• Autor: Michał Kowalski
Powstała spółka cywilna dwóch wspólników z udziałami po 50%. Jeden ze wspólników – osoba A – prowadzi działalność gospodarczą w formie samodzielnego przedsiębiorstwa oraz dodatkowo jako wspólnik w tej dwuosobowej spółce cywilnej wraz z osobą B. Osoba A w ramach jednoosobowej firmy ma 2 samochody, które są ujęte w ewidencji środków trwałych i amortyzowane. Zamiarem osoby A oraz osoby B jest przeniesienie tych samochodów do spółki cywilnej. Warunkiem takiej operacji jest to, by udziały wspólników w zyskach i stratach pozostały takie jak dotychczas wskazane w umowie spółki – czyli po 50%. Osoba A wraz z zamiarem przeniesienia samochodów do spółki cywilnej zamierza zlikwidować swoją jednoosobową działalność gospodarczą i dalej działać tylko jako wspólnik w spółce cywilnej. Jaka powinna być procedura takiego działania, aby była korzystna podatkowo?
Stosownie do Kodeksu cywilnego (K.c.):
„Art. 861. § 1. Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług.
§ 2. Domniemywa się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość.”
Ponieważ mamy do czynienia z domniemaniem, może ono być obalone przez działania faktyczne – wspólnicy wniosą wkłady o nierównej wartości i nie będzie to kwestionowane. Generalną zasadą jest, że w spółce cywilnej każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Jednakże w umowie spółki można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach. A ustalony w umowie stosunek udziału wspólnika w zyskach odnosi się w razie wątpliwości także do udziału w stratach.
Spółka cywilna to nie spółka z o.o., gdzie wartość wkładu ma przełożenie na liczbę udziałów. W spółce cywilnej, przy braku zapisów w umowie co do udziału w zyskach – co do zasady udziały te są równe. Tak więc jest to idealna zasada dla opisanej sytuacji. Wniesienie przez osobą A swoich samochodów do spółki cywilnej nie oznacza obowiązku zmiany umowy spółki w zakresie ustalenia udziału w zyskach i stratach; a na pewno nie oznacza, że z mocy prawa wspólnik, który wniósł wkład o większej wartości ma większy udział w zyskach. Tak więc jest to możliwe bez zmiany dotychczasowego udziału każdego wspólnika w zyskach.
Zobacz też: Wycofanie samochodu ze spółki jawnej
Wspólnik spółki cywilnej jest odrębnym podmiotem od spółki cywilnej. Tak samo osoba A jako przedsiębiorca jest czymś innym niż spółka cywilna, w której jest wspólnikiem. Osoba A może jako samodzielny przedsiębiorca sprzedać owe 2 samochody spółce cywilnej. Oznacza to po jej stronie przychód do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz ewentualny podatek VAT. Pieniądze ze sprzedaży powiększą przychody z działalności gospodarczej. Jednocześnie po stronie spółki cywilnej wydatek ten będzie stanowił wartość początkową podlegającą amortyzacji w spółce. Ponieważ samochody stanowiły majątek firmowy, to ich sprzedaż będzie opodatkowana VAT lub zwolniona od VAT. A to oznacza, że nie ma podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC).
Osoba A może też wycofać te samochody ze swojej własnej działalności, przekazując je na własne potrzeby, a następnie udostępnić nieodpłatnie spółce. Stosownie do art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – przez dostawę towarów rozumie się również przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa na cele inne niż związane z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem, w szczególności:
1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2) wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
To powoduje, że w przypadku przekazania samochodu na własne potrzeby może powstać obowiązek podatkowy w zakresie VAT, oczywiście o ile nie będzie miało zastosowania zwolnienie przedmiotowe lub podmiotowe. Wycofanie samochodu z działalności w celu przekazania go do celów prywatnych podatnika jest czynnością opodatkowaną, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT od nabycia tego pojazdu, w całości lub w części, albo części składowych do niego.
Przekazanie owych samochodów na własne potrzeby nie wywołuje natomiast skutków w zakresie podatku dochodowego dla osoby A. Odpłatne zbycie tych samochodów będzie jednak podlegać opodatkowaniu, jeżeli między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności i dniem ich odpłatnego zbycia, nie upłynęło 6 lat.
Samochody przekazane na własne potrzeby mogą być wykorzystywane dla potrzeb spółki cywilnej. Na skutek użyczenia nie dochodzi do przeniesienia własności auta. Pozostali wspólnicy nie będą mogli amortyzować tego pojazdu, co potwierdził NSA w uchwale z 5 listopada 2001 r. (FPS 6/01). Ponieważ samochody byłyby własnością tylko jednego wspólnika, powstaje kwestia skutków nieodpłatnego używania rzeczy jednego wspólnika przez pozostałych wspólników.
