Połączenie dwóch firm w spółkę cywilną

Kto może być wspólnikiem spółki cywilnej?

Na wstępie wyjaśnię teoretycznie, iż spółka cywilna zgodnie z treścią art. 860 Kodeksu cywilnego (dalej – K.c.) jest po prostu umową przedsiębiorców. Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.

Stronami umowy spółki są wspólnicy, przy czym ustawa nie precyzuje wprost, kto może być wspólnikiem spółki cywilnej; z samej jej istoty wynika tylko to, że wspólników powinno być co najmniej dwóch. Liczba wspólników jest przy tym dowolna, nie podlega żadnym ograniczeniom; w Państwa przypadku zatem może to być zarówno dwóch, jak i trzech wspólników na samym początku.

Jak wspomniałam, prawo nie precyzuje wprost, kto może być wspólnikiem, ale z uwagi na bogaty dorobek nauki prawa nie ma wątpliwości, iż wspólnikiem może być każdy podmiot prawa, a więc osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, o której mowa w art. 331 K.c. (np. spółka jawna, komandytowa, komandytowo-akcyjna) – tak: E. Gniewek, Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2006, s. 1297; A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2009, s. 227; B. Łubkowski, Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, Warszawa 1972, s. 1694; przeciwko uczestnictwu spółki jawnej w spółce cywilnej w poprzednim stanie prawnym opowiadał się S. Grzybowski – System prawa cywilnego, t. III, cz. 2, s. 801; obecnie zaś – K. Pietrzykowski, Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, 2004, s. 553; G. Bieniek, Komentarz do Kodeksu cywilnego, t. II, 2006, s. 680 – wskazują wyłącznie na osoby fizyczne i prawne.

Zobacz też: Czy pod jednym adresem mogą być zarejestrowane dwie firmy

Tworzenie spółek cywilnych

Za możliwością tworzenia spółek cywilnych przez spółki jawne i spółki z o.o. w organizacji opowiada się m.in prof. A. Kidyba (Prawo handlowe, Warszawa 2005, s. 194; M. Podleś, L. Siwik, Spółka cywilna w obrocie gospodarczym, Warszawa 2009, s. 24).

Wspólnikiem spółki nie może być natomiast struktura niemająca zdolności prawnej, w szczególności inna spółka cywilna czy stowarzyszenie zwykłe.

Z Państwa informacji wynika, że spółka będzie tworzona przez same osoby fizyczne, tyle że co najmniej dwie z nich prowadzą już działalność gospodarczą. Dodam, że zgodnie z ustawą o działalności gospodarczej za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej, siłą rzeczy więc każdy ze wspólników winien mieć zarejestrowaną działalność gospodarczą w organie gminy (zgodnie bowiem z art. 14 ust. 1 tejże ustawy przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym). Jeżeli zatem zdecydują się Państwo na utworzenie spółki złożonej z trzech wspólników, to druga siostra powinna zarejestrować działalność gospodarczą.

Zawarcie umowy spółki cywilnej

W pierwszej kolejności zatem należy zawrzeć umowę spółki cywilnej, która co do zasady (art. 860 § 2 K.c.) ma formę pisemną, ale jeśli wkładem do spółki będzie nieruchomość, powinna mieć formę aktu notarialnego – jest to stanowisko utrwalone w orzecznictwie sądowych, czego przykładem może być choćby poniższe orzeczenie Sądu Najwyższego z 14 listopada 2012 r. (sygn. akt II CSK 182/12), zgodnie z którym wniesienie nieruchomości do majątku spółki cywilnej może nastąpić tylko w formie aktu notarialnego.

Wniesienie wkładu do spółki cywilnej

Następnym krokiem jest wniesienie wkładów do spółki cywilnej określonych w umowie tej spółki. Może to być przedsiębiorstwo, o czym Państwo wspomina. Tu zaznaczę, że w kwestiach podatkowych w przypadku wniesienia aportem przedsiębiorstwa do spółki cywilnej przychód co prawda wystąpi w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, ale pozostanie on zwolniony z podatku po stronie wspólnika. Zwolnieniu podlegają przychody z tytułu przeniesienia własności składników majątku będących przedmiotem wkładu niepieniężnego wnoszonych do spółki niebędącej osobą prawną, w tym wnoszonych do takiej spółki składników majątku otrzymanych przez podatnika w następstwie likwidacji spółki niebędącej osobą prawną bądź wystąpienia z takiej spółki. Nie będzie zatem trzeba płacić podatku dochodowego z tytułu wniesienia majątku (tak np. wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi 2 stycznia 2012 r. – sygn. akt IPTPB2/415-580/11-4/JR).

Jak zwykle jednak istnieją różne stanowiska, także zatem przychód w takim wypadku w ogóle nie ma miejsca (por. interpretację Ministra Finansów z 26 kwietnia 2012 r. – sygn. akt DD9/033/163/KZU/2012/PK-594). W każdym razie wspólnicy nie będą musieli płacić podatku dochodowego od aportu.

