• Data: 2024-09-30 • Autor: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Jestem członkiem zarządu w spółce z o.o. i jednocześnie spółka mnie zatrudnia na umowę o pracę jako dyrektora zarządzającego. Zgodnie z KRS jako członek zarządu mogę reprezentować spółkę samodzielnie. Chciałbym wprowadzić premię uznaniową dla pracowników, w tym także dla siebie. Czy mogę przyznać sobie również premię uznaniową?
Wskazuję na początek, że Sąd Najwyższy uznał w wyroku z dnia 16 grudnia 2008 (I UK 162/08), że: „Wspólnik firmy, który jest w stanie podołać obowiązkom świadczenia pracy na rzecz spółki, której jest udziałowcem, i może wykonywać osobiście obowiązki w ramach zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, nie powinien być zmuszany do zatrudnienia przy tej pracy innej osoby. Wspólnik dwuosobowej spółki z o.o., który na podstawie umowy o pracę zarządza zakładem w imieniu pracodawcy, jest objęty pracowniczym tytułem podlegania ubezpieczeniom społecznym, a sytuacja taka nie jest sprzeczna z prawem ani nie stanowi obejścia prawa. Przepisy prawa pracy i Kodeksu spółek handlowych nie stoją na przeszkodzie temu, by ta sama osoba była udziałowcem (wspólnikiem) spółki, pełniła funkcję członka jej zarządu i była zatrudniona jako pracownik tej spółki”.
Z kolei w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2010 r. (II UK 33/10, niepubl.), w którym stan faktyczny wyglądał w tej sposób, że udziałowiec spółki z o.o. pełnił funkcję prezesa zarządu tej spółki oraz był zatrudniony w tej spółce na podstawie umowy o pracę jako dyrektor, SN orzekł, że w sytuacji, gdy wszystkie udziały należą do jednego wspólnika, to umowa o pracę z jedynym wspólnikiem przestaje spełniać przesłanki stosunku pracy przewidziane w Kodeksie pracy i wygasa ona z dniem uzyskania statusu jedynego wspólnika, a to dlatego, że nie można wówczas mówić o jakimkolwiek podporządkowaniu służbowym pracownika wobec pracodawcy.
Jeśli zatem nie jest Pan jedynym wspólnikiem, to co do zasady prawidłowe jest rozwiązanie, w którym jest Pan wspólnikiem i jednocześnie pracownikiem.
Premia uznaniowa zależy od woli pracodawcy. Pracownik nie może więc domagać się jej wypłacenia, ponieważ pracodawca ma pełną swobodę jej przyznania. Pracodawca nie powinien określać warunków jej uzyskania, gdyż wówczas nabierze ona charakteru premii roszczeniowej. Pracodawca zatrudniający mniej niż 50 pracowników powinien określić zasady premiowania indywidualnie, w umowach o pracę, lub wprowadzić regulamin premiowania. Pracodawca powinien określić w ww. dokumentach częstotliwość i zasady wypłacania takiej premii.
Przyjmując, że owa premia byłaby zawarta w aneksie do umów o pracę, wskazać trzeba, że spółka, zawierając umowę o pracę z członkiem zarządu (w tym także aneksując ją), powinna być reprezentowana przez radę nadzorczą lub pełnomocnika spółki, który powoływany jest uchwałą zgromadzenia wspólników. Często ta droga jest jednak pomijana. Wtedy mamy sytuację, w której członek zarządu zawiera umowę sam ze sobą. Zgodnie zaś z treścią art. 210 § 1 Kodeksu spółek handlowych: „W umowie między spółką a członkiem zarządu (…) spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników”. Chodzi bowiem o ochronę interesów spółki.
A zatem, tak samo jak nie mógł Pan zawrzeć umowy o pracę, reprezentując spółkę z jednej strony, z drugiej strony siebie jako pracownika, tak samo nie może Pan jej aneksować, przyznając sobie premię uznaniową, czy wydać regulamin premiowania, który by ją m.in. Panu przyznawał. Taki aneks może podpisać z Panem pełnomocnik lub rada nadzorcza. Członek zarządu nie może bowiem występować w podwójnej roli, czyli jako reprezentant spółki i jako reprezentant własnych interesów.
A zatem prawidłowe zatrudnienie członka zarządu na podstawie umowy o pracę powinno wyglądać tak, że umowę w imieniu pracodawcy zawiera rada nadzorcza (jeśli jest ustanowiona) lub pełnomocnik spółki (wybrany w głosowaniu tajnym zgromadzenia wspólników). Tylko bowiem te dwa podmioty są upoważnione do zawierania z członkiem zarządu w imieniu spółki wszelkich umów, w tym umów o pracę. Dotyczy to także aneksów do tych umów, mocą których np. przyznana byłaby premia uznaniowa (a raczej wskazana możliwość jej otrzymania). Sam sobie, jako pracownikowi spółki, premii przyznać Pan nie może. Art. 210 K.s.h. wyklucza też, by mógł to uczynić drugi członek zarządu. Potwierdza to orzecznictwo, np. wyrok SA w Lublinie z 9.05.2019 r., IIAUa 976/18.