Przepisy Kodeksu cywilnego dopuszczają możliwość wniesienia prawa nieodpłatnego używania rzeczy (nieruchomości, środków transportu, maszyn i in.) jako wkładu do spółki cywilnej. Środek transportu, nieruchomość, maszyna mogą być wniesione do spółki na własność albo do używania.
Gdy własność urządzenia zostanie wniesiona do spółki jako wkład niepieniężny, wówczas prawo własności, na zasadzie współwłasności łącznej, zostaje przeniesione na wszystkich wspólników i spółka (wspólnicy) może zaliczać do kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne naliczane od tego urządzenia – pod warunkiem jego wykorzystywania w celu osiągnięcia przychodów.
Niezależnie od tego, na podstawie umowy użyczenia wspólnik spółki cywilnej może przekazać spółce do bezpłatnego używania określoną rzecz, nie wnosząc je aportem do spółki ani nie wnosząc do spółki prawa jej bezpłatnego użytkowania. Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Biorący rzecz do używania ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej. Po zakończeniu użyczenia biorący obowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie niepogorszonym. Biorący nie ponosi jednak odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania.
Na podstawie umowy użyczenia w spółce cywilnej może być wykorzystywany majątek odrębny wspólników.
Spółka (wspólnicy) jako użytkownik użyczonej rzeczy może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów zwykłe koszty związane z jej utrzymaniem, czyli koszty eksploatacyjne (zakup paliwa, energii, gazu itp.), oraz wydatki związane z utrzymaniem rzeczy w stanie niepogorszonym (drobne remonty, naprawy, konserwacja). Inne opłaty, jak np. koszty ubezpieczenia, mogą zostać zaliczone przez spółkę (wspólników) do kosztów uzyskania przychodów, pod warunkiem że na mocy zawartej umowy użyczenia spółka zostanie zobowiązana do ponoszenia tych wydatków.
Wydatki wskazane wyżej podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów na ogólnych zasadach, tj. pod warunkiem że zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodu i nie są wymienione w art. 23 ustawy o PIT jako wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów.
Na gruncie ustawy o PIT podatnikiem jest każdy ze wspólników, a przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną – zgodnie z art. 8 ust. 1 tej ustawy – u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku. Za przedsiębiorców uznaje się wspólników spółki cywilnej. Skutki podatkowe użyczenia przez wspólnika spółce cywilnej nieruchomości należy rozpatrywać osobno u każdego ze wspólników. Według ustawy o PIT:
„Art. 11. 2. Wartość pieniężną świadczeń w naturze, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 2-2c, określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.
2a. Wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:
1) jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców;
2) jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu;
3) jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku – według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;
4) w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
2b. Jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem podatnika jest różnica pomiędzy wartością tych świadczeń, ustaloną według zasad określonych w ust. 2 lub 2a, a odpłatnością ponoszoną przez podatnika.”
Obowiązek ustalenia przychodu z powyższego tytułu nie dotyczy przedsiębiorców, którzy zawarli umowę nieodpłatnego korzystania z nieruchomości z osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w podatku od spadków i darowizn (np. małżonką, synem) – art. 21.1. ustawy o PIT: wolne od podatku dochodowego jest: wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, z zastrzeżeniem ust. 20.
Obowiązek podatkowy nie wystąpi po stronie świadczącego wspólnika (osoby A), ponieważ w takim przypadku nie można mówić o uzyskaniu przez wspólnika przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia, gdyż spółka nie jest podatnikiem podatku dochodowego, a wspólnik w sensie podatkowym świadczyłby samemu sobie. W związku z powyższym nie ustala się przychodu ani po stronie wspólników, ani spółki.
Zgodnie z pismem Ministerstwa Finansów (nr PB/AK-031-23/02) w części aktualnym chociaż z 2002 r.: „(...) jeżeli wspólnik spółki osobowej wykonuje świadczenia na rzecz tej spółki, to z podatkowego punktu widzenia jest to świadczenie »dla siebie samego« w takim zakresie, w jakim »przychody i koszty spółki osobowej« stanowią jego przychody i jego koszty. Jeżeli (...) wspomniane świadczenia są nieodpłatne, u tego wspólnika nie wystąpi ani przychód, ani koszt. Jednocześnie, w takim przypadku, nie będzie można mówić o uzyskaniu ani przez spółkę osobową, ani przez tego wspólnika przychodu »z tytułu otrzymanych nieodpłatnych świadczeń«, bowiem spółka nie jest podatnikiem podatku dochodowego, a wspólnik – w sensie podatkowym – »świadczył samemu sobie«”.
