• Autor: Bogusław Nowakowski
Mamy zamiar we troje założyć i prowadzić przedszkole, które będzie miało siedzibę w lokalu, którego jesteśmy wspólnie właścicielami. Niewątpliwie przedszkole będzie dostawać dotację, którą można użyć na wydatki bieżące. Gdybyśmy lokal na przedszkole wynajmowali od osób trzecich, naszym obciążeniem byłby czynsz najmu i moglibyśmy go pokrywać z dotacji. Lokal jednak jest nasz, a chcielibyśmy móc wydać dotację niejako na czynsz za użytkowanie naszego lokalu. Czy jest jakiś sposób, aby to było możliwe i zgodne z prawem? Czy jest na przykład dozwolone, aby podpisać umowę najmu jako przedszkole z osobą, której powierzymy zarząd (administrację) lokalem i jej płacić czynsz najmu? Rozważaliśmy także darowiznę nieruchomości członkom rodziny i wynajem od nich. Jakie są potencjalne rozwiązania?
Oczywistym jest, że organ prowadzący przedszkole zapewnia warunki lokalowe, ale nie oznacza to, że w przypadku, gdy lokal stanowi własność organu to z otrzymanej dotacji możliwe jest pookrywanie kosztu w postaci czynszu najmu. Doszłoby bowiem do zawarcia umowy: „sam ze sobą” – z jednej strony byłyby 3 osoby jako organ prowadzący przedszkole, a z drugiej strony te same 3 osoby jako współwłaściciele lokalu, w jakim funkcjonuje przedszkole.
Do wydatków bieżących, które mogą zostać pokryte z dotacji, zalicza się m.in.: opłaty za czynsz.
„Przez wykorzystanie dotacji rozumieć należy w szczególności zapłatę za zadania, na które dotacja została udzielona, albo, w przypadku gdy odrębne przepisy stanowią o sposobie udzielenia i rozliczenia dotacji, wykorzystanie następuje przez realizację celów wskazanych w tych przepisach.
Zobacz też: Jak założyć przedszkole
Dokonując interpretacji pojęcia wykorzystania dotacji niezgodnie z przeznaczeniem, wskazać należy, że pojęcie to rozumiane winno być wąsko. Polega w szczególności na zapłacie ze środków pochodzących z dotacji za inne zadania niż te, na które dotacja została udzielona. Analizując przeznaczenie wykorzystanej przez skarżącą dotacji należy zauważyć, że z uwagi na to, iż ustawa o systemie oświaty nie zawiera odrębnej definicji określenia wydatków bieżących, dlatego należy przyjąć, że zakres tego pojęcia określają przepisy ogólne, tj. przepisy ustawy o finansach publicznych. Mając na uwadze treść art. 124 ustawy o finansach publicznych wskazać trzeba, że wydatki bieżące przedszkola obejmują wynagrodzenia i uposażenia osób zatrudnionych w danej jednostce, składki naliczane od tych wynagrodzeń i uposażeń, zakupy towarów i usług, koszty utrzymania oraz inne wydatki związane z funkcjonowaniem tych jednostek oraz realizacją ich statutowych zadań. Z uwagi jednakże na treść art. 90 ust 3d ustawy o systemie oświaty nie wszystkie wydatki bieżące w rozumieniu art. 124 u.f.p. mogą być sfinansowane z dotacji przyznanej przedszkolu.
Ustawa wyraźnie ogranicza możliwość udzielenia dotacji na dofinansowanie przedszkola w zakresie kształcenia, profilaktyki i opieki w tym profilaktyki społecznej. Środki otrzymywane w ramach dotacji mogą być przeznaczane wyłącznie na dofinansowanie zadań przedszkola wymienionych w ustawie o systemie oświaty.