Jeśli zaś wspólnik, o którym mowa w art. 173 § 1 (tj. wszystkie udziały spółki przysługują jedynemu wspólnikowi albo jedynemu wspólnikowi i spółce), jest zarazem jedynym członkiem zarządu, to wówczas mocą art. 210 § 2 K.s.h. czynność prawna między tym wspólnikiem a reprezentowaną przez niego spółką wymaga formy aktu notarialnego. Ten przepis nie ma znaczenia, bowiem gdyby był Pan jedynym członkiem zarządu i udziałowcem to – jak wskazałam na wstępie – wykluczona byłaby w ogóle umowa o pracę ze spółką.
Zgodnie z wyrokiem SN z 18.12.2019 r., I PK 2014/18: „Podstawowym skutkiem niezastosowania się do zasad określonych w art. 210 § 1 K.s.h., jest bezwzględna nieważność dokonanej czynności na podstawie art. 58 K.c.”.
Tak samo uważam, jeśli premia wprowadzona byłaby regulaminem premiowania. Skoro obowiązywałby on także członka zarządu, to twierdzę, że takiego regulaminu nie mógłby wprowadzić np. drugi członek zarządu, bowiem podpadałoby to pod zakaz z art. 210 K.s.h. Premia uznaniowa nie jest bowiem uregulowana żadnymi przepisami Kodeksu pracy i pracodawca swobodnie decyduje o zasadach jej przyznawania. Dlatego jej przyznanie członkowi zarządu – niezależnie od sposobu tego przyznania – wymaga działania zgodnie z art. 210 § 1 K.s.h., czyli wyklucza się reprezentację przez zarząd. Pojęcie „umowa”, użyte w tym przepisie, nie może być bowiem ograniczone do typowo dwustronnych umów, ale dotyczy także uchwał czy umów wielostronnych. Sąd Najwyższy w uchwale z 7 września 2018 r. podzielił również pogląd, w myśl którego zastosowanie art. 210 § 1 K.s.h. nie dotyczy wyłącznie zawierania umów pomiędzy spółką z o.o. a członkiem jej zarządu, ale rozciąga się także na składanie jednostronnych oświadczeń woli. Takim zaś jest uchwalenie regulaminu premiowania.
Nie rekomenduję przyznania premii przez członka zarządu, który jest jednocześnie pracownikiem spółki, z uwagi na istotne ryzyko uznania takiej czynności za nieważną.
Pan Jan jest członkiem zarządu i pracownikiem w spółce z o.o., pełniąc funkcję dyrektora operacyjnego. Chce wprowadzić premię uznaniową dla zespołu, który zarządza. Aby to zrobić, musi przedstawić projekt premiowania na posiedzeniu rady nadzorczej, ponieważ nie może samodzielnie przyznać sobie premii. Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, umowy i decyzje finansowe dotyczące członków zarządu muszą być zatwierdzone przez pełnomocnika spółki.
Pani Anna, jako wspólniczka i członkini zarządu spółki z o.o., chciała wprowadzić premię uznaniową dla wszystkich pracowników, w tym dla siebie, jako nagrodę za dobre wyniki finansowe firmy. Kiedy skonsultowała swoją decyzję z prawnikiem, dowiedziała się, że nie może samodzielnie zatwierdzić premii dla siebie. Ostatecznie premia została przyznana po zatwierdzeniu jej przez pełnomocnika spółki, wybranego przez zgromadzenie wspólników.
Pan Marek, pełniący funkcję prezesa zarządu, przygotował regulamin premiowania, który obejmował także jego stanowisko. Kiedy chciał go wdrożyć, dowiedział się, że zgodnie z przepisami art. 210 Kodeksu spółek handlowych, nie może samodzielnie ustalić premii dla siebie jako członka zarządu. Rada nadzorcza musiała zatwierdzić ten regulamin, aby spełniał wymogi prawne.
Członek zarządu spółki z o.o., będący jednocześnie jej pracownikiem, nie może samodzielnie przyznać sobie premii uznaniowej ani aneksować swojej umowy o pracę. Zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych, takie decyzje muszą być zatwierdzone przez radę nadzorczą lub pełnomocnika spółki, aby chronić interesy spółki i uniknąć konfliktu interesów.
Oferujemy profesjonalne porady prawne online oraz przygotowanie pism dostosowanych do indywidualnych potrzeb, aby pomóc w skutecznym zarządzaniu sprawami prawnymi Twojej spółki. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać szybką i fachową pomoc prawną. Aby skorzystać z naszych usług, opisz swój problem w formularzu pod artykułem.
1. Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych - Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 16 grudnia 2008 r.,sygn.akt I UK 162/08
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2010 r.,sygn. akt II UK 33/10
4. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 9.05.2019 r.,sygn.akt IIAUa 976/18
5. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia z 18 grudnia 2019 r.,sygn.akt I PK 2014/18
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Paulina Olejniczak-Suchodolska
Radca prawny, absolwentka Wydziału Prawa na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Ukończyła aplikację radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie. Doświadczenie zawodowe zdobywała współpracując z kancelariami prawnymi. Specjalizuje się głównie w prawie gospodarczym, prawie pracy, prawie zamówień publicznych, a także w prawie konsumenckim i prawie administracyjnym. Obecnie prowadzi własną kancelarię radcowską oraz obsługuje spółki i instytucje państwowe.
Zapytaj prawnika