Świadczenie pomocy prawnej przez osobę bez wykształcenia prawniczego

Pisanie podań, pism procesowych i urzędowych przez osobę nieposiadającą wykształcenia prawniczego

Oto szczegółowe odpowiedzieć na pytania:

Ad 1. Czy mogę pisać klientom pisma procesowe typu: wniosek o rozwód, alimenty, podwyższenie alimentów, pobyt dziecka przy matce itd., nie posiadając wykształcenia prawniczego?

Generalnie żadna norma prawna Panu tego nie zabrania, nie uzurpuje także tego prawa tylko dla zawodów prawniczych, choć oczywistym jest, że czynią to adwokaci i radcowie prawni jako osoby profesjonalnie do tego przygotowane. Zresztą Konstytucja w art. 17 stanowi, że:

„1. W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony.

2. W drodze ustawy można tworzyć również inne rodzaje samorządu. Samorządy te nie mogą naruszać wolności wykonywania zawodu ani ograniczać wolności podejmowania działalności gospodarczej.”

Z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego wydanego w sprawie SK 22/02 wynika, że prawnicy wykonujący zawody zaufania publicznego nie mają wyłączności na świadczenie pomocy prawnej. Zgodnie bowiem z art. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej „podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej jest wolne i dozwolone każdemu na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa”. Trybunał wyjaśnił też, że zgodnie z art. 4 ust. 1 Prawa o adwokaturze oraz art. 6 ust. 1 ustawy o radcach prawnych przez świadczenie pomocy prawnej należy rozumieć „w szczególności”: udzielanie porad prawnych, sporządzanie opinii prawnych, opracowywanie projektów aktów prawnych oraz występowanie przed sądami i urzędami. Tym samym udzielanie, świadczenie pomocy prawnej w powyższym wymiarze nie jest dla Pana zakazane.

Ad 2 i 3. Czy klient może mnie wskazać jako pełnomocnika do odbioru jego pism oraz korespondencji? Czy moja firma może reprezentować (być pełnomocnikiem) klienta w kontaktach z urzędami (bez pełnomocnictwa w sprawach karnych, tylko sąd rodzinny, sąd cywilny, jednostki penitencjarne). Czy mogę reprezentować klienta jako firma w sądzie, czyli jako jego pełnomocnik (każdy sąd z wyjątkiem spraw karnych)?

Kwestie związane z tym, kto może być pełnomocnikiem w postępowaniach cywilnych, w tym także rodzinnych, reguluje art. 87 Kodeksu postępowania cywilnego, który najpierw w całości przytoczę:

„§ 1. Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, w sprawach własności przemysłowej także rzecznik patentowy, a w sprawach restrukturyzacji i upadłości także osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego, a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia, współuczestnik sporu, jak również małżonek, rodzeństwo, zstępni lub wstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia.

§ 2. Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nieposiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego. Osoba prawna prowadząca, na podstawie odrębnych przepisów, obsługę prawną przedsiębiorcy, osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej może udzielić pełnomocnictwa procesowego – w imieniu podmiotu, którego obsługę prawną prowadzi – adwokatowi lub radcy prawnemu, jeżeli została do tego upoważniona przez ten podmiot.

§ 3. W sprawach o ustalenie i zaprzeczenie pochodzenia dziecka i o roszczenia alimentacyjne pełnomocnikiem może być również przedstawiciel właściwego w sprawach z zakresu pomocy społecznej organu jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacji społecznej, mającej na celu udzielanie pomocy rodzinie.

§ 4. W sprawach związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego pełnomocnikiem rolnika może być również przedstawiciel organizacji zrzeszającej rolników indywidualnych, której rolnik jest członkiem.

§ 5. W sprawach związanych z ochroną praw konsumentów pełnomocnikiem może być przedstawiciel organizacji, do której zadań statutowych należy ochrona konsumentów.

§ 6. W sprawach związanych z ochroną własności przemysłowej pełnomocnikiem twórcy projektu wynalazczego może być również przedstawiciel organizacji, do której zadań statutowych należą sprawy popierania własności przemysłowej i udzielania pomocy twórcom projektów wynalazczych.”

Zarząd majątkiem bądź interesami strony przez pełnomocnika

W analizowanym przypadku należy dokładnie określić krąg osób wyszczególnionych w paragrafie pierwszym tegoż przepisu, a konkretyzując wyjaśnić, co miał na myśli ustawodawca przesądzając, że pełnomocnikiem może być osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia.

Wiele uwagi poświęcono temu w nauce prawa, przyjmując, że zarząd majątkiem lub interesami strony może sprawować zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna. Jeżeli przedmiot procesu wchodzi w zakres tego zarządu, to osoba sprawująca ten zarząd może być pełnomocnikiem procesowym strony. Identycznie rzecz ma się w wypadku stałego stosunku zlecenia.

Przez sprawowanie zarządu majątkiem lub interesami strony należy rozumieć stałe (a nie chwilowe czy przejściowe) sprawowanie tego zarządu.

Zarząd ten nie musi się rozciągać na cały majątek lub wszystkie interesy strony. Wystarczy, że odnosi się on do choćby części majątku lub interesów, jeżeli przedmiot sporu wchodzi w zakres tego zarządu.

Podobnie ujmuje się tę kwestię w judykaturze, mianowicie Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 maja 2014 roku, sygn. akt I CZ 27/14, wyjaśnił, iż przez sprawowanie zarządu majątkiem lub interesami strony należy rozumieć stałe sprawowanie zarządu odnoszące się do jakiegokolwiek majątku lub interesu strony, jeżeli przedmiot sporu wchodzi w zakres tego zarządu.

Z tego, co Pan wskazał w treści pytania, nie będzie Pan sprawować stałego zarządu ani nad majątkiem klientów, ani też ich interesami. Do grupy takich osób zalicza się np. administratorów budynków mieszkalnych, osoby egzekwujące wierzytelności, czy osoby, którym w ramach umowy powierza się prowadzenie określonej kategorii spraw, przy czym osoba taka musi pełnić tę funkcję stale.

Przejdę zatem do zdefiniowania tego, co ustawodawca miał na myśli, pisząc o osobie pozostającej ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia. Przede wszystkim stały stosunek zlecenia charakteryzuje się wielokrotnym, powtarzalnym podejmowaniem określonych czynności prawnych lub faktycznych na przestrzeni dłuższego czasu. Nie może to być jednorazowa sprawa na przykład o rozwód. Zlecenie musi być bowiem długoterminowe, nieograniczone w czasie, Pana czynności nie będą mieć takiego charakteru, dlatego w mojej ocenie sąd nie dopuści Pani do udziału w sprawie w charakterze pełnomocnika.

Pełnomocnik do spraw administracyjnych

W przypadku spraw administracyjnych, zgodnie z art. 33 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych. Nie ma w tym względzie innych ograniczeń, a zatem Pani może być pełnomocnikiem swojego klienta.

Jeśli chodzi o postępowania penitencjarne, to jak stanowi art. 8 § 1 Kodeksu karnego wykonawczego w postępowaniu wykonawczym skazany może korzystać z pomocy obrońcy ustanowionego w tym postępowaniu. Obrońcą zaś w rozumieniu Kodeksu postępowania karnego może być jedynie osoba uprawniona do obrony według przepisów o ustroju adwokatury lub ustawy o radcach prawnych.

Natomiast jeśli chodzi o kwestie związane z byciem pełnomocnikiem ds. doręczeń, to przepis wyżej powołany nie ma zastosowania. Oznacza to, że pełnomocnikiem do doręczeń może być każda osoba, nie ma zatem żadnych przeszkód, aby był nią Pan.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.