Gdy wspólnik nieodpłatnie udostępni spółce jakiś składnik swego majątku, to nie będzie on obowiązany do ustalenia dla celów podatkowych przychodu z tego tytułu, natomiast przychód taki (ustalany proporcjonalnie do wynikającego z umowy spółki udziału w zysku) wystąpi u pozostałych wspólników spółki.
Przy spółce cywilnej oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania traktowane jest jak zmiana umowy spółki. Konieczne jest ustalenie i odprowadzenie podatku PCC od wartości owego nieodpłatnego użytkowania.
Same samochody mogą być także wniesione do spółki w formie aportu – czynność ta będzie podlegać opodatkowaniu VAT. Wniesienie aportu do spółki osobowej, niezależnie od zastosowanego przez podatnika sposobu rozliczenia, wiązać się będzie z ryzykiem podatkowym. Ryzyko to może dotyczyć nie tylko wspólnika wnoszącego aport, ale również spółki, która nie będzie mieć pewności, czy organy podatkowe nie zakwestionują jej prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury otrzymanej od wspólnika w związku z wniesieniem aportu.
W przypadku wniesienia aportem środków trwałych, dotychczas wykorzystywanych w prowadzonej działalności gospodarczej, do spółki cywilnej – skutki podatkowe dla osoby A (wnoszącej) nie wystąpią w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. W myśl art. 21 ust. 1 pkt 50b cyt. ustawy – wolne od podatku dochodowego są przychody z tytułu przeniesienia własności składników majątku będących przedmiotem wkładu niepieniężnego (aportu) wnoszonych do spółki niebędącej osobą prawną, w tym wnoszonych do takiej spółki składników majątku otrzymanych przez podatnika w następstwie likwidacji spółki niebędącej osobą prawną bądź wystąpienia z takiej spółki. Cytuję:
Art. 21. 1. Wolne od podatku dochodowego są: (...)
50b) przychody z tytułu przeniesienia własności składników majątku będących przedmiotem wkładu niepieniężnego (aportu) wnoszonych do spółki niebędącej osobą prawną, w tym wnoszonych do takiej spółki składników majątku otrzymanych przez podatnika w następstwie likwidacji spółki niebędącej osobą prawną bądź wystąpienia z takiej spółki; (…).”
Wniesienie wkładu niepieniężnego w postaci składników majątku (nieruchomość) do spółki komandytowej nie powoduje przyrostu majątkowego po stronie wnoszącej go osoby. W zamian za wniesiony aport osoba fizyczna otrzymuje bowiem jedynie uprawnienia do udziału w zyskach i stratach spółki oraz prawa związane z prowadzeniem spółki i wpływaniem na jej działalność.
Ponieważ osoba A zamierza zakończyć swoją działalność jednoosobową, można rozważyć wniesienie przedsiębiorstwa swojej firmy w całości do spółki cywilnej – będzie to tzw. aport przedsiębiorstwa do spółki. Jest to dobre rozwiązanie ze względu na nieskomplikowaną formę oraz skutki podatkowe.
Przy obu tego typu operacjach występują obciążenia podatkowe. Przy wniesieniu wkładu (w formie wniesienia przedsiębiorstwa w całości lub w części, czyli w przypadku aportu przedsiębiorstwa do spółki) wystąpi podatek od czynności cywilnoprawnych, zwiększy się bowiem wysokość kapitału spółki cywilnej. Według ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:
„Art. 1. 1. Podatkowi podlegają:
1) następujące czynności cywilnoprawne: (…)
k) umowy spółki;
2) zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4.”
Według art. 3 ww. ustawy w przypadku umowy spółki za zmianę umowy uważa się:
Wysokość podatku wynosi 0,5% od wartości wkładu, jaki będzie wnosiła osoba A do spółki cywilnej (de facto wartości przedsiębiorstwa). W ciągu 14 dni od zmiany umowy spółki związanej z wniesieniem wkładu na kapitał osobowy trzeba złożyć odpowiedni druk do US oraz uiścić podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC).
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy).
Zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT – przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.
Pojęcie „transakcji zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do terminu „dostawy towarów”, w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. zbycie obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego (aport przedsiębiorstwa do spółki). Zbycie przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów, a więc może nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej.
Przepisy ustawy nie definiują terminu „przedsiębiorstwo”. Z tej przyczyny w celu określenia zakresu pojęcia „przedsiębiorstwo” wykorzystuje się regulację zawartą w art. 55 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.
Zatem stwierdzić należy, że nie podlegają opodatkowaniu transakcje zbycia przedsiębiorstwa, w tym np. sprzedaż, darowizna czy wniesienie go aportem.
Wniesienie do spółki cywilnej wkładu w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części (aport przedsiębiorstwa do spółki) w zamian za udziały w tej spółce stanowi odpłatne zbycie tego przedsiębiorstwa i spowoduje po stronie wnoszącego powstanie przychodu, jednakże przychód ten jest zwolniony od opodatkowania podatkiem dochodowym.
