• Autor: Paula Dąbrowska
Będąc likwidatorem spółki z o.o., nie dopełniłem obowiązku zamieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym ogłoszenia o wezwaniu wierzycieli do zgłaszania swoich roszczeń wobec spółki w okresie 3 miesięcy od daty ukazania się wspomnianego ogłoszenia. Ogłoszenie takie powinienem zamieścić pół roku temu. Jakie mogą mnie spotkać konsekwencje i co powinienem teraz zrobić?
Skutki niezamieszczenia ogłoszenia o wezwaniu wierzycieli do zgłaszania swoich wierzytelności są dwojakie:
Zgodnie z art. 279. K.s.h. likwidatorzy powinni ogłosić o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji, wzywając wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie trzech miesięcy od dnia tego ogłoszenia. Powyższy przepis nakazuje zawiadomienie wierzycieli spółki o rozwiązaniu spółki i otwarciu jej likwidacji oraz wezwanie do zgłoszenia wierzytelności. Celem ogłoszenia o otwarciu likwidacji jest przede wszystkim ochrona wierzycieli. Likwidatorzy nie mają obowiązku zawiadamiania poszczególnych wierzycieli o otwarciu likwidacji.
Z art. 279 K.s.h. wynika, że ogłoszenie powinno składać się z kilku punktów. Charakter informacyjny ma ta część ogłoszenia, która wskazuje na rozwiązanie spółki i otwarcie likwidacji. Dalsza jego część musi zawierać wezwanie wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności i wskazać trzymiesięczny termin, liczony od dania ogłoszenia. Termin liczy się od dnia ogłoszenia zawierającego wszystkie wymienione elementy. Jeżeli ogłoszenie pomija jeden z elementów, z wyjątkiem informacji o rozwiązaniu spółki (np. zawiera tylko informację o otwarciu likwidacji i nie wzywa do zgłoszenia wierzytelności), należy uznać je za bezskuteczne z punktu widzenia art. 286 § 1 K.s.h. Poprawność tej opinii potwierdza ten ostatni przepis, który in fine wskazuje na datę ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli, od której należy liczyć termin sześciu miesięcy, po upływie którego może nastąpić podział majątku między wspólników, po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli. W rozpatrywanym przypadku termin ten nie rozpocznie biegu, a ewentualny podział majątku nastąpi z naruszeniem prawa, co spowoduje nie tylko odpowiedzialność likwidatorów, ale także zobowiązanie wspólników do zwrotu majątku, który otrzymali w wyniku podziału (argument z art. 287 § 2 K.s.h.).
Nie wcześniej niż po upływie sześciu miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji spółki w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz wezwaniu wierzycieli do zgłoszenia wierzytelności likwidatorzy mogą przystąpić do podziału majątku spółki pomiędzy wspólników. Warunkiem wszczęcia tego procesu jest jednak zaspokojenie lub też zabezpieczenie interesów wierzycieli. Jeśli bowiem z jakiś względów do powyższego nie doszło, podział majątku między wspólników nie może zostać dokonany pomimo upływu sześciomiesięcznego terminu.
„Art. 286 K.s.h.
§ 1. Podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli.
§ 2. Majątek, o którym mowa w § 1, dzieli się między wspólników w stosunku do ich udziałów.
§ 3. Umowa spółki może określać inne zasady podziału majątku.”
Kodeks spółek handlowych wskazuje, że dokonanie ostatecznego podziału majątku powinno zostać poprzedzone sporządzeniem przez likwidatorów sprawozdania finansowego na dzień poprzedzający podział majątku między wspólników. Sprawozdanie jest więc ustalane na dzień bilansowy, czyli dzień poprzedzający podział kwoty likwidacyjnej pomiędzy wspólników. Wskazana czynność dla swojej skuteczności wymaga jednak zatwierdzenia przez zgromadzenie wspólników, które zwołują likwidatorzy. Zwołanie zgromadzenia odbywa się w trybie określonym dla zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników. Przyjmuje się, że dzień zatwierdzenia przez zgromadzenie wspólników sprawozdania likwidacyjnego jest dniem formalnego zamknięcia likwidacji.
Jeżeli jednak zgromadzenie wspólników nie odbędzie się z powodu braku wymaganego kworum, nie prowadzi to do paraliżu procesu likwidacji, gdyż można ją zakończyć mimo niezatwierdzenia sprawozdania. Niezależnie również od zatwierdzenia sprawozdania likwidatorzy powinni zadbać o uzyskanie absolutorium z wykonywanych czynności w okresie likwidacji.
