• Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Od 24 lat mieszkam na stale w Stanach Zjednoczonych. Przed wyjazdem z Polski, przez okres około 2 lat prowadziłam działalność gospodarczą – sklep. Zlikwidowałam go przed wyjazdem. Kiedy wtedy wyjeżdżałam, nie przypuszczałam, że już nie wrócę do kraju i nie zamknęłam działalności gospodarczej. Niedawno, przez przypadek dowiedziałam się, że moja dawna firma ma status aktywnej. Co muszę zrobić, aby wyrejestrować firmę i uregulować sprawy z urzędem skarbowym i ZUS? Niestety po moim wyjeździe wszystkie dokumenty firmy zostały zagubione. Dodam, że bardzo byłoby mi trudno przyjechać do Polski, czy można ten problem rozwiązać na odległość?
Musi Pani zacząć w urzędzie gminy, gdzie wcześniej rejestrowała Pani działalność, od złożenia wniosku o wykreślenie działalności z datą wsteczną. Dokument można przesłać pocztą, Pani obecność nie jest wymagana.
Zamknąć działalności z datą wsteczną zasadniczo się nie da. Maksymalnie można to zrobić do dwóch tygodni wstecz.
Zgodnie z art. 33 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej domniemywa się, że dane wpisane do CEIDG są prawdziwe. Oznacza to, że dopóki nie zostanie przedstawiony dowód przeciwny, zakłada się, że przez fakt figurowania w CEIDG jako przedsiębiorca – prowadzi się działalność gospodarczą. Ustawowe domniemanie można obalić przedstawiając dowody na fakt nieprowadzenia działalności gospodarczej. W każdej sytuacji takie dowody będą wyglądały inaczej i podlegają ocenie organu administracji, a jeżeli dojdzie do sporu sądowego – również przez sąd.
Przedsiębiorca nie może wykreślić działalności gospodarczej z datą wsteczną. Jedynym podmiotem uprawnionym do wykreślenia wpisu przedsiębiorcy z CEIDG i tylko w przypadku niepodjęcia działalności po 24-miesięcznym okresie zawieszenia jest Minister Gospodarki.
Oczywiście we wniosku o wykreślenie z CEIDG może Pani podać dowolną datę wsteczną i przedstawić dowody na brak prowadzenia działalności w tym okresie. Niestety organowi pozostawiona jest decyzja co do oceny tych dowodów.
W międzyczasie oczywiście należy złożyć do ZUS wniosek o wykreślenie z ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego także z datą wsteczną. Jako dowód należy podać fakt zamieszkiwania w innym kraju, podjęcie tam pracy itd. Jak sądzę, ZUS wyda decyzję o ustaleniu składek wstecz. Niestety problem składek i US sam się nie rozwiąże.
Do US należy złożyć tzw. czynny żal, poskładać niezłożone deklaracje, jeśli była Pani do nich zobowiązana – tylko wówczas uniknie Pani grzywny czy kary.
Co do ZUS – zgodnie z treścią art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych:
„1. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:
1) pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów;
2) osobami wykonującymi pracę nakładczą;
3) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, zwanymi dalej „członkami spółdzielni”;
4) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4;
5) osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi;
6) posłami i senatorami pobierającymi uposażenie oraz posłami do Parlamentu Europejskiego wybranymi w Rzeczypospolitej Polskiej, zwanymi dalej „posłami i senatorami”;
7) osobami pobierającymi stypendium sportowe, zwanymi dalej „stypendystami sportowymi”;
7a) pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej;
8) osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
9) osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy, zwanymi dalej „bezrobotnymi”;
9a) osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania stażu lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na staż lub przygotowanie zawodowe, zwanymi dalej „osobami pobierającymi stypendium”;
10) duchownymi;
11) żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę wojskową w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego oraz żołnierzy pełniących okresową służbę wojskową;
12) osobami odbywającymi służbę zastępczą;
13-18) (uchylone)
18a) (uchylony)
18b) (uchylony)
19) osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego;
20) osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy;
21) osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia.
2. Zasady podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym osób rezygnujących z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem, za które ośrodek pomocy społecznej opłaca składkę, regulują przepisy o pomocy społecznej.
2a. Za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne wójt, burmistrz lub prezydent miasta opłaca składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy odpowiadającej wysokości świadczenia pielęgnacyjnego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych przez okres niezbędny do uzyskania okresu ubezpieczenia (składkowego i nieskładkowego) odpowiednio 20-letniego przez kobietę i 25-letniego przez mężczyznę, jednak nie dłużej niż przez 20 lat.
2b. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta nie opłaca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne, jeżeli podlega ona obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z innego tytułu na podstawie ustawy lub na podstawie odrębnych przepisów.
2c. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, jeżeli przyznał osobie świadczenie pielęgnacyjne, może wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o udzielenie informacji o przebiegu ubezpieczenia oraz za jaki okres za tę osobę powinien opłacać składkę na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.”
Możliwość zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej oraz wznowienia wykonywania działalności gospodarczej wynika z przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Nowe przepisy, obowiązujące od 1 lipca 2011 r., wprowadziły bardziej elastyczne możliwości co do terminów zawieszania działalności, jej wznawiania, a także co do zawieszania poszczególnych form działalności danego przedsiębiorcy.
Zawieszenie oraz wznowienie wykonywania działalności gospodarczej następuje na wniosek przedsiębiorcy złożony na piśmie właściwemu organowi ewidencyjnemu. Zawieszenia dokonać można zasadniczo na okres od 30 dni do 24 miesięcy. Jeśli ten okres przypada w całości na miesiąc luty, to wynosi on 28 albo 29 dni, zależnie od tego, jak długo ten miesiąc trwa w danym roku kalendarzowym.
