Kiedy działalność konkurencyjna członka zarządu spółki z o.o. jest zgodna z prawem?

Zajmowanie się interesami konkurencyjnymi przez członka zarządu spółki z o.o.

Jest Pan wspólnikiem oraz członkiem zarządu w spółce z o.o. (A). Planuje Pan:

• założenie bliźniaczej spółki z o.o. o identycznym profilu działalności (spółka B),
• posiadanie w niej 100% udziałów lub co najmniej większości zapewniającej Panu wpływ na wszystkie decyzje wspólników (pakiet kontrolny – znacznie ponad 10% udziałów),
• pełnić w powołanej spółce funkcję prezesa zarządu,
• jako wspólnik będzie miał Pan prawo do powoływania zarządu w nowej spółce (ale nie będzie to uprawnienie przyznane Panu osobiście).

Stosownie do Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.):

„Art. 211. § 1. Członek zarządu nie może bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej bądź uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu. Zakaz ten obejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu.

§ 2. Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zgody udziela organ uprawniony do powołania zarządu.”

Zobacz też: Wynagrodzenie z tytułu pełnienia funkcji członka zarządu a zwolnienie lekarskie

Działalność konkurencyjna wykonywana przez członka zarządu spółki

Cytowany wyżej przepis stanowi zakaz ustawowy, który obowiązuje niezależnie od tego, czy został wpisany do umowy spółki, czy też nie. W umowie spółki można ten zakaz co najwyżej rozszerzyć. Nie ma natomiast przeszkód, aby członków zarządu uwolnić od tak sformułowanego zakazu. Nie może to jednak nastąpić już w samej umowie spółki. Art. 211 K.s.h. wyraźnie stanowi, że właściwy organ może wyrazić zgodę na zajmowanie się działalnością konkurencyjną przez członka zarządu. Standardowo będzie to walne zgromadzenie wspólników, które zgody udzieli w uchwale.

Podstawowym zagadnieniem związanym z analizą tego przepisu na potrzeby przedstawionego problemu jest ustalenie treści pojęcia „zajmowanie się interesami konkurencyjnymi”. Jeden z komentatorów cytowanego przepisu wskazuje, że „zajmowanie się interesami konkurencyjnymi polega zatem na podejmowaniu przez zarządcę konkurencyjnej w stosunku do spółki, w której pełni tę funkcję, działalności (zwłaszcza gospodarczej) we własnym imieniu i na własne ryzyko albo przez inne osoby (komisanta, agenta), prowadzące ją w jego imieniu albo na jego rachunek. Działalnością konkurencyjną będzie też wykonywanie jej przez członka zarządu w imieniu innej osoby albo we własnym imieniu na jej rachunek, jak też stałe udzielanie pomocy konkurentowi albo wchodzenie z inną osobą w umowy, które mogą niekorzystnie oddziaływać na spółkę (np. dostarczanie surowców, udzielanie kredytu, prowadzenie budowy, sporządzanie kosztorysów) – M. Allerhand, Kodeks handlowy…, s. 336; A. Szumański, w: Kodeks spółek…, t. II, s. 532; R. Szczęsny, Kodeksowy zakaz…, s. 25)” (Paweł Naworski, [w:] Komentarz do kodeksu spółek handlowych. Tytuł III. Spółki kapitałowe. Dział I. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, red. R. Potrzeszcz, T. Siemiątkowski, J. P. Naworski, K. Strzelczyk, 2013).

Podejmowanie interesu konkurencyjnego przez wspólnika 

Interesem konkurencyjnym jest podejmowanie czynności będących w relacji z działalnością prowadzoną przez inną osobę lub przedsiębiorcę. W tym pierwszym przypadku art. 211 § 1 K.s.h. wyraźnie odnosi się do spółki konkurencyjnej i konkurencyjnej osoby prawnej. Należy więc przyjąć, że interesy konkurencyjne to w istocie działania aktywne, które nie wiążą się z uczestniczeniem w podmiotach konkurencyjnych wymienionych w art. 211 K.s.h. Chodzi tu przede wszystkim o indywidualne prowadzenie działalności gospodarczej, bycie wspólnikiem w spółce konkurencyjnej, prokurentem, pełnomocnikiem, pracownikiem w tej spółce, pełnomocnikiem, pracownikiem w osobie prawnej konkurencyjnej.

Zakaz przewidziany w art. 211 § 1 K.s.h. „obejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu”.

Jak z tego wynika, działalność Pana jajko wspólnika oraz prezesa nowej spółki (B) narusza zakaz konkurencyjnej działalności, jakiemu Pan podlega jako członek zarządu spółki A. Nie ma wątpliwości co do tego, że jest to działalność konkurencyjna.

Przepis art. 211 K.s.h. nie określa następstw naruszenia zakazu konkurencji. Złamanie zakazu naraża członka zarządu przede wszystkim na odpowiedzialność odszkodowawczą za działanie sprzeczne z prawem. Ale jak widać, nie jest to zakaz bezwarunkowy, gdyż spółka może wyrazić zgodę na prowadzenie działalności konkurencyjnej przez członków jej zarządu („Członek zarządu nie może bez zgody spółki”).

