• Autor: Marcin Sądej
Jeśli akcje akcjonariusza będącego osobą fizyczną podlegają przymusowemu wykupowi w trybie art. 418 K.s.h., czy na spółce, która dokonuje skupu, ciąży obowiązek wystawienia informacji o wysokości dochodu – PIT-8C? Ja jej nie otrzymałam i powiedziano mi, że spółka nie ma takiego obowiązku. Kiedy jednak szukam informacji na ten temat, znajduję rozbieżne opinie. Nie chciałabym się narazić fiskusowi, a nie wiem, jak w tej sytuacji powinno wyglądać moje roczne rozliczenie. Proszę o jednoznaczną poradę w tej sprawie!
W pierwszej kolejności wskażmy, że uzyskany przez Panią dochód z tytułu wykupu akcji podlega opodatkowaniu podatkiem PIT. Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych („ustawy pdof”) – źródłami przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c). Natomiast za przychody z kapitałów pieniężnych, stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy pdof, uważa się przychody z odpłatnego zbycia akcji.
Jak podkreśla się w doktrynie oraz orzecznictwie, za odpłatne zbycie akcji należy uznać przymusowy wykup akcji przez akcjonariusza większościowego, bowiem w wyniku tej czynności akcjonariusz mniejszościowy przenosi własność akcji na akcjonariusza większościowego w zamian za uzyskaną korzyść majątkową, np. wynagrodzenie wyrażone w pieniądzu. Czynność taka ma zatem charakter odpłatny i skutkuje zbyciem (przeniesieniem własności) akcji. Fakt, że zbycie akcji następuje w drodze wykupu przymusowego nie zmienia faktu, że ma miejsce przeniesienie własności akcji z akcjonariuszy mniejszościowych na akcjonariuszy większościowych, czyli ich zbycie. Gdyby uznać, że w przypadku wykupu przymusowego nie mielibyśmy do czynienia ze zbyciem, to należałoby uznać, że pomimo wykupu akcji od akcjonariusza mniejszościowego przez akcjonariuszy większościowych ci pierwsi nadal są ich właścicielami, ponieważ nie miało miejsca wyzbycie się praw do akcji. Nie ma zatem znaczenia w sprawie to, czy sprzedający dokonał zbycia akcji dobrowolnie, czy też w drodze przymusowego wykupu. Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlega „efekt” dokonanego zbycia, tj. uzyskany z tej transakcji dochód. Zatem przymusowy wykup akcji powoduje, że uzyskany w ten sposób dochód podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W przypadku tej transakcji ma bowiem miejsce przeniesienie własności akcji za określoną cenę. Zatem czynność ta ma charakter odpłatnego zbycia akcji.
Na podstawie art. 30b ust. 1 ustawy ddof, od dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia papierów wartościowych podatek dochodowy wynosi 19% uzyskanego dochodu. Zgodnie z art. 30b ust. 2 pkt 4 ww. ustawy dochodem, o którym mowa w ust. 1, jest różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia udziałów akcji a kosztami ich nabycia. Z kolei z treści art. 30b ust. 6 ustawy pdof wynika, że po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest obowiązany w zeznaniu podatkowym, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 1 (PIT-38) wykazać dochody uzyskane w roku podatkowym m.in. z odpłatnego zbycia udziałów (akcji), i obliczyć należny podatek dochodowy. Powyższe potwierdza m.in. interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 28.12.2017 r., nr 0114-KDIP3-2.4011.294.2017.2.MG:
„Instytucję przymusowego wykupu akcji regulują przepisy ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 996 z późn. zm.). I tak na podstawie art. 418 § 1 i 2 ww. ustawy – walne zgromadzenie może powziąć uchwałę o przymusowym wykupie akcji akcjonariuszy reprezentujących nie więcej niż 5% kapitału zakładowego (akcjonariusze mniejszościowi) przez nie więcej niż pięciu akcjonariuszy, posiadających łącznie nie mniej niż 95% kapitału zakładowego, z których każdy posiada nie mniej niż 5% kapitału zakładowego. Uchwała wymaga większości 95% głosów oddanych. Statut może przewidywać surowsze warunki powzięcia uchwały. Przepisy art. 416 § 2 i 3 stosuje się odpowiednio. Uchwała, o której mowa w § 1, powinna określać akcje podlegające wykupowi oraz akcjonariuszy, którzy zobowiązują się wykupić akcje, jak również określać akcje przypadające każdemu z nabywców. Akcjonariusze, którzy mają nabyć akcje i głosowali za uchwałą, odpowiadają solidarnie wobec spółki za spłacenie całej sumy wykupu.
Z powyższego wynika, że przepisy Kodeksu spółek handlowych dotyczące przymusowego wykupu akcji wskazują na wystąpienie przedmiotowo istotnych elementów charakteryzujących umowę odpłatnego zbycia: oznaczenie przedmiotu zbycia i ceny. Zatem przymusowy wykup akcji występuje jako szczególny typ umowy odpłatnego zbycia papierów wartościowych (akcji), co skutkuje tym, że dokonanie tej czynności cywilnoprawnej powoduje, że uzyskany w ten sposób dochód z odpłatnego zbycia akcji podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.”