W przeciwnym razie, czyli w wypadku pominięcia takiej uchwały lub też podjęcia uchwały o nieudzielaniu likwidatorowi absolutorium, po stronie wspólników otwiera się możliwość dochodzenia roszczeń odszkodowawczych wobec likwidatora z tytułu szkody wyrządzonej w majątku spółki wskutek przez niego podjętych czynności. Stosunki majątkowe spółki, o czym koniecznie należy pamiętać, nie zostają bowiem wraz z zamknięciem likwidacji definitywnie zakończone.
Ostatecznie sporządzone sprawozdanie likwidacyjne ogłasza się w siedzibie spółki. Jak słusznie podnosi się w piśmiennictwie – z powodu wagi informacji zawartych w sprawozdaniu likwidacyjnym, powinno się je ogłosić również w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Czynność ta podlega zgłoszeniu do sądu rejestrowego wraz z wnioskiem o wykreślenie spółki z rejestru. Sąd po stwierdzeniu, że proces likwidacji został przeprowadzony prawidłowo, wydaje postanowienie o wykreśleniu spółki z rejestru.
Za naruszenie obowiązków wynikających m.in. z art. 279 i 286 K.s.h. likwidatorzy ponoszą odpowiedzialność wynikającą z art. 293 § 1 i art. 300 K.s.h.
Odpowiedzialność na podstawie K.s.h.
„Art. 293 § 1. Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponosi winy.
§ 2. Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności.”
Osoby dotknięte sankcją odpowiedzialności odszkodowawczej na podstawie art. 293 K.s.h. mają obowiązek kompletnego wyrównania uszczerbku, który zaistniał w sferze interesów majątkowych spółki (A. Szajkowski, M. Tarska [w:] Kodeks, 2005, t. II, s. 947). Konieczne więc będzie naprawienie szkody realnie wyrządzonej (damnum emergens), jak i wyrównanie utraconych korzyści, jakich spółka nie odniosła z powodu zawinionego działania osoby odpowiedzialnej (lucrum cessans). W świetle art. 293 K.s.h. przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej członka zarządu spółki są: niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków, szkoda, związek przyczynowy między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem obowiązków a szkodą oraz zawinienie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków. Spółka powinna udowodnić szkodę i niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków, a na członku zarządu spoczywa ciężar dowodu braku winy, czyli dołożenia należytej staranności przy wykonywaniu swych obowiązków (tak również SN w wyroku z dnia 24 czerwca 2015 r., II CSK 554/14, LEX nr 1767100 oraz SA w Szczecinie w wyroku z dnia 30 marca 2015 r., I ACa 825/14, LEX nr 1782072). Analogicznie należy stosować te zasady do likwidatora. Postanowienia komentowanego przepisu wprowadzają odpowiedzialność ustaloną według podwyższonego miernika staranności postępowania osób wchodzących w skład zarządu, rady nadzorczej i komisji rewizyjnej bądź będących likwidatorami spółki z o.o. (por. A. Szajkowski, M. Tarska [w:] Kodeks, 2005, t. II, s. 941).
Odpowiedzialność na podstawie K.c.
„Art. 300. Przepisy art. 291-299 nie naruszają praw wspólników oraz osób trzecich do dochodzenia naprawienia szkody na zasadach ogólnych.”
Warunkiem roszczeń odszkodowawczych na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego (zasad ogólnych) jest powstanie szkody w majątku wspólników albo osób trzecich, wina osób wyrządzających szkodę oraz związek przyczynowy między zawinionym działaniem a szkodą.
Podsumowując, należy niezwłocznie wezwać wierzycieli do zgłoszenia wierzytelności w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, po tym wezwaniu trzeba będzie odczekać 6 miesięcy na możliwość dokonania podziału majątku i złożenia wniosku o wykreślenie spółki. W tym momencie sąd odmówiłby dokonania wpisu, bowiem czynność otwarcia likwidacji jest bezskuteczna. Jeżeli ogłoszenie otwarcia likwidacji nastąpiło bez wezwania wierzycieli zgodnie z art. 279 K.s.h., termin 6-miesięczny w ogóle nie rozpoczął biegu. Nie da się w tym momencie wezwać wierzycieli tak jakby wstecznie, więc warunku formalnego nie da rady spełnić w żaden sposób.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Paula Dąbrowska
Radca prawny, absolwentka prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Świadczy pomoc prawną przede wszystkim z zakresu prawa autorskiego, prawa IT, gospodarczego a także prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, handlowego i podatkowego. Zajmuje się sporządzaniem i opiniowaniem umów, regulaminów, pism przedprocesowych, procesowych i innych dokumentów, w tym dla branży e-commerce. Doświadczenie zdobywała współpracując z renomowanymi kancelariami, spółką z branży IT, startupami oraz twórcami i artystami.
Zapytaj prawnika
