• Autor: Bogusław Nowakowski
Czy były udziałowiec, który odsprzedał swoje udziały spółce, a te zostały umorzone, uczestniczy w podziale zysku wypracowanego przez spółkę we wcześniejszych okresach, np. w 2014 roku, w którym to ta osoba posiadała udziały?
Istota umorzenia udziałów to odkupienie ich od wspólnika przez samą spółkę, które to udziały ulegają następnie umorzeniu,.
W wyniku umorzenia dochodzi do ich prawnego unicestwienia.
W przeciwieństwie do zwykłej sprzedaży udziałów dla osoby trzeciej innej niż spółka (nie w celu umorzenia) prawa z udziałów posiadanych przez wspólnika nie przechodzą na nabywcę. Spółka nie jest kolejnym swoim wspólnikiem pomimo nabycia własnych udziałów. Niezależnie od tego, czy umorzenie jest bez wynagrodzenia czy z wynagrodzeniem (spółka z własnych środków spłaca wspólnika), spółka nabywa własne udziały, które są następnie umarzane i tracą swój byt prawny.
Umorzenie udziałów jest rozwiązaniem powodującym, że umorzone udziały przestają istnieć realnie, a wraz z nimi przestają istnieć prawa, jakie te udziały dają zarówno korporacyjne, jak i majątkowe. Do spółki nie są dopuszczani nowi wspólnicy.
Co do dywidendy to według Kodeksu spółek handlowych:
„Art. 193. § 1. Uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku.
§ 2. Umowa spółki może upoważniać zgromadzenie wspólników do określenia dnia, według którego ustala się listę wspólników uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy (dzień dywidendy).
§ 3. Dzień dywidendy wyznacza się w ciągu dwóch miesięcy od dnia powzięcia uchwały, o której mowa w art. 191 § 1.
§ 4. Dywidendę wypłaca się w dniu określonym w uchwale wspólników. Jeżeli uchwała wspólników takiego dnia nie określa, dywidenda jest wypłacana w dniu określonym przez zarząd”.
Wspólnik musi pamiętać o tym, że prawo do dywidendy jest związane z udziałem, nie zaś z osobą wspólnika. Zgodnie z cytowanym art. 193 § 1 Kodeksu spółek handlowych uprawnionymi do dywidendy będą wspólnicy, którym udziały przysługiwały w dniu podjęcia uchwały o podziale zysku (dywidendzie).
Sama umowa spółki może regulować to zagadnienie, czyli kwestie związane z dywidendą, i wskazać, komu przypadnie zysk za rok, w którym nastąpi sprzedaż udziałów.
Gdy w umowie spółki nie ma takich regulacji – wówczas prawo do dywidendy będzie miał ten wspólnik, któremu udziały przysługują w chwili podejmowania uchwały o podziale zysku. Identyczna zasada obowiązuje, jeżeli wspólnicy dzielą zysk za lata ubiegłe.
Wspólnik może również postarać się o odpowiednie zapisy w samej umowie sprzedaży udziałów. Roszczenie o wypłatę dywidendy jest uprawnieniem o charakterze obligacyjnym i jest przedmiotem np. cesji. Umowa zwykłej sprzedaży udziałów może zatem przewidywać, iż dywidenda będzie rozliczona między stronami jako uzupełnienie ceny zbycia udziałów.
W opisanym przez Pana przypadku sprawa jest bardziej skomplikowana. Mamy do czynienia ze sprzedażą udziałów na rzecz spółki w celu ich umorzenia. Gdyby to była tylko sprzedaż, to udziały sprzedane przez wspólnika, a kupione przez spółkę zostałyby umorzone.
Spółka nie może obejmować lub nabywać ani przyjmować w zastaw własnych udziałów. Zakaz ten dotyczy również obejmowania lub nabywania udziałów bądź przyjmowania ich w zastaw przez spółkę albo spółdzielnię zależną.
Wyjątek stanowi:
Nabycie własnych udziałów w celu ich umorzenia, jak wskazałem, oznacza koniec ich bytu prawnego. Zostają one wykreślne z księgi udziałów. Wspólnik, który zbył wszystkie udziały zostaje wykreślony z listy wspólników.
Razem z umorzonymi udziałami przestają istnieć związane z nimi prawa i obowiązki. Jednym z praw jest prawo do udziału w zysku przeznaczonym do podziału między wspólników. Prawa związane z czymś co nie istnieje także nie istnieją.
Art. 191 Kodeksu stanowi, że „wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników”.
Gdy umowa spółki nie zawiera szczególnych regulacji w zakresie podziały zysku oraz dywidendy, zysk przypadający wspólnikom dzieli się w stosunku do udziałów.
Prawo do udziału w zysku związane jest nie z osoba wspólnika, ale z udziałem. A skoro nie ma udziału, to nie ma także prawa do dzielonego zysku.
Dodatkowo wskażę, że sam poddział zysku nie rodzi po stronie wspólnika mającego udziały prawa do dywidendy. Zysk musi być podzielony tak, by jego część została przeznaczona do podziału między wspólników.
Jak wynika z art. 193, wspólnikami uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku.
Zrozumiałe jest, że w razie umorzenia udziałów oraz podejmowania po tym fakcie decyzji o przeznaczeniu zysku do podziału między wspólników, nie ma już udziałów umorzonych. Nie ma więc także prawa do dywidendy.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Bogusław Nowakowski
Radca prawny.
Zapytaj prawnika
