• Autor: Wioleta Biel
Pytanie dotyczy głosowania nad uchwałą na walnym zgromadzeniu spółki akcyjnej. Akcjonariusz (spółka z o.o.) jest reprezentowany przez dwóch członków zarządu, którzy mają przeciwne zdanie co do tej uchwały: jeden jest za, drugi przeciw. Co w takiej sytuacji?
Tytułem wstępu, pragnę podkreślić, że osoba (podmiot) nabywająca akcje spółki akcyjnej, nabywa nie tylko możliwość obracania tymi papierami wartościowymi i zyskiwania na wzroście kursów akcji — nabywa również szereg uprawnień związanych z posiadaniem akcji zwanych prawami korporacyjnymi. Najważniejszymi prawami korporacyjnymi są prawo do udziału w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy i głosowania na nim. Dzięki nim akcjonariusz bierze udział w podejmowaniu najważniejszych decyzji dotyczących spółki.
Prawo uczestniczenia w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy jest prawem każdego posiadacza akcji danej spółki, którego nie może być pozbawiony. Jest to jednak prawo a nie obowiązek. Organ ten decyduje bowiem o wszystkich najważniejszych sprawach spółki, między innymi: w większości spółek powołuje i odwołuje członków rady nadzorczej, dokonuje zmian w statucie spółki, udziela absolutorium członkom organów spółki, decyduje o podwyższeniu lub obniżeniu kapitału zakładowego i umorzeniu akcji, decyduje o dalszym istnieniu spółki, o zmianie przedmiotu działalności spółki oraz o połączeniu z inną spółką.
Kompetencje walnego zgromadzenia są zawarte przede wszystkim w przepisach Kodeksu spółek handlowych (K.s.h). Uchwały walnego zgromadzenia akcjonariuszy wymagają między innymi następujące sprawy:
Prawo do uczestniczenia w walnym zgromadzeniu jest najważniejszym prawem korporacyjnym akcjonariusza. Przysługuje ono wszystkim akcjonariuszom, nawet jeśli ze swoich akcji nie mogą wykonywać prawa głosu np. akcji niemych. Obejmuje ono nie tylko uprawnienie do obecności na walnym zgromadzeniu, ale również uprawnienie do aktywnego w nim udziału, a zatem brania udziału w dyskusji, zgłaszania wniosków porządkowych, składania oświadczeń oraz pełnienia funkcji podczas walnego zgromadzenia.
Podejmowanie uchwał
Uchwały zasadniczo podejmowane są bezwzględną większością głosów. Bezwzględna większość głosów oznacza, iż za uchwałą musi zostać oddanych ponad połowa głosów. Uchwała jest zatem podejmowana, jeżeli wypowie się za nią ponad połowa głosujących. Głosy wstrzymujące liczone są tak, jak głosy na „nie”. W konkretnym przypadku zatem „za uchwałą” musi zostać oddanych co najmniej 51 głosów na 100 uczestniczących w głosowaniu, przy czym nie ma znaczeni, ile głosów było „wstrzymujących się” lub „przeciw”. Bezwzględną większość głosów liczy się od kapitału zakładowego obecnego na obradach danego walnego zgromadzenia, a nie od całości kapitału zakładowego. Głosy oddane to głosy „za”, „przeciw” lub „wstrzymujące się” – oddane podczas głosowania w sposób zgodny z ustawą albo statutem. Nie jest głosem oddanym zatem głos nieważny, np. oddany przez osobę nieuprawnioną lub niezgodnie z ustawą lub statutem.
Ze zwykłą większością głosów mamy do czynienia wówczas, jeżeli „za uchwałą” jest więcej głosów niż „przeciw”. Pomija się przy ustalaniu zwykłej większości głosy „wstrzymujące się”. Uchwała zostanie zatem podjęta, chociaż łącznie głosów „przeciw” i „wstrzymujących się” może być więcej niż „za”.
Kwalifikowana większość głosów oznacza, iż przepisy Kodeksu spółek handlowych lub statutu spółki nakładają bardziej surowe wymagania dla podjęcia uchwały niż bezwzględna większość głosów, która jest regułą. Zgodnie z przepisami K.s.h. uchwała dotycząca:
Należy podkreślić, iż statut, który również może przewidywać, że dla podjęcia określonych uchwał może być wymagana kwalifikowana większość głosów, może również wprowadzić bardziej surowe warunki niż przewidują przepisy K.s.h., np. 4/5 głosów.
W zasadzie przepisy K.s.h. nie wymagają kworum, czyli uczestniczenia w walnym zgromadzeniu nie mniejszej niż określona w ustawie lub statucie liczba akcjonariuszy lub akcjonariuszy reprezentujących określoną co najmniej część kapitału zakładowego dla podjęcia uchwały. Zasadą jest, że walne zgromadzenie jest ważne bez względu na liczbę reprezentowanych w nim akcji.
Kworum wymagają następujące uchwały:
W analizowanym stanie faktycznym dochodzi do sytuacji, w której dwóch „równorzędnych”, jak rozumiem, akcjonariuszy stawia się na walnym zgromadzeniu wspólników. Przy czym akcjonariusz reprezentowany przez spółkę z o.o. nie wypracował stanowiska co do podejmowanej uchwały.