(…) celem dotacji nie jest dofinansowywanie realizacji zadań organu prowadzącego przedszkole (właściciela), lecz dofinansowywanie zadań przedszkola w zakresie wskazanym w art. 90 ust. 3d ustawy o systemie oświaty, tj. wyłącznie na pokrycie wydatków bieżących w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, w tym profilaktyki społecznej przedszkola. Co więcej, zgodnie z art. 90 ust. 2b ustawy o systemie oświaty ostatecznym „beneficjentem” dotacji ma być uczeń (przedszkolak), wobec którego przedszkole realizuje funkcje kształcenia, wychowania i opieki.” [wyrok WSA w Warszawie z dnia 05.08.2014, V SA/Wa 530/140]
Konsekwencją zawarcia umowy najmu z osobami będącymi organem prowadzącym jest powstanie sytuacji, w jakiej osoby te są zarówno dysponentem, jak i właścicielem środków dotacyjnych. Dlatego też wydatek z dotacji na czynsz najmu własnego lokalu uznawany jest za niedokonany, gdyż nie nastąpi przesunięcie masy majątku podmiotu dotacji do innego podmiotu. Powyższa argumentacja jest w ocenie sądów administracyjnych zupełnie wystarczająca dla uznania, że kwota czynszu w takim przypadku nie została wydatkowana.
Jak wynika z rozumowania przeciwnego do wniosku zawartym w przedostatnim wytłuszczonym zdaniu: wydatek z dotacji na czynsz najmu lokalu uznawany będzie za dokonany na bieżące wydatki, gdyż przesunięcie pieniędzy z masy majątku podmiotu dotacji nastąpi do masy majątku innego podmiotu. Innymi słowy: właściciel lokalu, który jest wynajmowany na potrzeby prowadzenia przedszkola przez organ prowadzący, nie może być jednocześnie organem prowadzącym przedszkole (lub być jedną z kilku osób wskazanych jako organ prowadzący przedszkole).
Właścicielem lub współwłaścicielem takiego lokalu może być także małżonek osoby występującej jako organ prowadzący przedszkole – ale nie może między nimi istnieć wspólność majątkowa. Konieczne jest by panował w ich małżeństwie ustrój rozdzielności majątkowej.
Sądy uznają, że zgodnie z art. 31 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy – z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. W myśl art. 31 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do majątku wspólnego należą w szczególności:
1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
W związku z powyższym przychody z najmu od małżonka przy półpełności majątkowej byłyby przychodami wspólnie prowadzonego gospodarstwa domowego. Konsekwencją powyższego byłoby uznanie, że nie nastąpiło przesunięcie masy majątku podmiotu dotacji do innego podmiotu.
Jedynym wyjściem jest doprowadzenie do sytuacji w jakiej:
Ustanowienie osoby zarządzającej lokalem lub nim administrującej nie prowadzi do zmiany jego właściciela, a tylko do ukrycia (niezbyt dobrego) Pana i 2 osób jako współwłaścicieli). A takie działanie to już czyn niedozwolony – wyłudzenie dotacji przez zatajenie prawdy.
Lepszym rozwiązaniem jest darowizna dla członków rodziny. Aby uniknąć podatku od darowizny, należałoby jej dokonać na rzecz: małżonka, dzieci, wnuków, rodziców, dziadków, pasierba, rodzeństwa, ojczyma lub macochy. Przy darowiźnie dla małżonka – UWAGA – konieczne byłoby, gdy panuje ustrój współbytności majątkowej, zniesienie tejże wspólności majątkowej przed dokonaniem darowizny.
Jeżeli udział w lokalu był nabywany po zawarciu małżeństwa, to formalnie stanowi on majątek wspólny [wg K.r.o. – „Art. 31. § 1. Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny)”]. A wtedy oprócz zniesienia wspólności majątkowej konieczne byłoby dokonanie podziału majątku wspólnego w ten sposób, by co najmniej udział w tym lokalu należał tylko do małżonka. Umownie można dokonać podziału tylko części majątku wspólnego (udziału w lokalu). Obie te czynności – zniesienie wspólności majątkowej, jak i podział majątku wspólnego – mogą być dokonane w formie umowy zawartej u notariusza.
Takie działanie powoduje, że zbędna byłaby darowizna dla małżonka.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Bogusław Nowakowski
Radca prawny.
Zapytaj prawnika
