• Autor: Marcin Sądej
Jestem pracownikiem służby bhp (uprawnienia specjalisty w rozumieniu rozporządzenia w sprawie służby bhp). Zamierzam świadczyć usługi szkoleniowe (wstępne i okresowe bhp) i doradcze (ocena ryzyka zawodowego, postępowania powypadkowe, analiza stanu bhp itp.) w ramach działalności nierejestrowanej w rozumieniu art. 5 ustawy Prawo przedsiębiorców. W okresie ostatnich 60 miesięcy nie prowadziłem działalności gospodarczej. Chciałbym zapytać o kwestię rozliczenia podatku VAT, podatku dochodowego oraz obciążeń ZUS (w sieci pojawiają się uwagi o przeniesieniu obowiązku odprowadzenia składek przerzuconym na zleceniodawcę usługi – proszę o ustosunkowanie się to tej informacji). W jaki sposób należy te zobowiązania uwzględniać i rozliczać? Czy są jeszcze jakieś inne elementy formalno-prawne związane z tą formą świadczenia usług?
Co do zasady prowadzenie działalności handlowej w sposób ciągły i zorganizowany oraz nastawiony na zysk stanowi działalność gospodarczą, którą należy opodatkować zgodnie z zasadami właściwymi dla przedsiębiorców.
Od 30 kwietnia 2018 r. do polskiego porządku prawnego wprowadzono możliwość prowadzenia działalności bez konieczności rejestrowania firmy. Jest to tzw. działalność nierejestrowana.
Zgodnie z art. 5 ustawy Prawo przedsiębiorców nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2020 r. jest to kwota 1300 zł), i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.
Jeżeli zatem w okresie ostatnich 60 miesięcy osoba nie prowadziła działalności gospodarczej, to może prowadzić działalność nierejestrowaną w zakresie sprzedaży części samochodowych pod warunkiem, że miesięczny przychód z tego tytułu nie przekroczy 1300 zł.
Zobacz też: Osoba nie prowadząca działalności gospodarczej
Do limitu brane są pod uwagę kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane. Przykładowo jeżeli usługę wykona Pan 30 września, ale zapłatę otrzyma Pan 5 października, to kwota ze sprzedaży będzie liczona do limitu we wrześniu (ponieważ jest to kwota należna, choć faktycznie nieotrzymana).
Prowadzenie działalności nierejestrowanej jest bardzo korzystne, ponieważ osoba fizyczna:
Tak naprawdę jedynym obowiązkiem osoby prowadzącej działalność nierejestrowaną jest prowadzenie miesięcznej ewidencji sprzedaży (aby monitorować, czy limit nie został w którymś miesiącu przekroczony).
Następnie wskazać należy, w jaki sposób dochodzi do rozliczenia podatku z tytułu działalności nierejestrowanej. Otóż zgodnie z art. 20 ust. 1ba ustawy PIT przychód z działalność nierejestrowanej zaliczany jest do tzw. innych źródeł. W konsekwencji takiej kwalifikacji przychody te są opodatkowane według skali podatkowej (17% lub 32%, jeżeli Pana dochód w ciągu roku przekroczy 85 528 zł) i wykazywane z pozostałymi dochodami (czyli w tym przypadku z dochodami z umowy o pracę) w zeznaniu rocznym PIT-36. Dochód roczny należy wykazać w wiersz „Inne źródła” w zeznaniu PIT-36. Zeznanie to składane jest do 30 kwietnia roku następnego po roku podatkowym. Tak jak już wskazałem, w przypadku przychodów z innych źródeł, ustawa PIT nie nakłada obowiązku odprowadzania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy (choć dobrowolnie można je wpłacać), co oznacza, że dochód z działalności nierejestrowanej jest rozliczany tylko raz do roku w zeznaniu PIT-36.
Opodatkowaniu w powyższym przypadku podlega dochód, którym jest różnica pomiędzy przychodem ze sprzedaży usług a kosztami uzyskania przychodu. W konsekwencji jeżeli w ramach działalności nierejestrowanej będzie Pan ponosił wydatki związane z jej prowadzeniem i odpowiednio Pan je udokumentuje to taki wydatek może Pan ująć jako koszt podatkowy który pomniejsza przychód ze sprzedaży.
Teraz przejdźmy do kwestii podatku VAT.
Ustawa o podatku od towarów i usług wprowadza własną definicję działalności gospodarczej. Jak bowiem wynika z treści art. 15 ust. 2 ustawy VAT, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
W rezultacie podmiot prowadzący działalność nierejestrowaną jest na gruncie podatku VAT uznawany za podatnika prowadzącego działalność gospodarczą. Należy zatem mieć na uwadze, że do osób wykonujących działalność nieewidencjonowaną znajdą zastosowanie przepisy ustawy VAT.
