• Data: 2023-08-02 • Autor: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Prowadzę likwidację spółdzielni (do czasu likwidacji byłem jej prezesem). Spółdzielnia działała od 2002 do tego roku i obsługiwała wspólnoty mieszkaniowe. Roczne dochody brutto oscylowały w granicach 80 tys. zł. To było prawie jak wolontariat. W trakcie ogłaszania likwidacji w KRS na moje nazwisko, ale na nieaktualny adres spółdzielni, Krajowa Rada Spółdzielcza przesłała pismo listem zwykłym, w którym przypomina o uiszczeniu należnych składek oraz o przeprowadzeniu lustracji. Adres do korespondencji ze mną wskazałem w piśmie dotyczącym ogłoszenia i jest on inny. Pismo przekazał mi znajomy, który znalazł je pod drzwiami biura. Spółdzielnia istnieje już tylko na papierze. Wszelkie umowy zostały rozwiązane. Na chwilę obecną bilans wynosi zero. Nie wiem, jak w tej sytuacji postąpić. Spółdzielnia nie była nigdzie zrzeszona i dlatego nie płaciła żadnych składek. Czy był taki obowiązek? Czy powinienem dokończyć likwidację, ryzykując koszty lustracji co najmniej za 10 lat, a nawet nie wiem, o jakie kwoty chodzi? Czy może lepiej złożyć wniosek o upadłość spółdzielni? Rada spółdzielcza niestety nie pomaga. Chciałbym zakończyć już całą sprawę, ale nie wiem jak, proszę o poradę.
Na wstępie wskazuję, że spółdzielnie mogą przystępować do związków rewizyjnych. Należy zaznaczyć, że zarówno tworzenie, jak i przystępowanie do związków rewizyjnych opiera się na zasadzie dobrowolności. Natomiast spółdzielnie niezrzeszone w związku rewizyjnym mogą zlecić odpłatnie przeprowadzenie lustracji dowolnie wybranemu związkowi rewizyjnemu – zgodnie z art. 91 § 3 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (dalej w skrócie „Prawo spółdzielcze”).
W myśl art. 91 § 1 Prawa spółdzielczego każda spółdzielnia obowiązana jest przynajmniej raz na trzy lata, a w okresie pozostawania w stanie likwidacji corocznie, poddać się lustracyjnemu badaniu legalności, gospodarności i rzetelności całości jej działania. Lustracja obejmuje okres od poprzedniej lustracji.
Następnie zgodnie z art. 28 Prawa spółdzielczego w razie otwarcia likwidacji w ciągu sześciu miesięcy lub wszczęcia postępowania upadłościowego w ciągu roku od dnia, w którym członek przestał należeć do spółdzielni, obowiązany jest on wobec spółdzielni do uczestniczenia w pokrywaniu jej strat tak, jak gdyby był nadal członkiem.
Natomiast zgodnie z art. 118 § 1 Prawa spółdzielczego – likwidatorami spółdzielni mogą być członkowie ostatniego zarządu lub osoby wybrane przez walne zgromadzenie, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Zaś w myśl art. 119 § 1 Prawa spółdzielczego – do likwidatora stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zarządu spółdzielni i członków zarządu, jeżeli przepisy o likwidacji nie stanowią inaczej.
Z uwagi na postawienie spółdzielni w stan likwidacji lustracja jest wymagana corocznie. Jej nieprzeprowadzenie może stanowić zarzut niedopełnienia obowiązków likwidatora spółdzielni. Nadto jeżeli spółdzielnia mieszkaniowa nie podda się badaniu lustracyjnemu, Krajowa Rada Spółdzielcza (z uwagi na niezrzeszenie się spółdzielni w związku) przeprowadza z własnej inicjatywy badanie lustracyjne działalności spółdzielni na jej koszt. Nigdzie w przepisach nie ma obowiązku przeprowadzenia zaległych lustracji.
Jednakże w Pana sytuacji obawiałabym się bardziej odpowiedzialności karnej z tego tytułu. Bowiem zgodnie z art. 267c pkt 1 Prawa spółdzielczego – kto, będąc członkiem organu spółdzielni albo likwidatorem, wbrew przepisom ustawy nie poddaje spółdzielni lustracji, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
Jednocześnie zaznaczam, że czym innym jest postawienie spółdzielni w stan likwidacji, a czym innym jeszcze ogłoszenie jej upadłości. Zgodnie z art. 130 § 1 Prawa spółdzielczego – ogłoszenie upadłości spółdzielni następuje w razie jej niewypłacalności. Zaś z opisu sytuacji wynika, że bilans jest zerowy. Należy tu mieć na uwadze, że: „Podstawę ogłoszenia upadłości spółdzielni – także mieszkaniowej – może stanowić zarówno nadwyżka pasywów nad aktywami (art. 1 § 2 Prawa upadłościowego w zw. z art. 130 i nast. Prawa spółdzielczego), jak i fakt trwałego zaprzestania płacenia długów (art. 1 § 1 w zw. z art. 2 Prawa upadłościowego).” (Uchwała SN z dnia 4 grudnia 1998 r., sygn. akt III CKN 398/98). Sama likwidacja spółdzielni generuje również wydatki (w tym m.in. koszt wynagrodzenia likwidatora). Kwestia zgłoszenia upadłości jest również ważnym zagadnieniem, które trzeba przeanalizować pod względem finansowym z uwagi na fakt, że niezgłoszenie wniosku o upadłość w przypadku istnienia przesłanek ku temu także obwarowane jest karą. Bowiem w myśl art. 267b Prawa spółdzielczego – kto, będąc członkiem zarządu spółdzielni albo likwidatorem, nie zgłasza wniosku o upadłość spółdzielni pomimo powstania warunków uzasadniających upadłość spółdzielni, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Podsumowując, w mojej ocenie najmniejszym problemem byłoby poniesienie ewentualnych kosztów dokonania określonych czynności, choć i tak głównie koszty likwidacji ponoszone są z majątku spółdzielni. Nadto do członków spółdzielni nie mają zastosowania zasady odpowiedzialności dotyczące członków organów spółek prawa handlowego. Bardziej niebezpieczne jest poniesienie odpowiedzialności karnej za niedopełnienie określonych obowiązków.
Zatem w pierwszej kolejności należy załatwić temat lustracji i poddać spółdzielnię badaniu lustracyjnemu, a następnie szczegółowo przeanalizować, czy nie zachodzą podstawy złożenia wniosku o upadłość i jeżeli by okazało się, że zachodzą, to należy wówczas złożyć wniosek o upadłość spółdzielni.
Co do pytania o składki: z uwagi na fakt, że wydatki Krajowej Rady Spółdzielczej pokrywa się m.in. ze składek organizacji spółdzielczych według zasad określonych przez Kongres, fakt niezrzeszenia się spółdzielni w takim związku (tj. organizacji spółdzielczej) powoduje obecnie brak obowiązku uiszczania takich składek przez daną spółdzielnię.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ukończyła aplikację radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie. Doświadczenie zawodowe zdobywała współpracując z kancelariami prawnymi. Specjalizuje się głównie w prawie gospodarczym, prawie pracy, prawie zamówień publicznych, a także w prawie konsumenckim i prawie administracyjnym. Obecnie prowadzi własną kancelarię radcowską oraz obsługuje spółki i instytucje państwowe.
Zapytaj prawnika