Przejdźmy teraz do kwestii sporządzenia oraz przekazania informacji PIT-8C z tytułu wykupu akcji.
Na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy pdof – osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej są obowiązane, w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym przesłać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatnika, o którym mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania, imienne informacje o wysokości dochodu, o których mowa w art. 30b ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, sporządzone według ustalonego wzoru – PIT-8C.
Skoro podczas wykupu akcji mamy do czynienia z sytuacją, gdy spółka działa we własnym imieniu na rachunek akcjonariuszy wykupujących (większościowych), jako swoisty pośrednik przy transakcji wykupu, to jest zobowiązana do wystawienia informacji o wysokości dochodu, o którym mowa w art. 30b ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych osiągniętego przez akcjonariuszy mniejszościowych. Potwierdzają to liczne interpretacje podatkowe wydawane na przestrzeni lat, a poniżej zacytuję tylko parę wraz z zaznaczeniem najważniejszych fragmentów.
Obowiązek spółka wystawienia informacji PIT-8C dla akcjonariuszy mniejszościowych
Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 04.01.2017 r., nr 1462.IPPB2.4511.710.2016.1.MG:
„Z powyższego wynika, że przepisy Kodeksu spółek handlowych dotyczące przymusowego wykupu akcji wskazują na wystąpienie przedmiotowo istotnych elementów charakteryzujących umowę odpłatnego zbycia: oznaczenie przedmiotu zbycia i ceny. Zatem przymusowy wykup akcji występuje jako szczególny typ umowy odpłatnego zbycia papierów wartościowych (akcji), co skutkuje tym, że dokonanie tej czynności cywilnoprawnej powoduje, że uzyskany w ten sposób dochód z odpłatnego zbycia akcji podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Dochodem podlegającym opodatkowaniu jest kwota przychodu uzyskanego ze sprzedaży akcji. Jak wskazano we wniosku, akcjonariusz większościowy wpłaci na rachunek Spółki kwotę odpowiadającą łącznej wartości wszystkich posiadanych przez akcjonariuszy mniejszościowych akcji. Cena wykupu zostanie zdeponowana w kasie Spółki i pozostawiona do dyspozycji akcjonariuszy mniejszościowych. Zatem akcjonariusze mniejszościowi mogą w każdej chwili odebrać zdeponowane w kasie Spółki środki pieniężne w wysokości odpowiadającej wartości posiadanych akcji. Istnieje więc po stronie wierzyciela, tj. akcjonariuszy Spółki prawna możliwość żądania spełnienia świadczenia przez dłużnika. Skoro tak, to Spółka ma obowiązek wystawienia dla akcjonariuszy mniejszościowych informacji PIT-8C, zgodnie z brzmieniem art. 39 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, w którym nastąpi przeniesienie na akcjonariusza większościowego własności wykupionych akcji akcjonariuszy mniejszościowych.”
Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 01.02.2017 r., nr 0461.ITPB4.4511.848.2016.1.AS:
„W przypadku, gdy Spółka – jak to ma miejsce w przedmiotowej sprawie – nie posiada informacji o wysokości poniesionych kosztów uzyskania przychodów, wykazaniu podlega kwota przychodu należnego ze sprzedaży akcji. Natomiast obowiązek uwzględnienia faktycznych kosztów uzyskania przychodów związanych z uzyskanym przychodem ze sprzedaży akcji obciąża podatnika. W tym przypadku obowiązki podmiotów dokonujących wypłaty tych świadczeń ograniczają się do sporządzenia stosownej informacji rocznej – PIT-8C.
Jedynie w przypadku, gdy Spółka nie posiada żadnych wymaganych danych identyfikacyjnych do sporządzenia tej informacji, takich jak aktualny adres zamieszkania podatnika, NIP lub PESEL, i mimo podjęcia wszelkich wysiłków w celu ich ustalenia nie jest ich w stanie ustalić, to obowiązku tego nie będzie w stanie wypełnić.
W związku z tym tut. Organ uznał stanowisko Wnioskodawcy za nieprawidłowe, bowiem wbrew twierdzeniu Spółki jest ona zobowiązana do wystawienia informacji PIT-8C. Jednakże z obowiązku tego, jak wskazano powyżej, Spółka może być zwolniona tylko w wyjątkowych sytuacjach braku możliwości ustalenia danych niezbędnych do jej prawidłowego wypełnienia. W rzeczywistości może dotyczyć to wyłącznie osób, którym Spółka nie przekazała środków pieniężnych z tytułu wykupu. Wypłacając należne kwoty Wnioskodawca musi bowiem dysponować danymi osobowymi beneficjenta, a tym samym jest w stanie ustalić pozostałe dane niezbędne do wywiązywania się z obowiązków płatnika.”
Interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 28.02.2011 r., nr IBPBII/2/415-1275/10/AK:
„Ponadto zauważyć należy, że z obowiązku tego Spółka nie może zostać zwolniona z uwagi na fakt, że nie posiada informacji o wysokości kosztów uzyskania przychodu poniesionych przez akcjonariuszy mniejszościowych na nabycie/objęcie akcji. W przypadku gdy Spółka nie posiada informacji o kosztach uzyskania przychodu, dochodem podlegającym opodatkowaniu jest kwota przychodu należnego z tytułu odpłatnego zbycia – przymusowego wykupu – akcji. Natomiast obowiązek wykazania faktycznych kosztów uzyskania przychodów związanych z uzyskanym przychodem ze zbycia akcji obciąża podatnika. Podatnik, składając zeznanie PIT-38, winien zweryfikować i uzupełnić dane zawarte w informacji PIT-8C, w szczególności w kwestii poniesionych i właściwie udokumentowanych kosztów uzyskania przychodów. Podatek od dochodów kapitałowych ustalany jest bowiem przez podatnika w drodze samoobliczenia. W tym przypadku obowiązki podmiotów pośredniczących przy transakcji przymusowego wykupu ograniczają się jedynie do sporządzenia stosownej informacji rocznej – PIT-8C w celu umożliwienia podatnikowi wypełnienie tego obowiązku.
Zatem jeśli Spółka będzie w kontakcie z akcjonariuszem mniejszościowym, którego akcje będą podlegać przymusowemu wykupowi, to powinna pozyskać od niego dane, które są jej potrzebne w celu wypełnienia formularza PIT-8C i wywiązać się z obowiązku jego sporządzenia i przesłania podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu. Skoro więc Spółka będzie umiała zidentyfikować podatnika, którego akcje podlegają przymusowemu wykupowi ale nie będzie posiadała wyłącznie nr NIP czy PESEL, to nie wyłącza jej to z obowiązku sporządzenia informacji PIT-8C, ponieważ powinna dane takie pozyskać od podatników.
Jedynie w przypadku, gdy Spółka mimo podjęcia wszelkich wysiłków nie będzie posiadała wymaganych danych do sporządzenia tej informacji, takich jak aktualny adres zamieszkania podatnika a tym samym nie będzie w stanie ustalić nr NIP i PESEL akcjonariuszy mniejszościowych, to z obowiązku tego może być zwolniona.
W związku z tym tut. Organ uznał stanowisko Spółki za nieprawidłowe, bowiem wbrew twierdzeniu Spółki jest ona zobowiązana do wystawienia informacji PIT-8C. Jednakże z obowiązku tego, jak wskazano powyżej, Spółka może być zwolniona tylko w wyjątkowych sytuacjach rzeczywistego braku możliwości ustalenia danych niezbędnych do jej prawidłowego wypełnienia.”
Jak wynika z powyższych interpretacji, spółka przy wykupie przymusowym ma obowiązek wystawić informację PIT-8C. Z obowiązku tego może być zwolniona tylko w przypadku, gdy nie może pozyskać danych osobowych akcjonariusza, jednak zakładam, że z taką sytuacją nie mamy do czynienia w Pani przypadku.
Nie spotkałem się z taką interpretacją, która stwierdzałaby, że spółka nie ma obowiązku wystawienia PIT-8C. Mogę przywołać kilka kolejnych, gdzie organy podatkowe jasno wskazują, że taką informację podatnik powinien od spółki otrzymać.
Niestety, sam fakt braku informacji PIT-8C nie zwalnia Pani jako podatnika z rozliczenia podatku od zysków kapitałowych w postaci odpłatnego zbycia akcji. Nawet pomimo braku tego dokumentu musi Pani rozliczyć podatek i złożyć zeznanie PIT-38 w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. W takiej sytuacji podatek rozlicza Pani w oparciu o posiadane dane oraz dokumenty potwierdzające poniesiony koszt zakupu oraz otrzymane wynagrodzenie z tytułu wykupu akcji. Nie zmienia to jednak faktu, że w świetle interpretacji organów podatkowych spółka ma obowiązek wystawienia PIT-8C, a za naruszenie tego obowiązku grozi jej sankcja z Kodeksu karnego skarbowego.
Reasumując: nawet jeśli nie otrzymała Pani od spółki PIT-8C i tak jest Pani obowiązana odprowadzić 19% podatek od dochodu, czyli kwotę uzyskaną ze sprzedaży pomniejszoną o koszt zakupu.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marcin Sądej
Prawnik, absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, ukończone studia podyplomowe z zakresu Przeciwdziałania Przestępczości Gospodarczej i Skarbowej oraz z zakresu Rachunkowości i Rewizji Finansowej. Współpracuje z kancelariami doradców podatkowych oraz biurami rachunkowymi. Na co dzień zajmuje się obsługą prawną spółek handlowych. Publikuje artykuły o tematyce podatkowej. Udziela porad z zakresu prawa podatkowego, handlowego oraz cywilnego.
Zapytaj prawnika