Przeważnie jednak osoby prowadzące działalność nierejestrowaną nie płacą podatku VAT, ponieważ korzystają ze zwolnienia podmiotowego. Zgodnie bowiem z art. 113 ust. 1 ustawy VAT zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. W przypadku podatnika rozpoczynającego w trakcie roku podatkowego wykonywanie działalności, zwolnienie przysługuje jeżeli przewidywana wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 200 000 zł.
Trzeba również mieć na uwadze, że nie w każdym przypadku podmiot prowadzący działalność nierejestrowaną będzie mógł skorzystać z opisanego zwolnienia podmiotowego. Zwolnienie nie dotyczy bowiem dostawy towarów oraz świadczenia usług wymienionych w art. 113 ust. 13 ustawy. W art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. b) ustawy VAT wskazano usługi w zakresie doradztwa.
Powyższe oznacza, że jeżeli w ramach działalności nierejestrowanej będzie Pan świadczył usługi doradcze, to obowiązkowo musi Pan opodatkować całą działalność podatkiem VAT. Wiąże się to również z obowiązkiem wystawiania faktur, prowadzenia ewidencji sprzedaży i zakupu oraz obowiązkiem składania deklaracji podatkowych VAT.
W tym miejscu wskażmy, że do kwoty przychodu należnego branego pod uwagę do miesięcznego limitu nie bierze się pod uwagę kwoty podatku VAT – jedynie kwotę netto.
Dodatkowo musi Pan zarejestrować się jako czynny podatnik VAT. Kwestie związane z rejestracją podatnika w zakresie podatku VAT reguluje art. 96 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Przepis wskazuje, że podatnicy są zobowiązani przed dniem wykonania pierwszej czynności opodatkowanej złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne. Zgłoszenia tego dokonuje się na formularzu VAT-R.
Jak już wskazałem, osoby prowadzące działalność nierejestrowaną nie są zobowiązane do opłacania składek ZUS, ponieważ nie jest to działalność gospodarcza. Ostatnimi czasy pojawiło się sporo bardzo niepokojących informacji co do obowiązku opłacania składek ZUS przez zleceniodawców, ponieważ działalność nierejestrowana jest w ocenie ZUS traktowana jako relacja podobna do umowy-zlecenia.
Obecnie niestety nie ma w tej kwestii jednoznacznych przepisów, a sposób wykładni jest różny, przy czym ZUS w wydawanych interpretacjach prezentuje niekorzystne dla podatników stanowisko. Pamiętajmy jednak, że interpretacje są wiążące wyłącznie względem osoby, wobec której zostały wydane. Proszę zatem mieć świadomość, że w aktualnym stanie prawnym – gdzie kwestia ta nie jest w jednolity sposób uregulowana i budzi sporo wątpliwości interpretacyjnych – jedynym sposobem ustosunkowania się do dostępnym informacji jest wystąpienie z własnym wnioskiem o taką interpretację do ZUS-u.
Natomiast w oparciu o dostępne interpretacje możemy wskazać, że ZUS przedstawia niekorzystną wykładnię przepisów. Przykładowo w interpretacja ZUS oddział w Gdańsku z dnia 24 lipca 2018 r., sygnatura: DI/100000/43/822/2018, czytamy, że „działalność nierejestrowana nie jest działalnością gospodarczą, lecz podlega ubezpieczeniu na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepis ten stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej »zleceniobiorcami«, oraz osobami z nimi współpracującymi”.
Pana sytuacja jest jednak o tyle inna, o ile pozostaje Pan w stosunku pracy, co powoduje, że dochodzi do zbiegu tytułów ubezpieczenia społecznego. W takiej sytuacji pierwszeństwo ma umowa o pracę, co oznacza, ze składka społeczna w ramach „umowy zlecenia” nie będzie opłacana (art. 9 ustawy o sus). Nie zmienia to jednak faktu, że zleceniodawca może być zobowiązany do opłacania składki zdrowotnej, ponieważ w przypadku tej składki powstaje obowiązek z każdego tytułu.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marcin Sądej
Prawnik, absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ukończone studia podyplomowe z zakresu Przeciwdziałania Przestępczości Gospodarczej i Skarbowej oraz z zakresu Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Współpracuje z kancelariami doradców podatkowych oraz biurami rachunkowymi. Na co dzień zajmuje się obsługą prawną spółek handlowych. Publikuje artykuły o tematyce podatkowej. Udziela porad z zakresu prawa podatkowego, handlowego oraz cywilnego.
Zapytaj prawnika