Mając na uwadze powyższą analizę, wydaje się, iż zachowanie akcjonariusza można sklasyfikować jako wstrzymanie się od prawa głosu. Kwestia ta jest kwestią mocno kontrowersyjną na tle statusu prawnego „głosu wstrzymującego się” oraz konsekwencji podejmowania uchwał bez większości głosów wymaganych dla jej ważności.
Proszę zwrócić uwagę, iż przepis art. 245 K.s.h. stanowi, iż uchwały zapadają bezwzględną większością głosów, jeżeli przepisy lub umowa spółki nie stanowią inaczej. W związku z tym nasuwa się wątpliwość, co się dzieje, gdy nie ma większości głosów, bowiem pojawiają się głosy „wstrzymujące się”?
Z jednej strony słyszy się głos w doktrynie, iż w takich sytuacjach nie doszło do podjęcia uchwały. Z podjęciem uchwały mamy bowiem do czynienia dopiero wówczas, gdy proponowana jej treść uzyska akceptację wymaganej większości głosujących. W wypadku nieuzyskania większości głosów uchwała nie zapada, co oznacza, że uprawnieni do głosowania odmówili poparcia głosowanej kwestii. Nie może to jednak oznaczać automatycznego poparcia tezy przeciwnej, a tym bardziej przyznawania jej, ex lege, mocy uchwały (negatywnej), ponieważ w razie niepodjęcia uchwały nie może być mowy o jej istnieniu.
Z drugiej zaś strony wielu przedstawicieli doktryny twierdzi, iż w wyniku przeprowadzenia głosowania w ramach walnego zgromadzenia spółki kapitałowej zawsze mamy do czynienia z podjęciem uchwały pozytywnej bądź negatywnej.
Mając na uwadze powyższe, wydaje się jednak, że praktyka idzie w kierunku przyjęcia koncepcji „negatywnej uchwały”, co z kolei przekłada się na możliwości, którymi dysponują akcjonariusze w analogicznych sytuacjach jak ta opisywana w przedmiotowym stanie faktycznym.
Akcjonariusz bądź akcjonariusze, którzy byli przeciw podjętej przez większość akcjonariuszy uchwale walnego zgromadzenie, nie są pozbawieni możliwości jej unicestwienia. Mogą tego dokonać poprzez zaskarżenie uchwały do sądu.
Akcjonariusz, na podstawie przepisów K.s.h., ma do dyspozycji dwa powództwa:
Dodatkowo proszę mieć na uwadze brzmienie art. 422 § 1 K.s.h.: „Uchwała walnego zgromadzenia sprzeczna ze statutem bądź dobrymi obyczajami i godząca w interes spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie akcjonariusza może być zaskarżona w drodze wytoczonego przeciwko spółce powództwa o uchylenie uchwały”.
Zastosowanie jednak powyższych rozwiązań wykorzystujących drogę sądową może mieć miejsce jedynie, kiedy przyjmiemy, iż głos wstrzymujący się jest tzw. „głosem przeciw ułomnym”. Co w konsekwencji prowadzi do wniosku, iż w przypadku, jaki jest analizowany, w niniejszym komentarzu dochodzi do podjęcia tzw. uchwały negatywnej.
Reasumując, kwestia poruszona w pytaniu jest kwestią mocno kontrowersyjną z punktu widzenia przepisów Kodeksu spółek handlowych. Wydaje się jednak, iż rozsądnym założeniem w przedmiotowej sprawie jest przyjęcie, iż akcjonariusz – spółka z o.o., niemogąca wypracować jednolitego stanowiska co do podejmowanej uchwały, na walnym zgromadzeniu wstrzymuje się od głosu, co prowadzi do podjęcia tzw. negatywnej uchwały. Ją z kolei drugi akcjonariusz może wzruszyć na drodze sądowej.
Na marginesie proszę mieć na uwadze, iż nikogo nie można zmusić do podjęcia decyzji w formie uchwały, o czym mówi jeden z wyroków Sądu Najwyższego z dnia 19.02.2007 r. sygn. III CSK 360/06: „Kodeks spółek handlowych nie przewiduje możliwości »zmuszenia« wspólnika spółki z o.o. przez sąd do podjęcia uchwały o określonej treści”.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Wioleta Biel
Absolwentka Wydziału Prawa na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej oraz Studiów Podyplomowych z zakresu prawa podatkowego na Uniwersytecie Warszawskim. Licencjonowany doradca podatkowy (nr 12310). Od 6 lat związana z doradztwem biznesowym dla największych spółek w Polsce. Doradza w zakresie prawa podatkowego, prawa spółek handlowych oraz prawa gospodarczego. Specjalizuje się w podatkach dochodowych, międzynarodowej optymalizacji podatkowej, planowaniu podatkowym oraz bieżącej obsłudze korporacyjnej spółek prawa handlowego. Na swoim koncie ma liczne publikacje z zakresu zarówno polskiego, jak i zagranicznego systemu podatkowego. Pracuje w języku polskim i angielskim.
Zapytaj prawnika