Zawarcie umowy spółki cywilnej a podatek od czynności cywilnoprawnych

Niestety w ciągu 14 dni od zawarcia umowy spółki cywilnej należy dokonać formalności związanych z podatkiem od czynności cywilnoprawnych, tj. złożyć deklarację PCC i opłacić podatek wynoszący 0,5% od wysokości wkładów – w tym wypadku jego kwota zależy od tego, jakie wartości podają Państwo w umowie, trzeba jednak pamiętać, że praca na rzecz spółki nie podlega podatkowi, wartości materialne – tak.

Kolejna rzecz to oczywiście dokonanie stosowanych zmian w rejestrach działalności gospodarczych. Zasadniczo nie ma obowiązku rejestrowania spółki cywilnej (bo to tylko umowa), zmienia się jednak firma, pod którą prowadzona jest działalność, czasem adres, a jeszcze później nadany będzie REGON i NIP. Jeśli druga siostra nie jest jeszcze przedsiębiorcą, przypominam o wcześniejszej konieczności zarejestrowania działalności gospodarczej, a jeśli już wszyscy są zarejestrowani, to wówczas i tak czekają Państwa dwie wizyty w urzędzie miasta – pierwsza z informacją o zawiązaniu spółki, ewentualnie zmianie adresu, ponowna zaś po wizycie w urzędzie statystycznym i urzędzie skarbowym – wówczas będzie bowiem trzeba podać numery REGON i NIP spółki. Jeśli działalność jest zawieszona, to trzeba też zgłosić wznowienie prowadzenia działalności gospodarczej.

Ostatnią rzeczą są kwestie związane z administracją, tj. urzędem statystycznym. Będzie trzeba złożyć bezpłatnie wniosek RG-1 . Do wniosku o nadanie numeru REGON trzeba załączyć umowę spółki cywilnej (podmiot już musi istnieć). Następnie trzeba dopełnić obowiązków skarbowych – jeżeli wspólnicy chcą być VAT-owcami, należy złożyć druk VAT – R, nadto druki NIP-D i NIP-2. Posiadając już NIP I REGON, będą Państwo musieli założyć rachunek bankowy, gdyż ten jest bezwzględnie wymagany w przypadku przedsiębiorców przez przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej do dokonywania czynności z innymi przedsiębiorcami. Ewentualnie w przypadku zatrudniania pracowników należy zgłosić ów fakt do ZUS – to kolejny krok.

Zasady prowadzenia księgowości w spółce cywilnej

Teraz do wyjaśnienia pozostaje kwestia karty podatkowej – w spółce cywilnej wspólnicy ustalają wspólne zasady prowadzenia księgowości: ryczałt, księga przychodów i rozchodów (KPiR) lub pełna księgowość, jeżeli spółka prowadzi działalność, która może być rozliczana w formie karty podatkowej (na podstawie opisu stanu faktycznego sądzę, że tak). Wspólnicy mogą więc wybrać ten sposób rozliczeń, ale zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt 4 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne podatnicy prowadzący działalność, o której mowa w art. 23, podlegają opodatkowaniu w formie karty podatkowej, jeżeli nie prowadzą, poza jednym z rodzajów działalności wymienionej w art. 23, innej pozarolniczej działalności gospodarczej. Krótko mówiąc tak – jak Państwo wspominają, prowadzenie działalności gospodarczej przez brata, poza spółką cywilną, wyklucza tę formę opodatkowania. Trzeba by zatem działalność zlikwidować, ale z tym faktem z kolei mogą się wiązać obowiązki podatkowe, więc trzeba obliczyć, co będzie dla Państwa korzystniejsze – czy prowadzić działalności z bratem jako wspólnikiem, czy też bez niego. Z jego udziałem tego rodzaju opodatkowanie niestety będzie niemożliwe.

Udziały w zyskach spółki cywilnej

Jeśli chodzi o drugie pytanie, art. 867 § 1 Kodeksu cywilnego stanowi, iż każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. W umowie spółki można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach. Tym samym wielkości udziału w zysku jest zależna od samych wspólników, a nie od wartości wniesionych przez nich wkładów, niezależnie zatem od tego, na jakim poziomie ustalą Państwo wartość wniesionych wkładów, nie są Państwo w żaden sposób ograniczeni w ustalaniu udziałów w zysku w spółce. To są kwestie od siebie niezależne.

Wartość pracy na rzecz spółki określają Państwo sami; proponuję z uwagi na PCC nie przyjmować górnych stawek, lecz także nie symbolicznych – najlepiej przyjąć stawkę w granicach rozsądku i mniej więcej na poziomie wartości rynkowych.

Do wyceny wkładów proszę się posłużyć wartością księgową poszczególnych składników przedsiębiorstwa. Mówię tu o takich, które można wycenić, czyli o środkach trwałych, składnikach materialnych, a w przypadku prawa do firmy, o którym Państwo wspominają (ewentualnie innych, której wartości księgowej nie sposób określić), proszę kierować się wartością rynkową tych składników – to z uwagi na przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Niestety należy ustalić wycenę dla każdego środka trwałego osobno.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.