Rezygnacja fundatora po podpisaniu aktu fundacyjnego

Wycofanie się z aktu fundacyjnego

Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach:

„1. Oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Zachowania tej formy nie wymaga się, jeżeli ustanowienie fundacji następuje w testamencie.

2. W oświadczeniu woli o ustanowieniu fundacji fundator powinien wskazać cel fundacji oraz składniki majątkowe przeznaczone na jego realizację.

3. Składnikami majątkowymi, o których mowa w ust. 2, mogą być pieniądze, papiery wartościowe, a także oddane fundacji na własność rzeczy ruchome i nieruchomości”.

Przede wszystkim należy zaznaczyć, że wycofanie się z aktu fundacyjnego budzi wątpliwości, z pewnością jeżeli chodzi o wycofanie się za porozumieniem stron, gdyż akt taki nie jest umową.

Czym jest akt fundacyjny?

Aktem fundacyjnym jest oświadczenie woli zmierzające do ustanowienia fundacji, w którym wskazano jej cele i majątek przeznaczony na ich realizację. Akt fundacyjny nie tworzy fundacji, ale złożenie tego oświadczenia jest pierwszą z trzech czynności niezbędnych do jej powstania (akt fundacyjny, ustanowienie statutu, wpis do Krajowego Rejestru Sądowego).

W doktrynie występują rozbieżności co do charakteru prawnego aktu. Odosobniony jest pogląd, że akt fundacyjny to czynność prawna rozporządzająca między żyjącymi, przeważa natomiast stanowisko, według którego akt fundacyjny jest jednostronną czynnością prawną mającą charakter zobowiązujący, dokonaną pod warunkiem zawieszającym.

Natomiast w uzasadnieniu uchwały z 12 kwietnia 2007 r., III CZP 26/07, odwołano się do wymienionych wyżej orzeczeń oraz do tych poglądów doktryny, które uznają akt o ustanowieniu fundacji za oświadczenie woli zmierzające do ustanowienia fundacji i wskazujących, że jest to jednostronna czynność prawna o charakterze zobowiązującym, i stwierdzono, że nie budzi wątpliwości, iż akt o ustanowieniu fundacji jest jednostronną czynnością prawną. Konsekwencją tego jest stwierdzenie, że odnoszą się do niego przepisy dotyczące czynności prawnych, w tym zwłaszcza art. 56, 58 i 65 K.c.

Należy podzielić pogląd, że akt fundacyjny jest czynnością prawną zobowiązującą, dokonaną pod warunkiem zawieszającym. Fundator zobowiązuje się bowiem do świadczenia (przeniesienia własności składników majątkowych wymienionych w art. 3 ust. 3 u.f.) na rzecz fundacji, która ma uzyskać osobowość prawną. Do tej chwili obowiązek świadczenia przez fundatora jest zawieszony.

Po uzyskaniu przez fundację osobowości prawnej fundator jest obowiązany spełnić świadczenie. Gdy tego obowiązku nie wykonuje, fundacja może dochodzić jego wykonania na zasadach ogólnych.

Odpowiedzialność fundatora wobec fundacji

W piśmiennictwie prezentowany jest pogląd, że za wykonanie zobowiązania fundator odpowiada wobec fundacji na tych samych zasadach, według których odpowiada darczyńca względem obdarowanego tytułem przyrzeczonej, a niewykonanej darowizny (art. 891 i n. K.c.).

Konsekwencją przyjęcia zobowiązującego charakteru aktu fundacyjnego jest dopuszczalność odwołania tego aktu (por. art. 61 § 1 K.c.). Możliwość taka istnieje do czasu powstania fundacji, tj. do wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.

Odwołujący nie ma obowiązku podawania powodu odwołania. Oświadczenie o odwołaniu aktu fundacyjnego powinno być złożone w formie aktu notarialnego (art. 3 ust. 1 u.f. per analogiam).

Oświadczenie o odwołaniu aktu fundacyjnego

Oświadczenie o odwołaniu aktu fundacyjnego może złożyć fundator. Jednak gdy oświadczenie woli o utworzeniu fundacji złożyło kilka osób, do odwołania go konieczne jest złożenie oświadczenia przez wszystkie te osoby.(por. Stowarzyszenia i fundacje, Paweł Suski, 2011, komentarz do art. 3)

Tak więc w Pana przypadku oświadczenie dwóch fundatorów traktowane jest jako jedno zobowiązanie, tak więc biorąc pod uwagę powyższe poglądy doktryny prawa (Sąd Najwyższy w tym zakresie nie zajmował stanowiska) – zachowanie aktu fundacyjnego ze zmianą o odwołaniu swojego oświadczenia przez jednego z fundatorów jest niedopuszczalne.

Dopuszczalne jest natomiast dokonanie aktu fundacyjnego przez pełnomocnika, należy więc uznać, że odwołać go można również w ten sposób. Jest to czynność przekraczająca zwykły zarząd, nie wystarcza zatem udzielenie pełnomocnictwa ogólnego (art. 98 K.c.), lecz konieczne jest pełnomocnictwo do dokonania tej czynności. Pełnomocnictwo powinno być udzielone w formie aktu notarialnego (art. 99 § 1 K.c. w zw. z art. 3 ust. 1 u.f.).

Czy możliwe są zmiany aktu fundacyjnego po rejestracji fundacji?

Na marginesie także wskażę, że niemożliwe będą zmiany aktu fundacyjnego po rejestracji fundacji. W uzasadnieniu uchwały z 12 kwietnia 2007 r., III CZP 26/07, Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na różnice między aktem fundacyjnym a statutem, wynikające przede wszystkim z ich funkcji. Funkcją aktu fundacyjnego jest ustanowienie fundacji, statutu zaś – umożliwienie jej działania przez określenie jej organizacji i sposobu działania. Ustanowienie fundacji wymaga oświadczenia woli fundatora, statut jednak może być sporządzony także przez inny podmiot. Ze względu na swoją „założycielską” funkcję akt fundacyjny po zarejestrowaniu fundacji nie może ulegać zmianom, podczas gdy zmiana statutu jest dopuszczalna.

Tak więc dopiero po uzyskaniu przez fundację osobowości prawnej zobowiązanie fundatora może być realizowane, bowiem wtedy jest on obowiązany przenieść własność składników majątkowych i dlatego konieczne jest ich dokładne określenie. W sytuacji gdy jest kilku fundatorów, niezbędne jest również wskazanie, jakie składniki, a w wypadku pieniędzy – jaką kwotę każdy z nich przeznacza na realizację celu fundacji. Jest to o tyle ważne, gdyż jeśli fundator nie wywiąże się z zobowiązania, to po uzyskaniu przez fundację osobowości prawnej, czyli po dokonaniu przez sąd wpisu do KRS, fundacja może dochodzić swoich praw na zasadach ogólnych, czyli określonych w Kodeksie cywilnym.

Tak więc w opisanym przez Pana przypadku możliwe jest cofnięcie aktu fundacyjnego przez wszystkich fundatorów jednocześnie w formie aktu notarialnego, gdyż – jak było to zaznaczone powyżej – złożenie takiego oświadczenia przez jednego z nich będzie bezskuteczne.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.