Wcześniej kwestia zawieszenia działalności nie funkcjonowała w obrocie prawnym, w związku z tym ZUS zawsze żądał składek za sporne okresy. To sąd wówczas oceniał, czy faktycznie mieliśmy do czynienia z przerwami w wykonywaniu działalności, czy nie.
Niewątpliwie – zdawałoby się rzeczą oczywistą – że czymś innym jest obowiązek ubezpieczenia, a czymś innym obowiązek opłacania składki na ubezpieczenia. Nie ma tu prostej zależności wyrażającej się w twierdzeniu – kto podlega przymusowi ubezpieczenia z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, ten musi opłacać składki na to ubezpieczenie (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 1997 r. II UKN 392/97 OSNAPiUS 1998/19 poz. 584).
Udokumentowana i usprawiedliwiona przerwa w faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej, uzasadniająca zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe ubezpieczonych z innych tytułów, uzasadniałaby, uwzględniając treść art. 2a ustawy, zwolnienie przedsiębiorcy z obowiązku opłacania składek za okresy tych przerw.
Tak więc, w konkluzji należy stwierdzić, że wykreślenie wpisu pozarolniczej działalności gospodarczej z ewidencji lub odnotowanie przerwy w jej prowadzeniu powoduje zawsze – na stałe lub okresowo – ustanie obowiązku ubezpieczenia.
Takie stanowisko potwierdzają wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 11 stycznia 2005 r. I UK 105/2004 OSNP 2005/13 poz. 198: Wykreślenie wpisu pozarolniczej działalności gospodarczej z ewidencji lub odnotowanie przerw w jej prowadzeniu powoduje – na stałe lub okresowo – ustanie obowiązku ubezpieczenia. Zgłoszenie faktycznego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej tylko w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych może prowadzić do ustania obowiązku ubezpieczenia w przypadku rzeczywistego zaistnienia przerwy w prowadzeniu tej działalności.
A także wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z roku 2005 I UK 285/2004, „Gazeta Prawna” 2005/119 str. 21. Może nie być obowiązku płacenia składek do ZUS w przypadku ustalenia, że osoba prowadząca działalność gospodarczą zgłasza przerwy w działalności, które powodują rzeczywiste wyłączenie okresów podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.
Jak określono w wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 15 marca 2007 r. I UK 300/2006 LexPolonica nr 1390819 „Rzeczpospolita” 2007/109 str. C5: Przedsiębiorca musi się liczyć z ewentualnymi przestojami firmy. Jeśli nie wykreśli jej z ewidencji, oznacza to, że prowadzi działalność. Powinien więc płacić składki na ubezpieczenia społeczne. Żadna z grup osób fizycznych wymienionych w art. 6-14 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych nie jest traktowana jako grupa uprzywilejowana. Składka na ubezpieczenie społeczne jest publicznoprawną daniną o charakterze niepodatkowym. Obowiązujące przepisy nie przewidują możliwości „zawieszenia działalności gospodarczej” lecz jedynie „zaprzestanie” jej wykonywania.
Wyrok jest nieaktualny w zakresie niemożności zawieszenia działalności – bowiem obecnie można ją już zawiesić, ale dotyczy okresu objętego żądaniem zapłaty składek przez ZUS.
Ustawa z dnia 10 lipca 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw wprowadziła nowelizację przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, umożliwiając zawieszenie.
Może Pani podkreślić, że wcześniej przepisy nie umożliwiały zawieszenia działalności.
Nie ma tu prostej zależności wyrażającej się w twierdzeniu – kto podlega przymusowi ubezpieczenia z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, ten musi opłacać składki na to ubezpieczenie (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 1997 r. II UKN 392/97 OSNAPiUS 1998/19 poz. 584).
Udokumentowana i usprawiedliwiona przerwa w faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej, uzasadniająca zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe ubezpieczonych z innych tytułów, uzasadniałaby, uwzględniając treść art. 2a ustawy, zwolnienie przedsiębiorcy z obowiązku opłacania składek za okresy tych przerw.
Tak więc, w konkluzji należy stwierdzić, że wykreślenie wpisu pozarolniczej działalności gospodarczej z ewidencji lub odnotowanie przerwy w jej prowadzeniu powoduje zawsze – na stałe lub okresowo – ustanie obowiązku ubezpieczenia.
Tak więc ma Pani dwie możliwości. Na pewno musi Pani wyrejestrować działalność, jeśli jej Pani nie prowadzi. Bowiem cały czas powoduje Pani zwiększanie zaległości w ZUS. ZUS zapewne rozpocznie postępowanie w sprawie określenia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne za okres 2012-2017, o ile wcześniej nie było jakiś posunięć i decyzji ZUS. Wyda w tym temacie decyzję. Może się Pani i powinna od niej odwołać i podnosić kwestię nieprowadzenia działalności gospodarczej w tym okresie, być może sąd pozytywnie do tego podejdzie. To kwestia uznaniowa, więc nie można przewidzieć wyniku.
Reasumując:
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Magister prawa, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doświadczenie zdobyła w ogólnopolskiej sieci kancelarii prawniczych, po czym podjęła samodzielną praktykę. Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym, pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Posiada bogate doświadczenie w procedurach administracyjnych, prawem budowlanym oraz postępowaniach cywilnych. Prywatnie interesuje się sukcesją i planowaniem spadkowym oraz zabezpieczeniem firm.
Zapytaj prawnika
