np. odejmując należną wspólnikowi dywidendę od długu, jaki posiada w spółce? Kto w tej sytuacji poniesie koszty komornicze egzekucji dywidendy? Przecież wspólnik, który wiedział, że jest winny pieniądze spółce, nie powinien wysyłać do niej komornika!
Opisana sytuacja jest dopuszczalna. Oba roszczenia są bowiem niezależne, tj. spółki przeciwko dłużnikowi i dłużnika przeciwko spółce. Z instytucji wzajemnego potrącenia można, ale nie trzeba, korzystać. Zgodnie bowiem z art. 499 Kodeksu cywilnego (K.c.), gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelnością drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.
Tyle że ów artykuł stosuje się na etapie, zanim zapadnie prawomocny wyrok. Gdy zaś wyrok prawomocny już istnieje w obrocie, przechodzi się do egzekucji należności pieniężnej. Wówczas to komornik może egzekwować wierzytelności wszystkimi sposobami wskazanymi w Kodeksie postępowania cywilnego.
Zgodnie zaś z art. 504 K.c. – zajęcie wierzytelności przez osobę trzecią wyłącza umorzenie tej wierzytelności przez potrącenie tylko wtedy, gdy dłużnik stał się wierzycielem swego wierzyciela dopiero po dokonaniu zajęcia albo gdy jego wierzytelność stała się wymagalna po tej chwili, a przy tym dopiero później aniżeli wierzytelność zajęta.
A zatem zarówno po wydaniu wyroku, jak i po zajęciu potrącenie jest możliwe w przypadkach wskazanych w przywołanym art. 504 K.c., ale podkreślam: możliwe, nie obowiązkowe. Celem art. 504 K.c. jest bowiem regulacja kwestii potrącania wierzytelności zajętych, gdyż skoro dłużnikowi zajętej wierzytelności nie wolno świadczyć do rąk egzekwowanego wierzyciela, a tylko na rzecz organu egzekucyjnego, to zasadniczo także nie powinno się dokonywać potrącenia. Zatem komornik nie popełnił więc błędu.
Co do kosztów komorniczych to zgodnie z art. 770 K.p.c. dłużnik powinien zwrócić wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji, które to ściąga się wraz z egzekwowanym roszczeniem. Wierzyciel zaś ponosi koszty egzekucyjne, gdy postępowanie egzekucyjne zostaje umorzone na wniosek wierzyciela lub kiedy postępowanie zostanie umorzone z mocy prawa w związku z bezczynnością wierzyciela.
Wspólnik A był winien spółce jawnej 200 tys. zł z tytułu niespłaconej pożyczki. Jednocześnie spółka miała wypłacić mu dywidendę w wysokości 50 tys. zł. Zamiast potrącić te należności, wspólnik A wniósł wniosek do komornika o egzekucję dywidendy. Komornik zajął konto spółki, jednak druga strona uzyskała zgodę na potrącenie kwoty dywidendy od długu, co ostatecznie zakończyło się umorzeniem części długu i zakończeniem sprawy.
Wspólnik B, będący dłużnikiem spółki, miał do spłaty 80 tys. zł, jednak sąd nakazał spółce wypłatę wynagrodzenia dla wspólnika w wysokości 20 tys. zł za zlecenie wykonane przed laty. Komornik zajmujący konto spółki poinformował drugiego komornika, który zajmował się długiem wspólnika, o wzajemnych roszczeniach, po czym oba zobowiązania zostały potrącone, co obniżyło kwotę do spłaty do 60 tys. zł.
Wspólnik C był zobowiązany do zwrotu 150 tys. zł na rzecz spółki, ale jednocześnie wygrał sprawę o wypłatę 40 tys. zł jako zaległą premię. Spółka postanowiła potrącić kwotę należną z długu wspólnika, zamiast uruchamiać egzekucję komorniczą. Po dokonaniu potrącenia dług wspólnika zmniejszył się do 110 tys. zł, co pozwoliło uniknąć dodatkowych kosztów komorniczych.
Spółka będąca jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem wobec wspólnika może skorzystać z instytucji wzajemnego potrącenia wierzytelności, co pozwala na uniknięcie kosztownej i długotrwałej egzekucji komorniczej. Potrącenie jest jednak możliwe tylko w określonych warunkach i nie jest obowiązkowe, a decyzja o jego zastosowaniu zależy od stron postępowania. W przypadku braku porozumienia, komornik może podjąć egzekucję należności zgodnie z przepisami prawa.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz kompleksowe sporządzanie pism procesowych, dostosowane do indywidualnych potrzeb klienta, szybko i bez wychodzenia z domu. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać rzetelną pomoc prawną w każdej sprawie. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ukończyła aplikację radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie. Doświadczenie zawodowe zdobywała współpracując z kancelariami prawnymi. Specjalizuje się głównie w prawie gospodarczym, prawie pracy, prawie zamówień publicznych, a także w prawie konsumenckim i prawie administracyjnym. Obecnie prowadzi własną kancelarię radcowską oraz obsługuje spółki i instytucje państwowe.
Zapytaj prawnika
