• Autor: Tomasz Krupiński
Kiedy likwidator dzieli majątek pozostały po zaspokojeniu wierzycieli? Likwidator zamyka księgi rachunkowe, na dzień zakończenia likwidacji sporządza sprawozdanie finansowe. Czy ww. sprawozdanie musi być najpierw zatwierdzone przez zgromadzenie wspólników, aby likwidator mógł podzielić majątek, czy niekoniecznie musi czekać na zgromadzenie wspólników i po zamknięciu ksiąg dokonać podziału?
Na postępowanie likwidacyjne składa się ogół czynności technicznych oraz prawnych. Podstawę prawną dla zapytania stanowi art. 288 Kodeksu spółek handlowych (dalej K.s.h.) regulujący wprost kwestie związane z koniecznością zatwierdzenia sprawozdania finansowego. Redakcja przepisu rodzi pewne wątpliwości. Zgodnie bowiem z treścią art. 288 K.s.h.:
„§ 1. Po zatwierdzeniu przez zgromadzenie wspólników sprawozdania finansowego na dzień poprzedzający podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli (sprawozdanie likwidacyjne) i po zakończeniu likwidacji, likwidatorzy powinni ogłosić w siedzibie spółki to sprawozdanie i złożyć je sądowi rejestrowemu, z jednoczesnym zgłoszeniem wniosku o wykreślenie spółki z rejestru.
§ 2. Jeżeli zgromadzenie wspólników zwołane w celu zatwierdzenia sprawozdania likwidacyjnego nie odbyło się z powodu braku kworum, likwidatorzy powinni wykonać czynności, o których mowa w § 1, bez zatwierdzenia sprawozdania przez zgromadzenie wspólników.
§ 3. Księgi i dokumenty rozwiązanej spółki powinny być oddane na przechowanie osobie wskazanej w umowie spółki lub w uchwale wspólników. W braku takiego wskazania, przechowawcę wyznacza sąd rejestrowy.
§ 4. Z upoważnienia sądu rejestrowego wspólnicy i osoby mające w tym interes prawny mogą przeglądać księgi i dokumenty.”
Zgodnie z treścią cytowanego artykułu sprawozdanie finansowe ma być sporządzone na dzień poprzedzający podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli. Z uzasadnienia projektu rządowego nowelizacji analizowanego przepisu (druk sejmowy Sejmu IV kadencji nr 1666) wynika, że sprawozdanie likwidacyjne na dzień poprzedzający podział między wspólników nadwyżki majątkowej daje lepszą perspektywę oceny rzetelności jego przygotowania, zanim nastąpi podział pozostałego majątku między wspólników. Wspólnicy są w stanie ustalić, czy oraz jakie aktywa pozostały do podziału. Przyjęte rozwiązanie ma też ułatwić likwidatorom ustalenie, czy podział kwoty likwidacyjnej jest prawidłowy, zanim zostanie faktycznie dokonany.
Ściśle mówiąc, sprawozdanie likwidacyjne powinno być sporządzone na dzień poprzedzający pierwszy dzień, w którym dopuszczalne jest już dokonanie między wspólników podziału majątku spóźnionych wierzycieli. Krótko mówiąc, spełnione muszą zostać kumulatywnie dwie przesłanki, tj. upływ sześciu miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli. W konsekwencji sprawozdanie likwidacyjne musi być sporządzone na dzień poprzedzający upływ tego terminu.
Samo sprawozdanie likwidacyjne to zwykłe sprawozdanie finansowe, które – sporządzone zgodnie z ustawą o rachunkowości – należy poddać procedurze określonej wyłącznie w przepisach Kodeksu spółek handlowych, a zatem zatwierdzić je w trybie art. 288.
Sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych (art. 45 ust. 1 u.rach.), a te w przypadku likwidacji zamyka się na dzień zakończenia likwidacji, nie później niż w ciągu trzech miesięcy (art. 12 ust. 2 pkt 2 u.rach.). Doktryna przyjmuje na podstawie art. 275 § 1, że sprawozdanie likwidacyjne powinno być poddane badaniu rady nadzorczej albo komisji rewizyjnej, jeżeli funkcjonują w spółce, a rada nadzorcza powinna na zgromadzeniu wspólników przedłożyć na piśmie swe sprawozdanie, obejmujące ocenę sprawozdania likwidatorów dokonaną według kryteriów wskazanych w art. 219 § 3 (M. Litwińska-Werner, Kodeks…, s. 737; R. Pabis, Spółka…, s. 594). Sprawozdanie likwidacyjne i sprawozdanie finansowe na dzień zakończenia likwidacji jest zatwierdzane przez zgromadzenie wspólników, a zatem likwidatorzy muszą je zwołać po zakończeniu likwidacji. Wprawdzie można sobie wyobrazić zwołanie dwóch nadzwyczajnych zgromadzeń, pierwszego tylko w celu zatwierdzenia sprawozdania likwidacyjnego i drugiego w celu zatwierdzenia sprawozdania likwidacyjnego na dzień zakończenia likwidacji, udzielenia absolutorium członkom organów nadzoru i likwidatorom, ale należy postulować zwołanie jednego zgromadzenia z porządkiem obrad obejmujących wszystkie wymienione sprawy. Zwołanie nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników następuje według ogólnych reguł. Wykluczona jest natomiast możliwość podjęcia uchwały w trybie art. 227 § 2, bo w komentowanym przepisie jest mowa o zatwierdzeniu sprawozdania przez zgromadzenie wspólników, a w § 2 o zgromadzeniu zwołanym w celu [podkr. J.N.] zatwierdzenia sprawozdania likwidacyjnego (tak również np. M. Litwińska-Werner, Kodeks…, s. 736; A. Kidyba, Spółka z ograniczoną…, s. 860; A. Szajkowski, M. Tarska, w: Kodeks spółek…, t. II, s. 909; inaczej P. Tomala, Likwidacja spółek…, cz. III, s. 513). Uchwały zatwierdzające sprawozdania zapadają bezwzględną większością głosów, chyba że umowa określa inne warunki jej podjęcia.
Likwidatorzy, mimo niezatwierdzenia sprawozdania likwidacyjnego przez zgromadzenie wspólników z powodu braku kworum, powinni wykonać dalsze czynności wymienione w art. 288 § 1 K.s.h., art. 288 § 2 K.s.h.
Art. 288 § 2 jest w praktyce przepisem martwym, gdyż Kodeks spółek handlowych nie wymaga kworum do odbycia zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie likwidacyjne, umowy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością zaś wymagania takiego kworum z reguły nie wprowadzają. Natomiast z art. 288 § 2 wynika, że jeżeli zgromadzenie nie odbyło się z innych przyczyn niż brak kworum albo odbyło się, ale nie podjęto uchwały zatwierdzającej, likwidatorzy nie mogą wykonywać dalszych czynności zmierzających do definitywnego zakończenia likwidacji, a w szczególności zgłoszenia do rejestru wniosku o wykreślenie spółki, lecz muszą ponownie zwoływać kolejne zgromadzenia aż do skutku, co przy bierności wspólników (którzy np. otrzymali już kwoty likwidacyjne) może doprowadzić do odłożenia definitywnego zakończenia likwidacji na bliżej nieokreśloną przyszłość.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Tomasz Krupiński
Radca prawny z kilkunastoletnim doświadczeniem, magister prawa, absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Specjalizuje się w prawie nieruchomości i prawie lokalowym (wykup mieszkań, najem, eksmisje, zasiedzenia itp.) oraz w prawie rodzinnym (rozwody, alimenty, podział majątku itp.). Doradza też wspólnotom mieszkaniowym i zarządcom nieruchomości (sam również ma uprawnienia zarządcy). Prowadzi własną kancelarię i reprezentuje naszych klientów w sądach.
Zapytaj prawnika