Zgodnie z art. 860 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny – przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług, przy czym domniemywa się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość (art. 861 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego). Wniesiony wkład może być pieniężny lub niepieniężny. Z chwilą przeniesienia własności rzeczy na wspólników staje się ona majątkiem wspólnym wszystkich wspólników.
Katalog elementów przedsiębiorstwa, ujęty w art. 551 K.c., nie ma charakteru zamkniętego, o czym świadczy użyte w nim sformułowanie „w szczególności”. Zgodnie zaś z art. 552 K.c. – czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.
Przedsiębiorstwo – dla celów prawa podatkowego – to ogół praw podmiotowych, stosunków faktycznych (zakres i walory dostawców i klientów, czyli odbiorców, opinia o przedsiębiorstwie, czyli jego renoma, lokalizacja, stopień ściągalności jego wierzytelności itd.) oraz różnych innych wartości (np. systemu organizacyjnego, doświadczeń w zakresie działalności przedsiębiorstwa, jakości znanej i stosowanej technologii itd.), jakie prowadzący przedsiębiorstwo (jego właściciel) sam lub ze współpracującymi osobami wiąże w zorganizowany zespół majątkowy. Należy jednak wyraźnie zaznaczyć, iż definitywnej oceny przedmiotu czynności prawnej dokonuje sam podatnik.
Stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – źródłem przychodów jest pozarolnicza działalność gospodarcza. Zasady ustalania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej zostały określone w art. 14 tej ustawy, który w ust. 1 stanowi, że za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Dalej zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 1 – przychodem z działalności gospodarczej są również przychody z odpłatnego zbycia wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą oraz przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej składników majątku będących:
Sprzedaż składnika mienia (samochody) wykorzystywanego w działalności gospodarczej również stanowi przychód z tytułu działalności gospodarczej na podstawie ogólnej zasady wyrażonej w art. 14 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przez pojęcie odpłatnego zbycia należy rozumieć każdą formę przeniesienia własności za wynagrodzeniem. Wniesienie zatem przedsiębiorstwa albo jego części do spółki niebędącej osobą prawną powoduje:
W związku z powyższym wniesienie do spółki niebędącej osobą prawną wkładu w postaci przedsiębiorstwa (aport przedsiębiorstwa do spółki) w zamian za udział w zyskach spółki stanowi odpłatne zbycie. Za spółkę niebędącą osobą prawną uznaje się – zgodnie z treścią art. 5a pkt 24 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – spółkę niebędącą podatnikiem podatku dochodowego. Zatem spółką niebędącą osobą prawną jest także spółka cywilna.
Natomiast w myśl art. 21 ust. 1 pkt 50b cyt. ustawy – wolne od podatku dochodowego są przychody z tytułu przeniesienia własności składników majątku będących przedmiotem wkładu niepieniężnego (aportu przedsiębiorstwa do spółki) wnoszonych do spółki niebędącej osobą prawną, w tym wnoszonych do takiej spółki składników majątku otrzymanych przez podatnika w następstwie likwidacji spółki niebędącej osobą prawną bądź wystąpienia z takiej spółki.
W świetle powyższego po stronie osoby A powstanie przychód z tytułu wniesienia aportu przedsiębiorstwa do spółki cywilnej, ale będzie on zwolniony z podatku dochodowego. Ponieważ podatek dochodowy w spółce cywilnej płacą wspólnicy, a nie spółka, operacja ta będzie dla spółki obojętna pod tym względem. Także dotychczasowi wspólnicy nie osiągną żadnego przychodu do opodatkowania podatkiem dochodowym po wniesieniu przez osobę A aportu przedsiębiorstwa do spółki. Wchodząc do spółki cywilnej osoba A nie powinna przed tym faktem likwidować swojej działalności, a dopiero po wniesieniu przedsiębiorstwa aportem. Towar, sprzęt, wyposażenie, środki trwałe jako składniki przedsiębiorstwa wchodzą w jego skład i z chwilą wniesienia aportu przedsiębiorstwa do spółki cywilnej staną się współwłasnością jej wspólników.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Michał Kowalski
Radca prawny, ukończył aplikację radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Kielcach. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Specjalizuje się w prawie oświatowym, prawie pracy i ubezpieczeń społecznych. Prowadzi własną kancelarię, a w zakresie swojej praktyki zawodowej świadczy usługi w szczególności dla nauczycieli i szkół, ale także dla innych grup pracowników i pracodawców. Z powodzeniem udziela pomocy prawnej w systemie elektronicznym.
Autor licznych publikacji z zakresu prawa oświatowego. Prowadzi również szkolenia dla nauczycieli i pracowników.
Zapytaj prawnika
