Rachunkowość w szkole niepublicznej prowadzonej przez stowarzyszenie

Rodzaje stowarzyszeń

Wyróżnia się zasadniczo dwa rodzaje stowarzyszeń: 1) zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym, mające osobowość prawną, 2) zwykłe, nieposiadające osobowości prawnej.

Prowadzenie ksiąg rachunkowych i sporządzania sprawozdań, czyli księgowości, jest obowiązkiem każdej działającej organizacji pozarządowej, wynikającym z określonych przepisów. Punktem wyjścia jest tu ustawa o rachunkowości. Jej przepisy dotyczą każdej organizacji, która ma osobowość prawną, czyli jest zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym, a także organizacji bez osobowości prawnej, np. stowarzyszeń zwykłych.

Zobacz też: NIP przedszkola publicznego

Zasady na jakich są prowadzone szkoły

Z kolei ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (j.t. Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) określa zasady, na jakich prowadzone są szkoły, przedszkola, placówki oświatowo-wychowawcze, placówki pracy przedszkolnej, placówki kształcenia ustawicznego, poradnie psychologiczne, placówki opiekuńczo-wychowawcze i resocjalizacyjne, ośrodki adopcyjno-opiekuńcze oraz biblioteki pedagogiczne. W świetle tych przepisów szkoły i placówki oświatowe są odrębnymi jednostkami od organów, które je prowadzą, co oznacza, że jedna osoba prawna może prowadzić wiele szkół i placówek. Zgodnie z art. 5 cyt. ustawy, organem prowadzącym szkołę może być minister, jednostka samorządu terytorialnego oraz inne osoby prawne i fizyczne. Stosownie do treści art. 82 ust. 1 ww. ustawy, osoby prawne i fizyczne mogą zakładać szkoły i placówki niepubliczne po uzyskaniu wpisu do ewidencji prowadzonej przez jednostkę samorządu terytorialnego. Prowadzenie szkoły lub placówki nie jest działalnością gospodarczą (art. 83a ust. 1 ww. ustawy). Wpis do ewidencji określa m.in. statut szkoły, tworzący zakres działania i organizację oraz ustalający prawa i obowiązki pracowników oraz uczniów – z czego wynika, iż mogą być zakładami pracy w rozumieniu ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (j.t. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), czyli mogą występować w obrocie samodzielnie. Warto pamiętać, że przepisy o rachunkowości nie regulują kwestii zasad ustanawiania w strukturze organizacyjnej jednostki macierzystej oddziałów (zakładów). Status wyodrębnionego oddziału (zakładu) oraz zasady rozliczeń wewnętrznych między jednostką a jej oddziałami (zakładami) powinny wynikać z decyzji jednostki i być potwierdzone w statucie lub innym regulaminie organizacyjnym.

Stowarzyszenie jako jednostka macierzysta w której skład wchodzi szkoła

Warto tu zauważyć, że nadanie nr Regon oraz nr NIP dla każdego rodzaju specjalności placówki oświatowej nie przesądza o formie organizacyjnej jednostki, o tym decydują przepisy ustaw oraz właśnie statut, a także fakt, czy jest wpisana do KRS-u, czy nie.