Udzielenie zgody na zajmowanie się członka zarządu spółki interesami konkurencyjnymi

A jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zgody udziela organ uprawniony do powołania zarządu.

Jak rozumiem, zarząd w spółce A powołuje ZW. Zatem ZW udzielałoby zgody na zajmowanie się przez Pana interesami konkrecyjnymi, a konkretnie na uczestniczenie w kapitałowej spółce konkurencyjnej jako członek organu spółki kapitałowej; na udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej poprzez posiadanie w niej co najmniej 10% udziałów oraz prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu.

Uchwały na ZW spółki z o.o. zapadają bezwzględną większością głosów, jeżeli przepisy niniejszego K.s.h. lub umowa spółki nie stanowią inaczej. Jak wynika z opisu uchwały w spółce A zapadają większością 2/3.

K.s.h. nie wymaga dla uchwały w sprawie zgody na zajmowanie się przez członka zarządu interesami konkrecyjnymi jednomyślności.

Nie wiadomo, czy liczona z kapitału zakładowego w ogóle, czy tylko z kapitału głosującego.

• Zwykła większość głosów to relacja ważnie oddanych głosów „za” do głosów „przeciw”. Za uchwałą większość wspólników opowiada się „za” niż „przeciw”. Nie uwzględnia się tutaj głosów „wstrzymujących się”.
• Definicja większości bezwzględnej została zamieszczona przez ustawodawcę w art. 4 § 1 pkt. 10 K.s.h. – jest to więcej niż połowa głosów oddanych – a więc 50% głosów plus jeden głos więcej. Nie jest to większość 50% plus jeden wszystkich głosów, którymi dysponują wspólnicy. Chodzi tu tylko o głosy oddane. W tej większości uwzględnia się głosy „za”, „przeciw” i „wstrzymujące się”.
• Większość kwalifikowana to szczególna większość głosów, przekraczająca większość bezwzględną określona ułamkiem. Kodeks spółek handlowych wyróżnia większość 2/3 głosów np. co do zmiany umowy spółki lub w sprawie zbycia przedsiębiorstwa; większość ¾ przy podziale spółki z o.o. czy przekształceniu spółki z o.o. w spółkę akcyjną. Głosy wstrzymujące się uważa się za głosy oddane, i złożone przeciwko podejmowanej uchwale.
• Większość tę oblicza się w odniesieniu albo do liczby głosów oddanych w konkretnym głosowaniu (uchwale) a nie do liczby głosów na ZW w ogóle (100% kapitału), albo ich liczby ustawowej.

Według K.s.h. – bezwzględna większość głosów oznacza więcej niż połowę głosów oddanych.

W przypadku powzięcia uchwały o rozwiązaniu spółki wystarczy bezwzględna większość głosów, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej (głosów oddanych).

Zatem większość kwalifikowana to także 2/3 z głosów oddanych, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej (np.: głosów obecnych na ZW).

Zwolnienie członka zarządu z zobowiązania wobec półki

Pisze Pan o nadzwyczajnym ZW. Zapewne zwołanym nieformalnie, na którym obecne będzie 100% kapitału i nikt nie zgłosi sprzeciwu co do porządku obrad. Dla podjęcia interesującej Pana uchlewały może być zwołane nadzwyczajne ZW.

Stosownie do art. 244 K.s.h.: Wspólnik nie może ani osobiście, ani przez pełnomocnika, ani jako pełnomocnik innej osoby głosować przy powzięciu uchwał dotyczących jego odpowiedzialności wobec spółki z jakiegokolwiek tytułu, w tym udzielenia absolutorium, zwolnienia z zobowiązania wobec spółki oraz sporu między nim a spółką.

Zakaz konkurencji jest zobowiązaniem, o jakim mowa we wskazanym przepisie.

Pan ma być z tego zobowiązania zwolniony. Zatem nie powinien Pan głosować nad uchwałą.

Oznacza to nieoddanie głosu w ogóle, a nie tylko „powstrzymanie się”. Najlepiej byłoby opuścić obrady przy podejmowaniu tej uchwały.

Większość 2/3 liczona będzie z głosów oddanych przy podejmowaniu uchwały. A skoro Pan nie odda głosu „za”, ani „przeciw” ani nie wstrzyma się z jego oddaniem – Pana głosy nie będą uwzględniane przy obliczaniu większości 2/3.

Wspólnicy mają razem 22% głosów na ZW.

Głosy przez nich oddane i nieuczestniczenie przez Pana w głosowaniu powoduje, że ich głosy stanowią 100% głosów oddanych. Wszystkie będą „za”. A to oznacza, że za uchwałą padło 2/3 głosów oddanych. Uchwała zostanie podjęta.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.