Rozporządzenie udziałami w spółce z o.o. na wypadek śmierci

Dziedziczenie udziałów w spółce z o.o.

Udział/udziały w kapitale zakładowym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest to prawo majątkowe, zbywalne i dziedziczne. Udziały w sp. z o.o. podlegają dziedziczeniu albo na podstawie testamentu albo w drodze dziedziczenia ustawowego.

Instytucją jaka może znaleźć zastosowanie w Pana sprawie jest przede wszystkim zapis testamentowy (zapis zwykły), który polega na tym, iż spadkodawca zobowiązuje spadkobiercę testamentowego albo ustawowego do określonego świadczenia majątkowego na rzecz określonej osoby. Obowiązek spełnienia określonego świadczenia może zostać nałożony także na osobę uprawnioną z tytułu zapisu. Skutkiem prawnym ustanowienia zapisu jest powstanie w chwili otwarcia spadku stosunku zobowiązaniowego pomiędzy spadkobiercą lub zapisobiorcą obciążonym zapisem a zapisobiorcą. Tak więc zapis zwykły nie powoduje powstania bezpośrednio skutków rzeczowych tzn., iż własność przechodzi od razu na zapisobiorcę. Zapisobiorca może jedynie żądać przeniesienia określonych składników majątkowych.

Rozporządzenie udziałami w spółce z o.o. na wypadek śmierci

Korzystniejszą, jak się wydaje formą rozrządzenia udziałami na wypadek śmierci jest jednak instytucja zapisu windykacyjnego uregulowana w art. 981¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.

Za pomocą zapisu windykacyjnego spadkodawca może zdecydować o podziale spadku, wskazując jakie przedmioty przypadną określonym osobom. Zapis windykacyjny polega bowiem na przekazaniu oznaczonej osobie określonego składnika majątkowego, a także zespołu tych składników. Zapisobiorca windykacyjny nabywa je już z chwilą otwarcia spadku, zapis wywołuje więc bezpośrednio skutki rzeczowe. Zapisobiorca windykacyjny musi jeszcze złożyć, podobnie jak spadkobierca, oświadczenie co do przedmiotu zapisu w okresie sześciu miesięcy od chwili, gdy dowiedział się o ustanowionym na jego rzecz zapisie windykacyjnym. Jeżeli w powyższym terminie oświadczenie nie zostanie złożone, zapisobiorca jest traktowany tak, jakby zapis przyjął. Zapis windykacyjny będzie skuteczny, jeśli w chwili otwarcia spadku dana rzecz lub zespół składników należy do spadkodawcy. Należy pamiętać o tym, iż aby dokonać skutecznie zapisu windykacyjnego testament musi być sporządzony w formie aktu notarialnego. W takim wypadku należy w akcie notarialnym za pomocą zapisów windykacyjnych rozrządzić określonymi składnikami majątkowymi (udziałami) na rzecz konkretnych osób.

Dopuszczalność wykorzystania darowizny na wypadek śmierci

W uchwale z dnia 13 grudnia 2013 r., sygn. akt III CZP 79/13, Sąd Najwyższy przyjął ponadto dopuszczalność wykorzystania darowizny na wypadek śmierci. Instytucja ta polega na tym, że własność przedmiotu darowizny przechodzi na obdarowanego dopiero z momentem śmierci darczyńcy. Warunkiem skuteczności umowy jest to, aby obdarowany przeżył darczyńcę. Z uwagi jednak na fakt, iż instytucja ta nie znajduje bezpośredniej podstawy w przepisach prawa i jest krytykowana przez część doktryny głównie z uwagi na art. 941 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r., który stanowi, iż rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament, bezpieczniej jest wykorzystać zapis windykacyjny.

Mając na uwadze powyższe należy również wskazać na treść art. 1047 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, który stanowi, iż nieważna jest umowa o spadek po osobie żyjącej z wyjątkiem umów określonych w tytule IV (tj. umowa o zrzeczenie się dziedziczenia, umowa przenosząca spadek) – więc wszelkiego rodzaju tego typu umowy będą obarczone sankcją nieważności.

Z uwagi na fakt, iż przyjmuje się, że ograniczenia zbywalności określone w art. 183 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych znajdują zastosowania również do zapisu windykacyjnego, przed sporządzeniem aktu notarialnego należy dokładnie zapoznać się z umową spółki, której udziały chce Pan przekazać i określić, czy nie przewiduje ona istotnych ograniczeń w zakresie wejścia spadkobierców do spółki (może to być zwłaszcza zgoda określonych organów spółki albo zakazy zbywalności lub określone prawo pierwszeństwa nabycia).

Dziedziczenie udziałów w spółce z o.o. a podatek od spadków i darowizn

W zakresie opodatkowania zastosowanie znajdzie ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Ustawa ta przewiduje jednak zwolnienie podmiotowe w stosunku do małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli: zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. W stosunku do zapisu windykacyjnego obowiązek ten powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycia spadku, postanowienia częściowego stwierdzającego nabycie przedmiotu zapisu windykacyjnego, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego.

W wypadku, kiedy nie dochodzi do zwolnienia podmiotowego, o którym mowa wyżej wysokość podatku określa się w zależności od grupy podatkowej, do której należy nabywca. Podstawę opodatkowania ustanawia art. 7 ustawy, zgodnie z którym „Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego”. Stawka opodatkowania została określona w art. 15 przedmiotowej ustawy i zgodnie z nią podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, według skali opisanej w tym przepisie. Płatnikiem podatku można ustanowić notariusza sporządzającego akt notarialny.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.