Nie znając formy prawnej stowarzyszenia ani jego statutu, trudno mi zdecydować, czy przedmiotowa szkoła jest wyodrębniona tylko organizacyjnie, zatem działa w ramach stowarzyszenia. W takiej bowiem sytuacji, zgodnie z art. 5 ust. 7 pkt 3 ww. ustawy o systemie oświaty do zadań stowarzyszenia prowadzącego szkołę należy w szczególności zapewnienie obsługi administracyjnej, finansowej, w tym zakresie wykonywania czynności, o których mowa w art. 4 ust. 3 pkt 2-6 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz. U. z 2009 r. Nr 76, poz. 1223 ze zm.) i organizacyjnej szkoły. Struktura organizacyjna stowarzyszenia jako jednostki macierzystej może przewidywać, że w jej skład wchodzi nieposiadająca osobowości prawnej szkoła – jako oddział (zakład) samodzielnie sporządzający sprawozdania finansowe, (tzw. jednostka na pełnym wewnętrznym rozrachunku, tj. oddział samobilansujący się). W tym przypadku będą miały zastosowanie przepisy art. 51 ustawy o rachunkowości. Wynika z nich, że jednostka, w skład której wchodzą jednostki organizacyjne sporządzające samodzielne sprawozdania finansowe, sporządza łączne sprawozdanie finansowe, będące sumą sprawozdania finansowego jednostki macierzystej – stowarzyszenia – i wszystkich jej oddziałów (tutaj: szkoły). W tej sytuacji podmiotem zobowiązanym do stosowania przepisów o rachunkowości a także badania i ogłaszania sprawozdań finansowych, pozostaje stowarzyszenie jako całość. Przepis ten dotyczy bowiem oddziałów sporządzających sprawozdania finansowe (będących na tzw. pełnym wewnętrznym rozrachunku gospodarczym), ale nieposiadających osobowości prawnej. Zatem w tej sytuacji księgi rachunkowe prowadzi stowarzyszenie jako całość i na nim ciąży obowiązek sporządzenia łącznego sprawozdania finansowego na podstawie art. 51 ustawy o rachunkowości. Sprawozdanie to składa się z bilansu, rachunku zysków i strat oraz dodatkowych informacji i objaśnień, a także, jeżeli sprawozdanie podlega badaniu w trybie art. 64 ww. ustawy, z zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym i rachunku przepływów pieniężnych. Sprawozdanie to posiada własną specyfikę, sporządzane jest bowiem poprzez sumowanie odpowiednich danych sprawozdań finansowych jednostki statutowej i jej oddziałów, z zastosowaniem odpowiednich wyłączeń m.in. pozycji aktywów i funduszy wydzielonych czy wzajemnych należności i zobowiązań oraz innych rozrachunków o podobnym charakterze. Podkreślam, że dotyczy to oddziałów bez osobowości prawnej sporządzających sprawozdania finansowe (tj. oddziałów będących na tzw. pełnym wewnętrznym rozrachunku gospodarczym).

W księgach rachunkowych stowarzyszenia można wówczas przyjąć rozwiązanie ewidencyjne polegające na wyodrębnieniu przychodów oraz kosztów związanych z prowadzeniem szkoły w taki sposób, aby można było ustalić wyniki finansowe oddzielnie według zasad ww. rozrachunku.

Prowadzenie szkoły niepublicznej jako stowarzyszenie - prowadzenie księgowości

Szkoła więc może być wyodrębniona w księgach rachunkowych stowarzyszenia albo jako ww. zakład (oddział) samobilansujący się (pełny rozrachunek gospodarczy) albo jako zakład (oddział), który nie sporządza samodzielnego sprawozdania finansowego (ograniczony rozrachunek gospodarczy). Jeżeli zaś stowarzyszenie w swojej strukturze organizacyjnej wyodrębni szkołę jako oddział niesporządzający samodzielnego sprawozdania finansowego, będący na tzw. ograniczonym rozrachunku gospodarczym, wówczas w księgach rachunkowych stowarzyszenia wyodrębnia się przychody oraz koszty związane z osiągnięciem przychodów danego rodzaju prowadzonej działalności – w taki sposób, aby można było ustalić wyniki finansowe oddzielnie dla każdego rodzaju prowadzonej działalności według zasad ww. rozrachunku.

Podsumowując: powinna być osobna księgowość dla stowarzyszenia i osobna dla szkoły, jak również rachunki bankowe również oddzielne. Ewentualny dochód w wypadku szkoły powinna ona zamknąć się wynikowo na zero, a wyniki wykazywać już w stowarzyszeniu. Szkoła, jeżeli posiada oddzielny KRS, NIP i Regon, sama składa sprawozdanie, które nie łączy się ze sprawozdaniem stowarzyszenia, natomiast jeśli szkoła nie ma swojego KRS-u, ale ma NIP i REGON, sporządza sprawozdania, które się łączy i składa jako jedno do US. Faktury za media do szkoły wystawia się na wyodrębniony organizacyjnie odział (szkołę).

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.